Ludwisarz
Ludwisarz (brązownik) – rzemieślnik odlewający z brązu, miedzi, mosiądzu lub spiżu dzwony, lufy do dział, posągi, świeczniki i przedmioty codziennego użytku
Ludwisarstwo powstało w XII wieku. W XIX wieku rozpoczął się upadek tego rzemiosła w związku z rozwojem przemysłu metalurgicznego[1].
Współczesne ludwisarstwo jest rzemiosłem artystycznym. Nadal dostarcza dzwony do świątyń. Nieliczni już ludwisarze zajmują się głównie odlewem przedmiotów ozdobnych typu: klamki, świeczniki, lichtarze, kinkiety, popielniczki czy ozdoby do uprzęży konnych[2].
Ludwisarze w Polsce
W Krakowie działali między innymi Jan i Maciej Meidnerowie, Samuel Szolz (1515), Petrus Camtrifusor (1536), Oswald Baldtner (1569), a także Józef Rozenberski (1638), Michał Wainhold (1669), Ignacy Huflaner, Piotr Wagner i inni. W Warszawie odlewali dzwony między innymi Wreden (1721), Benjamin Witweck (1715), a w XIX wieku działał Michał Zwoliński[3].
W Pietrzykowie w 1753 pracował ludwisarz Baltazar Roszkiewicz, w Poznaniu – Jan Zachariasz Neubert (1760), a we Lwowie – Jakub Skóra (1341), Caspar Frank (1633), Jan Andrzej Lebchert, Jan Bellman oraz Zygmunt Mozer. W Wilnie dzwony odlewał K.S. Skobelt, Szymon Bochwicz oraz Jan Delmars. Natomiast w Toruniu pracowali Augustyn Koescha (1659), Tomasz Litkensee (1632) i Marcin Schmiel (1522)[3].
Heliasz Wagnerowicz odlewał dzwony w Lublinie. Odlał między innymi dzwon znajdujący się w kościele farnym w Nowym Sączu. W tym mieście pracowali również Tomasz Godax (1627) oraz Piotr Breczwel[3]. W 1846 w Białej założono Odlewnię dzwonów Karola Schwabe, firma działała w latach 1846–1945.
W Polsce dzwony wykonuje między innymi pracownia ludwisarska Felczyńskich w Przemyślu oraz Ludwisarnia Felczyńskich w Taciszowie, której tradycja sięga 1808. W 2015 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisało tradycyjną technikę ludwisarską stosowaną w Ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ ludwisarstwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-11-22].
- ↑ Aleksandra Szymańska, Wymarłe zawody – cz. 1 [online], rme.cbr.net.pl [dostęp 2024-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2024-11-23].
- ↑ a b c Aleksander Borawski: O ludwisarstwie i dzwonach w Polsce. Kraków: M. Muzeum Przemysłowe im. Baranieckiego, 1921, s. 4.
- ↑ Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego [online], niematerialne.nid.pl [dostęp 2021-08-22].
Linki zewnętrzne
- Litografia – warsztat ludwisarski. wenner.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].