Krokosmia
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
krokosmia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Crocosmia Planch. Fl. Serres Jard. Eur. 7: 161 (1851)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Crocosmia aurea Planch.[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Krokosmia, montbrecja, cynobrówka[5][6] (Crocosmia Planch.) – rodzaj wieloletnich roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Należy do niego 8 gatunków[3]. Rośliny te występują w Afryce od Sudanu do Południowej Afryki oraz na Madagaskarze. Jako introdukowane także na obu kontynentach amerykańskich, w południowej i wschodniej Azji oraz w zachodniej i środkowej Europie[3]. W Polsce uprawiana jest krokosmia ogrodowa C. ×crocosmiiflora[5][6]. Roślina ta jest rozpowszechniona w uprawie. Uzyskana została w wyniku skrzyżowania C. aurea i C. pottsii ok. 1880 roku we Francji[7]. C. aurea wykorzystywana jest do produkcji żółtego barwnika[7].
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi z greckich słów krokos – szafran oraz osme – zapach (wysuszone kwiaty umieszczone w wodzie dają silną woń szafranu[7]).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Rozgałęziona, pod ziemią tworzy pionowy łańcuch cebul, w którym najmłodsze rosną na szczycie, a najstarsze i największe są najgłębiej zakopane w ziemi. Korzenie najstarszej cebuli są kurczliwe, co pozwala łańcuchowi zagłębiać się w ziemię. Łańcuch jest delikatny i łatwo się rozdziela.
- Liście
- Równowąskie lub lancetowate.
- Kwiaty
- Kwiatostany składają się z 4–20 czerwonych lub pomarańczowych kwiatów położonych przeciwstawnie.
- Owoce
- Kulistawe torebki, w każdej z trzech komór z trzema lub większą liczbą nasion[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Freesieae w podrodzinie Crocoideae w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae)[8].
- Wykaz gatunków[3]
- Crocosmia ambongensis (H.Perrier) Goldblatt & J.C.Manning
- Crocosmia aurea (Pappe ex Hook.) Planch.
- Crocosmia × crocosmiiflora (Lemoine) N.E.Br. – krokosmia ogrodowa
- Crocosmia fucata (Lindl.) M.P.de Vos
- Crocosmia masoniorum (L.Bolus) N.E.Br.
- Crocosmia mathewsiana (L.Bolus) Goldblatt ex M.P.de Vos
- Crocosmia paniculata (Klatt) Goldblatt
- Crocosmia pearsei Oberm.
- Crocosmia pottsii (Baker) N.E.Br.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).
- ↑ a b c d e Crocosmia Planch.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-21].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-02].
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 62. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 66, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 247, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Genus Crocosmia Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-21].