Koczkodan rudobrzuchy

Koczkodan rudobrzuchy
	Cercopithecus erythrogaster
	J.E. Gray, 1866
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	koczkodany
Plemię	Cercopithecini
Rodzaj	koczkodan
Gatunek	koczkodan rudobrzuchy
Podgatunki
	C. e. erythrogaster J. E. Gray, 1866; C. e. pococki Grubb, Lernould & Oates, 1999;
	C. e. erythrogaster J. E. Gray, 1866; C. e. pococki Grubb, Lernould & Oates, 1999;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koczkodan rudobrzuchy^[4] (Cercopithecus erythrogaster) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1866 roku brytyjski zoolog John Edward Gray, nadając mu nazwę Cercopithecus erythrogaster^[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Afryka Zachodnia (ang. West Africa)^[1], ograniczone w 1999 roku przez Petera Grubba i współpracowników do lasu Lama, w Beninie^[5]^[6]^[7]^[8]. Holotyp to młodociana samica (sygnatura BMNH Mammals 1866.8.6.15) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[9]. Podgatunek pococki opisał formalnie brytyjsko-francuski zespół zoologów (Brytyjczycy Peter Grubb, John F. Oates oraz Francuz Jean-Marc Lernould) nadając mu nazwę Cercopithecus erythrogaster pococki^[2]. Miejsce typowe to w głębi lądu od Lagos, Nigeria^[2]. Holotyp to skóra i czaszka młodocianego samca (sygnatura BMNH Mammals 1915.6.12.1) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[10].

C. erythrogaster należy do grupy gatunkowej cephus^[7].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[7].

Etymologia

Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos „małpa z długim ogonem”, od gr. κερκος kerkos „ogon”; πιθηκος pithēkos „małpa”^[11].
erythrogaster: gr. ερυθρος eruthros „czerwony”; γαστηρ gastēr, γαστρος gastros „brzuch”^[12].
pococki: Reginald Innes Pocock (1863–1947), brytyjski zoolog (arachnolog i teriolog)^[13].

Zasięg występowania

Koczkodan rudobrzuchy występuje w zachodniej Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[7]^[4]:

C. erythrogaster erythrogaster – koczkodan rudobrzuchy – południowo-wschodnie Togo (las Togodo) i południowy Benin (las Lama i na granicy z Nigerią, na północ od Porto-Novo).
C. erythrogaster pococki – koczkodan nabrzeżny – południowo-zachodnia i południowo-środkowa Nigeria.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 40–45 cm, samców 45–50 cm, długość ogona samic 55–60 cm, samców 65–70 cm; masa ciała samic 2–4 kg, samców 3,5–4,5 kg^[14]^[15]. Ma ciemną twarz i różowy pysk, obramowany białymi bokobrodami. Pierś i brzuch są zwykle czerwonobrązowe, czemu ten gatunek zawdzięcza nazwę; u niektórych zwierząt te części ciała mają barwę szarą. Samice przypominają z wyglądu samce, ale ich pierś, brzuch i kończyny są szare.

Ekologia

Koczkodan rudobrzuchy to małpa rzadko spotykana.

O ciąży tego koczkodana nic dotychczas nie wiadomo, ponieważ obserwacje nad tym gatunkiem były prowadzone tylko na kilku osobnikach.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c J.E. Gray. Notice of a new West-African monkey living in the Gardens of the Society. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 169, 1866. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 391.
↑ ^a ^b R. MatsudaR.M. Goodwin R. MatsudaR.M. i inni, Cercopithecus erythrogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-04] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 389.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus erythrogaster. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-04].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercopithecus erythrogaster J. E. Gray, 1866. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
↑ 1866.8.6.15. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
↑ 1915.6.12.1. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.).
↑ erythrogaster, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-24] (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 324. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 688. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 155. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

P. Grubb, J.-M. Lernould & J.F. Oates. Validation of Cercopithecus erythrogaster pococki as the name for the Nigerian white-throated guenon. „Mammalia”. 63 (3), s. 389–392, 1999. DOI: 10.1515/mamm.1999.63.3.363. (ang.).

[Gray-1] J.E. Gray. Notice of a new West-African monkey living in the Gardens of the Society. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 169, 1866. (ang.).

[CITEREFGrubbLernouldOates1999391-2] Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 391.

[iucn-3] R. MatsudaR.M. Goodwin R. MatsudaR.M. i inni, Cercopithecus erythrogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-04] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[CITEREFGrubbLernouldOates1999389-5] Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 389.

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus erythrogaster. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-04].

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercopithecus erythrogaster J. E. Gray, 1866. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).

[nhm-9] 1866.8.6.15. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).

[nhm2-10] 1915.6.12.1. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.).

[Jobling-12] erythrogaster, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-24] (ang.).

[Beolens&inni-13] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 324. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Zinner&inni-14] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 688. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-15] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 155. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]