Kirkiaceae
 Kirkia wilmsii | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Kirkiaceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Kirkiaceae Takht. Sist. Filog. Cvetk. Rast.: 321. 4 Feb 1967[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Kirkia Oliv. (1868)[3] | |
Kirkiaceae – monotypowa rodzina roślin z rzędu mydleńcowców. Obejmuje jeden rodzaj Kirkia z co najmniej 6 gatunkami występujący w południowo-wschodniej Afryce (od Etiopii i Somalii po Madagaskar, RPA i Namibię. Należą tu rośliny związane z siedliskami suchymi. Soczyste i bulwiasto zgrubiałe korzenie niektórych gatunków (K. acuminata, K. wilmsii i K. tenuifolia) wykorzystywane są do gaszenia pragnienia. Wykorzystuje się także drewno tych gatunków, z kory wytwarza włókna, a K. acuminata sadzona jest także w żywopłotach[4]. Niektóre gatunki wykorzystywane są jako lecznicze. Nazwa rodzaju i w efekcie także rodziny upamiętnia szkockiego odkrywcę i przyrodnika Johna Kirka[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Krzewy i drzewa osiągające do 20 m wysokości, często ze zgrubiałą szyją korzeniową poniżej poziomu gruntu[5].
- Liście
- Skrętoległe, ale skupione na końcach pędów. Bez przylistków[5]. Blaszka jest pierzasto podzielona, składa się z 2–30 par listków[4] o brzegach karbowanych lub piłkowanych[5].
- Kwiaty
- Drobne (do 4 mm średnicy), promieniste, zebrane są w złożone, wiechowate wierzchotki[4]. Kwiaty są funkcjonalnie jednopłciowe – męskie mają zredukowaną zalążnię, a żeńskie pręciki[5]. Kwiaty są zasadniczo 4-krotne[4], ale liczba elementów składowych poszczególnych okółków jest zmienna – w dolnej części kwiatostanu kwiaty są 5- lub 6-krotne, a w górnej zdarzają się 3-krotne. Działki kielicha są krótkie, u nasady zrosłe. Płatki korony są równowąskie i wolne. Nitki pręcików wyrastają z pękatego dysku miodnikowego. Zalążnia jest górna, osadzona na nieco wyniesionym dnie kwiatowym i tworzona przez 4 do 8 zrośniętych owocolistków. Szyjki słupka są wolne, w liczbie zgodnej z liczbą owocolistków, łączą się na szczycie główkowatymi znamionami[5].
- Owoce
- Suche[4], drewniejące rozłupnie, rozpadające się na 4–8 jednonasiennych rozłupek[5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla kladu obejmującego rodzinę osoczynowatych i nanerczowatych w rzędzie mydleńcowców Sapindales reprezentującym klad różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
| mydleńcowce |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[6]
- Kirkia acuminata Oliv.
- Kirkia burgeri Stannard
- Kirkia dewinteri Merxm. & Heine
- Kirkia glauca Engl. & Gilg
- Kirkia leandrii (Capuron) Stannard
- Kirkia tenuifolia Engl.
- Kirkia wilmsii Engl.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – K. [dostęp 2014-10-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 177. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 366-367. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Kirkia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-10-15].