Jerzy Axer

Jerzy Axer
	; Prof. Jerzy Axer (2013)
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1946 ; Łódź
	profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych
	Specjalność: filologia klasyczna i neolatynistyka, teatrologia, źródłoznawstwo
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1972 ; Uniwersytet Warszawski
Habilitacja	1976 ; Uniwersytet Warszawski
Profesura	1986
	Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	Członek rzeczywisty
Status PAU	Członek czynny Wydziału I Filologicznego
	Doktor honoris causa; Uniwersytet Państwowy im. Iwana Franki we Lwowie – 2003
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Wydział	Wydział „Artes Liberales”
Stanowisko	profesor zwyczajny
Uczelnia	Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie
Wydział	Wydział Reżyserii
Stanowisko	profesor zwyczajny
	Dziekan
Wydział	Wydział „Artes Liberales” UW
Okres spraw.	2012–2016
Następca	dr hab. Robert Sucharski
	Dyrektor
Kolegium	Kolegium Artes Liberales
Okres spraw.	od 2016
Poprzednik	prof. dr hab. Piotr Wilczek
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Jerzy Axer (ur. 18 kwietnia 1946 r. w Łodzi^[1]) – polski filolog klasyczny, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, od 2022 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk^[2].

Życiorys

Syn Erwina Axera, znanego polskiego reżysera teatralnego, wychowanego we Lwowie, i Bronisławy z Kreczmarów – przedstawicielki warszawskiej rodziny nauczycielskiej. Żonaty z Anną Axer. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1964)^[3].

Kariera naukowa i tytuły

magisterium z zakresu filologii klasycznej, Uniwersytet Warszawski, 1969 r.
stopień naukowy doktora nadany na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Georgius Ticinius – humanista i dyplomata, Uniwersytet Warszawski, 1972 r.
stopień doktora habilitowanego nadany na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. Styl i kompozycja mowy Cycerona „Pro Q. Comoedo” (Wrocław, 1975 r., Warszawa, 1980 r.) oraz krytycznego wydania tej mowy (łac. Oratio pro Q. Roscio Comoedo) w Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana(inne języki), 1976 r.
tytuł profesora nauk humanistycznych: 1986 r.^[4]

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (2022)^[2]. Członek z wyboru wielu towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), Polskiego Towarzystwa Filologicznego (PTF, prezes 1992–2001), Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW), International Society for the History of Rhetoric (wiceprzewodniczący 1997–1999, przewodniczący 1999–2001, past-president 2001–2003), Academia Europaea (Londyn, od 1993), Academia Latinitati Fovendae(inne języki) (Rzym, od 1990)^[5]. Członek honorowy Collegium Invisibile^[6].

Zainteresowania naukowe

Początkowo zajmował się krytyką tekstu, przede wszystkim na przykładzie twórczości Cycerona. Od czasów studenckich łączył jednak latynistykę z zainteresowaniami historią nowożytną, w tym teatrem jezuickim, dziejami dyplomacji, a także edytorstwem źródeł historycznych. Kieruje obecnie międzynarodowym programem edycji źródeł historycznych: Corpus epistularum Ioannis Dantisci, któremu patronuje International Academic Union^[7].

Przedmiotem jego zainteresowania jest również obecność i funkcja tradycji antycznej w wielkich dziełach literackich – Jana Kochanowskiego, Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza.

W jego twórczości naukowej ważną rolę odgrywa problematyka widowisk w świecie antycznym i nowożytnym. Interesują go także przemiany klasycznego kanonu w czasach najnowszych. Od lat dziewięćdziesiątych zajmuje się jednak przede wszystkim recepcją kultury antycznej w kulturach narodowych i regionalnych Europy Środkowowschodniej, kierując międzynarodowymi programami badawczymi, m.in. „Łacina w Polsce. Teksty literackie i dokumenty z Europy Środkowowschodniej” (z udziałem uczonych ukraińskich, białoruskich, litewskich, włoskich, niemieckich i polskich; wyniki programu opublikowane zostały w zeszytach naukowych „Łacina w Polsce”, t. 1–12, 1995–1998) oraz „Respublica Polonorum a Respublica Litteraria Europaea”, również z udziałem badaczy wschodnioeuropejskich.

Działalność organizatorska

Na fali ruchu pierwszej „Solidarności” został wybrany prodziekanem, a następnie dziekanem Wydziału Polonistyki UW (1980–87). Wkrótce potem (1991) utworzył w Uniwersytecie Warszawskim centrum interdyscyplinarnych badań humanistycznych – Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim (od roku 2008 Instytut Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales”, od roku 2012 Wydział „Artes Liberales”) i powołał organizacyjnie z nim związaną nową formę studiów humanistycznych – Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (1992), próbując stworzyć środowisko zdolne do łączenia wysokiej klasy badań naukowych z dydaktyką przywracającą między studentem a profesorem relacje mistrz – uczeń. 10 grudnia 2008 na mocy porozumienia z Fundacją „Instytut Artes Liberales” i Uniwersytetem Warszawskim powołał do życia Collegium Artes Liberales, będące jedyną w Europie Wschodniej placówką szkolnictwa wyższego nawiązującą do tradycji edukacji liberalnej, ugruntowanej w amerykańskich college’ach. Stanął na jego czele^[8]. Sprawuje funkcję Prezydenta Rady Fundacji „Instytut Artes Liberales”^[9].

Odznaczenia

Krzyż Złoty Orderu Feniksa (Grecja, 1996)^[10]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998)^[10]

Publikacje

Wybrana bibliografia:

M.T. Cicero, Pro Roscio Comoedo, oprac. Jerzy Axer, Bibliotheca Teubneriana, Leipzig 1976
Jerzy Axer, The Style and Composition of Cicero’s Speech „Pro Roscio Comoedo”, przeł. Joanna Holzman, Warszawa 1980
Joannes Joncre, Tragoedia Boleslaus Secundus Furens, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1972
Georgii Ticinii ad Martinum Cromerum epistulae, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1978
Georgii Ticinii ad principes Radziwiłł epistulae, oprac. Jerzy Axer, Wrocław 1980
Polski dyplomata na papieskim dworze: wybór listów Jerzego z Tyczyna do Marcina Kromera, tł., wstęp i oprac. Jerzy Axer, Warszawa 1982
Españoles y polacos en la corte de Carlos V. Cartas del embajador Juan Dantisco, red. Antonio Fontán, Jerzy Acer, Madrid 1994
J. Kochanowski, Dzieła wszystkie. T. 2: Treny (współautor komentarza), Wrocław 1983
Jerzy Axer, Filolog w teatrze, Warszawa 1991
Z Rzymu do Rzymu (koncepcja i redakcja naukowa z M. Bokszczanin), Warszawa 2002
Rhetoric of Transformation (koncepcja i redakcja naukowa), Warszawa 2003
Łacina jako język elit (koncepcja i redakcja naukowa), Warszawa 2004
Jerzy Axer, „Présentation. Une République aux confins de l’Europe”, w: Adam Mickiewicz, Les Slaves. Cours du Collège de France 1842, Paris 2005
Jerzy Axer, „The Classical Tradition in Central-Eastern Europe”, w: Companion to the Classical Tradition, London 2007
Po co Sienkiewicz (koncepcja i redakcja naukowa wraz z T. Bujnickim), Warszawa 2007

Nagrody

Nagroda imienia Stefanii Światłowskiej od VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie^[11].

Przypisy

↑ Prof. dr hab. Jerzy Axer. mpd.al.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-15].
↑ ^a ^b AXER, Jerzy [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN, 1 maja 2020 [dostęp 2023-02-01] (pol.).
↑ W. Rylski: Absolwenci Szkoły im. Tadeusza Reytana w Warszawie, rocznik 1964, nr 1. wne.uw.edu.pl (zarchiwizowane w archive.org). [dostęp 2020-07-11].
↑ Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Jerzy Axer, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-01-13] .
↑ Jerzy Axer. ae-info.org. [dostęp 2021-01-28]. (ang.).
↑ Collegium Invisible. Raport roczny 2007/2008, s. 15. ci.edu.pl. [dostęp 2020-10-15].
↑ Corpus epistularum Ioannis Dantisci. dantiscus.al.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-28].
↑ Kierownictwo Collegium. mish.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-14].
↑ Prof. hab. Jerzy Axer. ial.org.pl. [dostęp 2022-10-03].
↑ ^a ^b Antyk i my. Warszawa: Wydział „Artes Liberales” UW, 2013, s. 269–270. ISBN 978-83-63636-18-0.
↑ Nagroda im. Stefanii Światłowskiej, reytan.edu.pl [dostęp 2023-11-26].

[1] Prof. dr hab. Jerzy Axer. mpd.al.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-15].

[:0-2] AXER, Jerzy [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN, 1 maja 2020 [dostęp 2023-02-01] (pol.).

[3] W. Rylski: Absolwenci Szkoły im. Tadeusza Reytana w Warszawie, rocznik 1964, nr 1. wne.uw.edu.pl (zarchiwizowane w archive.org). [dostęp 2020-07-11].

[4] Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Jerzy Axer, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-01-13] .

[5] Jerzy Axer. ae-info.org. [dostęp 2021-01-28]. (ang.).

[6] Collegium Invisible. Raport roczny 2007/2008, s. 15. ci.edu.pl. [dostęp 2020-10-15].

[7] Corpus epistularum Ioannis Dantisci. dantiscus.al.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-28].

[8] Kierownictwo Collegium. mish.uw.edu.pl. [dostęp 2020-10-14].

[9] Prof. hab. Jerzy Axer. ial.org.pl. [dostęp 2022-10-03].

[antyk-10] Antyk i my. Warszawa: Wydział „Artes Liberales” UW, 2013, s. 269–270. ISBN 978-83-63636-18-0.

[11] Nagroda im. Stefanii Światłowskiej, reytan.edu.pl [dostęp 2023-11-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]