Język saluan
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
77–120 tys. (2002–2003)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | loe | ||
| IETF | loe | ||
| Glottolog | salu1253 | ||
| Ethnologue | loe | ||
| BPS | 0534 3 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język saluan, także: loinang (a. loindang), madi, mondono[2][3] – język austronezyjski używany przez grupę ludności w prowincji Celebes Środkowy w Indonezji (kabupateny Banggai i Tojo Una-Una)[2][4]. Według danych szacunkowych (2002, 2003) posługuje się nim 77–120 tys. osób[1].
Swoim zasięgiem obejmuje obszar na wschodnim półwyspie Celebesu Środkowego, pomiędzy obszarem języka pamona (na zachodzie) i obszarem języka balantak (na wschodzie)[1].
Wyróżnia się trzy dialekty: loinang właściwy (baloa’, kohumama’on, lingketeng), luwuk, boalemo (kintom-pagimana-boalemo)[1][5]. W starszych wydaniach Ethnologue wyodrębniano dwa języki saluan: nadbrzeżny i kahumamahon[6]. Blisko spokrewniony batui również bywa włączany pod pojęcie saluan, ale sama społeczność ma odrębną tożsamość językową[7].
Istnieje szereg nazw odnoszonych do tego języka i grupy etnicznej, w dużej mierze właściwych dla wczesnej literatury holenderskiej. Alternatywne określenie „mondono” (inne formy: mandona, mandano, mandana, mandono, mondonu, mondone, modone, mendono) pochodzi od nazwy rzeki; jest to również nazwa jednej z lokalnych miejscowości[8]. Nazwa „loinang” (inne formy: loindang, la-inang, lojnang, loinan, luinan, loenan, toloina) odnosiła się do pewnych grup zamieszkujących wnętrze północnej części półwyspu; w szerszym znaczeniu określała też ich język, a ostatecznie została rozciągnięta na cały obszar językowy. Określeniu temu bywa przypisywane negatywne zabarwienie; prawdopodobnie zostało nadane przez osoby z zewnątrz[9]. Termin „saluan” ma być historycznym określeniem pewnego obszaru na północnym wybrzeżu półwyspu; w końcu został rozszerzony na język tubylców i pokrewnych odmian językowych na półwyspie. W II poł. XX w. określenie „saluan” przyjęło się w literaturze; jest to też nazwa powszechnie akceptowana na poziomie lokalnym[10]. Określenie „madi” pochodzi od charakterystycznej formy przeczenia (madi’, /madiɁ/)[11].
Potencjalnie zagrożony wymarciem w perspektywie długoterminowej. O ile terytorium tego języka obejmuje ok. 125 wsi, to intensywność jego użycia różni się w zależności od miejscowości. Według danych z 2006 r. (dotyczących 10 wsi) jest powszechnie używany przez osoby dorosłe, ale zdecydowanie wzrasta rola języka indonezyjskiego. Zaobserwowano redukcję przekazu międzypokoleniowego; w niektórych wsiach indonezyjski staje się preferowanym środkiem komunikacji[1]. Zagrożeniami dla żywotności saluan są migracje ludności, w tym program transmigracji[12].
Został opisany w postaci opisów gramatycznych (1982, 1984)[13][14] oraz słownika (2012)[15]. Przebadano miejscową sytuację dialektalną (2015)[16]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e David Mead: Saluan. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-17)]. (ang.).
- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Saluan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Saluan. Glottolog 4.6. [dostęp 2024-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-30)]. (ang.).
- ↑ Bahasa Saluan. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2022-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-04)]. (indonez.).
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 26.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 1.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 25.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 4.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 4–6.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 6.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 6–7.
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓, s. 27.
- ↑ Latif Rozali i inni, Struktur bahasa Saluan: laporan penelitian, Palu: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1982, OCLC 19887257 (indonez.).
- ↑ M. Asri Hente i inni, Morfologi dan sintaksis bahasa Saluan, Palu: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1984, OCLC 65718224 (indonez.).
- ↑ Songgo i inni, Kamus Bahasa Indonesia-Saluan, Makassar: De La Macca, 2012, ISBN 978-602-263-000-5 [dostęp 2023-01-01] (indonez.).
- ↑ Mead i Pasanda 2015 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- David Mead, Edy Pasanda: An Initial Appreciation of the Dialect Situation in Saluan and Batui (Eastern Sulawesi, Indonesia). Dallas: SIL International, 2015, seria: SIL Electronic Survey Reports 2015-013. [dostęp 2024-08-31]. (ang.).