Heraldyka szachowa

Herb szlachecki Arcemberski

Heraldyka szachowa – temat heraldyki związanej tematycznie z szachami.

Historia

Elementy szachowe pojawiły się w heraldyce już w XI wieku, ale niekiedy istniało tylko zewnętrzne podobieństwo do szachownicy lub bierek szachowych. Szachowe motywy były często wprowadzane do rysunków herbów szlacheckich rodów zachodniej i środkowej Europy, zwłaszcza we Francji, Niemczech, Anglii, Hiszpanii, a także na ziemiach słowiańskich w Czechach i w Polsce. Wynikało to z faktu, że umiejętność gry w szachy w średniowieczu było traktowane jako jeden z przymiotów wyróżniające dobrego rycerza.

Opis

Najczęściej w heraldyce z tematyki szachowej pojawia się szachownica lub jej fragmenty. Z bierek szachowych pojawia się najczęściej wieża.

Kilka przykładów polskiej heraldyki związanej z szachami:

• Arcemberski,
• Karęga,
• Pierzchała (Roch),
• Wczele,
• Wyssogota.

Z szachową heraldyką związane są liczne legendy. Geneza znalezienia się w herbie Chorwacji dwubarwnych pól szachownicy przypisuje się faktowi rozegrania partii szachowej w X wieku Svetoslava Surinja z dożą weneckim Piotrem II o miasta dalmatyńskie, które w wyniku gry przypadły słowiańskiemu władcy, co zostało przypieczętowanie szachowym rysunkiem w tarczy herbowej. Szachowa heraldyka jest naśladowana w emblematach, jak również w znakach książkowych.

Bibliografia

• Władysław Litmanowicz, Jerzy Giżycki, Szachy od A do Z, Warszawa 1986-1987, tom I, str. 344-346.

Linki zewnętrzne

• Album polski. Szachy w Polsce. albumpolski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].