Gwara ostródzka
Ten artykuł wymaga uzupełnienia informacji.
Gwary ostródzkie – gwara dialektu mazowieckiego[1] używana na terenie Ostródy, w południowej części powiatu ostródzkiego, a także częściowo na obszarze powiatu olsztyńskiego i nidzickiego[2]. W systemach wyróżniających dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński gwara ta uznawana jest za jego część. Wcześniej klasyfikowano ją także jako gwarę dialektu wielkopolskiego[3].
Zasięg gwary
[edytuj | edytuj kod]Gwary ostródzkie sąsiadują z gwarami Mazur, Warmii i ziemi lubawskiej, zaś od północy z nowymi dialektami mieszanymi[2].
Granice tych gwar wyznaczają w przybliżeniu następujące wsie[2]:
- w powiecie ostródzkim: Ulnowo (gmina Grunwald, od południa), Glaznoty (gmina Ostróda), Lipowo (gmina Ostróda, od zachodu), Ruś Mała (gmina Ostróda) i Liwa (gmina Miłomłyn, od północy)
- w powiecie olsztyńskim: Witułty (gmina Olsztynek), Mierki (gmina Olsztynek), Swaderki (gmina Olsztynek, od wschodu)
- w powiecie nidzickim: Lipowo (gmina Kozłowo), Turówko (gmina Kozłowo)
Cechy gwary
[edytuj | edytuj kod]Cechy fonetyczne[4]:
- brak mazurzenia;
- jabłonkowanie: wjeśk «wierzch», zapuściony «zapuszczony»;
- fonetyka międzywyrazowa nieudźwięczniająca;
- asynchroniczna wymowa spółgłosek wargowych miękkich: do stawjania «do stawiania», pchiasek «piasek»;
- przechodzenie nagłosowego ja- > je- i ra- > re- w niektórych wyrazach: jek «jak», reno «rano».
Cechy leksykalne[4]: ajnu «tam»; bisziek «byczek»; kej «kiedy»; kejbi «gdyby»; porwać «ukraść» i t. d.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dialekt mazowiecki [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
- ↑ a b c Justyna Garczyńska, Dialekt mazowiecki. Ostródzkie. Geografia regionu [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
- ↑ Halina Karaś, Dialekt wielkopolski. Zasięg i podziały dialektu wielkopolskiego [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
- ↑ a b Justyna Garczyńska, Dialekt mazowiecki. Ostródzkie. Gwara regionu [online], Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Karol Dejna: Atlas gwar polskich, t. 2. Mazowsze. Warszawa, 2000.
- Stanisław Dubisz: Elementy rodzime i obcojęzyczne w słownictwie gwar ostródzko-warmińsko-mazurskich. W: Z Polskich Studiów Slawistycznych. Warszawa, 1978, s. 233—245.
- Stanisław Dubisz: Relikty bałtyckiego substratu językowego w nazewnictwie roślinnym gwar ostródzko-warmińsko-mazurskich. W: Bałto-słowiańskie związki językowe, pod red. Michała Kondratiuka. Wrocław, 1990, s. 87—94.