Gallica
| |
| Data powstania |
1997 |
|---|---|
| Właściciel | |
| Strona internetowa | |
Gallica – biblioteka cyfrowa Biblioteki Narodowej Francji. Otwarta w 1997 roku. Gromadzi kilka milionów dokumentów (książek w formacie epub, gazet, magazynów, obrazów, nagrań dźwiękowych, map, rękopisów i filmów).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Projekt digitalizacji zbiorów w Établissement Public de la Bibliothèque de France (EPBF) powstał w 1990 roku. Digitalizację 300 tysięcy woluminów rozpoczęto w 1992 roku[1]. Gdy w 1994 roku biblioteka stała się częścią Biblioteki Narodowej Francji, digitalizacja objęła również zbiory Biblioteki Narodowej[2]. W 1998 roku proces digitalizacji przyspieszył w związku z projektem digitalizacji zbiorów przez Google[3][4].
Biblioteka cyfrowa Gallica została otwarta w 1997 roku. Udostępniała zeskanowane dokumenty wyłącznie w formacie graficznym. W 2000 roku powstaje nowa wersja portalu, w którym pojawiają się również dokumenty w formacie tekstowym (z wykonanym OCR)[5].
W 2003 roku podjęto decyzję o współpracy z innymi bibliotekami francuskimi, których było w 2018 roku około czterystu. Przesyłały one zbiory do digitalizacji lub wykonywały ją samodzielnie (często korzystając z dotacji) i integrowały z Gallica[6].
Część zdigitalizowanych zbiorów jest udostępniana jako osobne kolekcje. BNF udostępnia serwis i oprogramowanie, a partnerska biblioteka udostępnia w nim zbiory. Koszty są pokrywane po połowie. Przykładem takiej współpracy może być Bibliothèque numérique diplomatique du Ministère de l’Europe et des Affaires Étrangères (Biblioteka dyplomatyczna Ministerstwa Spraw Zagranicznych)[6] czy Francja–Polska wspólne dziedzictwo[7][8].
W 2013 roku francuskie Ministerstwo Kultury podpisało umowy na digitalizacje zbiorów z prywatnymi firmami. Miały one zeskanować 70 000 starych francuskich książek z lat 1470–1700, a także ponad 200 000 historycznych nagrań dźwiękowych. W zamian za 10 letnią wyłączność na odpłatne udostępnianie posiadanych baz firmy te zobowiązały się po tym okresie przekazać je bibliotece Gallica. Przeciwko umowie protestowało wiele instytucji m.in. Wikimédia France[9][10].
Francja–Polska wspólne dziedzictwo
[edytuj | edytuj kod]Portal powstał w wyniku współpracy pomiędzy BNF, a Biblioteką Narodową. Inauguracje projektu miała miejsce 15 lutego 2018 roku w Nancy. Dodatkowo brały w nim udział inne francuskie instytucje: Biblioteka Współczesnej Dokumentacji Międzynarodowej, Konsorcjum Bibliotek Miasta Nancy, Narodowy Instytut Audiowizualny, Muzeum Narodowe Imigracji[11][7]. Kierownikami projektu byli: Monika Cornell z Biblioteki Narodowej i Bruno Sagna z BNF[12]. Udostępniane zbiory zostały podzielone na działy: Królowie i władcy, Wielkie wydarzenia, Nauka i sztuka i Literatura[13]
Zbiory
[edytuj | edytuj kod]Obecnie (2022) biblioteka Gallica udostępnia ponad 850 tysięcy książek, 5 milionów 700 tysięcy czasopism, 1 milion 700 tysięcy zdjęć, 5 tysięcy filmów, 51 tysięcy nagrań dźwiękowych, 192 tysiące map, 177 tysięcy rękopisów i 519 tysięcy zeskanowanych obiektów muzealnych[14].
Prawo autorskie
[edytuj | edytuj kod]W stosunku do opublikowanych dokumentów, jeśli pochodzą z bibliotek francuskich, stosuje się przepisy prawa francuskiego[15]. Większość z nich przeszło już do domeny publicznej, która tak jak w Polsce obowiązuje po 70 latach od śmierci autora. Od tej zasady są wyjątki: w przypadku utworów współwydanych liczy się data śmierci ostatniego autora, w przypadku twórców którzy „morts pour la France” – wtedy czas ten ulega przedłużeniu o 30 lat. Takiej ochronie podlegają utwory Antoine de Saint-Exupéry (do 2033 roku)[16]. Korzystania z utworów z domeny publicznej do celów niekomercyjnych jest bezpłatne. Wymagane jest tylko podanie informacji, że utwór pochodzi ze zbiorów BNF. Wykorzystanie komercyjne wymaga złożenia wniosku o udzieleniu licencji, która jest płatna. Z opłat za komercyjne wykorzystanie utworów są zwolnieni naukowcy, jeśli wykorzystują utwory w publikacjach naukowych[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Les images fixes numérisées à la Bibliothèque nationale de France, „Bulletin des bibliothèques de France” (5), 2001, s. 80–86.
- ↑ Etablissement Public de la Bibliothèque de France, Conseil d’administration [online], Comité d’histoire, 8 lutego 2017 [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ France proposes digital book swap with Google, „Reuters”, 12 stycznia 2010 [dostęp 2022-10-22] (ang.).
- ↑ France joins race to digitize world’s books, „Reuters”, 21 stycznia 2010 [dostęp 2022-10-22] (ang.).
- ↑ A propos [online], gallica.bnf.fr [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ a b Entretien avec Emmanuelle Bermès | OBVIL [online], obvil.sorbonne-universite.fr [dostęp 2022-10-22].
- ↑ a b Instytucje partnerskie | France Pologne – Francja Polska | Patrimoines Partagés [online], heritage.bnf.fr [dostęp 2022-10-22].
- ↑ Portal Francja-Polska. Uroczysta inauguracja w Nancy [online], 20 lutego 2018 [dostęp 2022-10-22].
- ↑ Non à la privatisation du domaine public par la Bibliothèque nationale de France ! | SavoirsCom1 [online] [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ Jean Pérès, Quand la Bibliothèque nationale de France privatise le domaine public [online], Acrimed | Action Critique Médias [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ Portal Francja-Polska. Uroczysta inauguracja w Nancy [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2022-10-22] (pol.).
- ↑ Zespół | France Pologne – Francja Polska | Patrimoines Partagés [online], heritage.bnf.fr [dostęp 2022-10-22].
- ↑ Portal Francja-Polska – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – Ogólnopolski portal bibliotekarski [online], sbp.pl [dostęp 2022-10-22].
- ↑ Gallica en chiffres | Gallica [online], gallica.bnf.fr [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ a b Conditions d'utilisation de Gallica [online], gallica.bnf.fr [dostęp 2022-10-22] (fr.).
- ↑ La durée du droit d’auteur et le domaine public [online], librecours.net [dostęp 2022-10-22].