Dialekty zachodniolechickie

Dialekty zachodniolechickie
Obszar	Północne Połabie i zachodnie obszary Pomorza Zachodniego
Liczba mówiących	wymarłe
Klasyfikacja genetyczna
	Języki indoeuropejskie; Języki bałtosłowiańskie; Języki słowiańskie; Języki zachodniosłowiańskie; Języki lechickie; Dialekty zachodniolechickie;
	Występowanie
	; Przypuszczalny zasięg języków lechickich (ok. IX-X wiek) Dialekty zachodniolechickie † Dialekty środkowolechickie Dialekty wschodniolechickie
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Dialekty zachodniolechickie albo grupa połabska języków lechickich – grupa wymarłych dialektów lechickich używana przez słowiańską ludność Pomorza, Brandenburgii, Meklemburgii oraz ziem nad dolną i środkową Łabą. Przy tym dialekty Pomorza Środkowego i Gdańskiego uznawane są zwykle za przejściowe pomiędzy zachodniolechickimi a wschodniolechickimi (tj. wszystkimi tradycyjnymi dialektami języka polskiego poza kaszubskim) i nazywane grupą dialektów środkowolechickich^[1]^[2].

Cechy fonetyczne

Do charakterystycznych cech fonetycznych obszaru zachodniolechickiego należały:

Niemal zupełny brak metatezy *TorT na TroT (jak na obszarze polskim) zamiast tego dała ona na ogół TarT, por. Garditz (< psł. *Gordьcь) lub płb. korvo, stornă, morz < psł. *korva, *storna, *morzъ^[3].
Zmieszanie *TolT i *TelT w jedno TolT, które po przestawce dało TlåT lub TloT, por. płb. slåmă, mlåkă < psł. *solma, *melka^[4]. Trafiały się także nazwy miejscowe bez przestawki, np. Moltow, Priwalk^[4].
Zachowanie miękkości spółgłosek przed prasłowiańskim sylabotwórczym *ŕ zdyspalatalizowanym w wyniku przegłosu lechickiego, np. płb. ai̯ḿortă, tjordă, źornü wobec pol. twardy, gwar. umarty, stpol. zarno^[4].
Zlanie się twardych i miękkich sylabotwórczych *l i *ĺ w jedno oł, które w drzewiańskim reprezentowane jest przez åu̯, np. påu̯nă, våu̯k, dåu̯ďĕ lub u^[4], np. vuk, por. pol. pełny, wilk, długi.
Dyftongizacja psł. y, pierwotnie najpewniej tylko w pozycji po spółgłoskach wargowych, co poświadczają nazwy miejscowe, takie jak Boiceneburg, Boisterfelde, Primoysle, por. pol. Byczyna, Bystre, Przemyśl^[4].
Zmieszanie się nagłosowych *o- i *vo-, co łączy obszar zachodniolechicki z Wielkopolską, Łużycami i większością obszaru Czech właściwych i zachodnich Moraw^[4], por. płb. vådă, vićă, głuż. woda, wówca, wlkpol. u̯oda, u̯ofca, cz. dial. voda, vofce^[4] i pol. lit. woda, owca.

Do dialektów zachodniolechickich należą m.in.:

↑ Karol Dajna, Dialekty polskie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1993, str.69
↑ Variationstypologie / Variation Typology: Ein sprachtypologisches Handbuch der europäischen Sprachen in Geschichte und Gegenwart / A Typological Handbook of European Languages, red. Th. Roelcke, Berlin 2003, s. 657.
↑ Stieber 1965 ↓, s. 24.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Stieber 1965 ↓, s. 25.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 7.
↑ M. Jeżowa, Dawne słowiańskie dialekty Meklemburgii, cz. I, s. 105.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 23.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 20.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 22.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 26.
↑ Papierkowski 1930 ↓, s. 73-74.
↑ Lehr-Spławiński 1934 ↓, s. 24.

Zdzisław Stieber: Zarys dialektologii języków zachodniosłowiańskich. Warszawa: PWN, 1965.
Tadeusz Lehr-Spławiński: O narzeczach Słowian nadbałtyckich. Toruń: 1934.
Stanisław Papierkowski. Szczątki języka słowiańskich mieszkańców Starej Marchji i okolic Magdeburga. „Slavia Occidentalis”. IX, s. 73-124, 1930.