[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Chinua Achebe

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chinua Achebe
Ilustracja
Chinua Achebe w 2008
Imię i nazwisko

Albert Chinụalụmọgụ Achebe

Data i miejsce urodzenia

16 listopada 1930
Ogidi

Data i miejsce śmierci

21 marca 2013
Boston

Narodowość

nigeryjska (Ibo)

Ważne dzieła
  • Afrykańska trylogia:
    – Wszystko rozpada się
    – Nie jest już łatwo
    – Boża strzała
  • Czcigodny kacyk Nanga
  • Anthills of the Savannah
Nagrody

Nigerian National Order of Merit Award (1979)
St. Louis Literary Award (1999)
The Man Booker International Prize (2007)
The Dorothy and Lillian Gish Prize (2010)

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Chinua Achebe, właśc. Albert Chinụalụmọgụ Achebe (ur. 16 listopada 1930 w Ogidi, Nigeria, zm. 21 marca 2013 w Bostonie, USA) – nigeryjski pisarz, poeta, krytyk i nauczyciel akademicki. W 2007 nagrodzony The Man Booker International Prize.

Młodość i rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Chinua Achebe urodził się 16 listopada 1930 i został ochrzczony jako Albert Chinụalụmọgụ Achebe[1]. Jego ojciec, Isaiah Okafo Achebe, ochrzczony w kościele św. Szymona, w pobliżu miasteczka Ogidi[2] był nauczycielem i ewangelizatorem. Matka Chinua nazywała się Janet Anaenechi Iloegbunam. Dziadek od strony matki był kowalem z Awky[3], liderem lokalnej społeczności i rolnikiem[4][5]. Ojciec Chinua był bratankiem lidera Ogidi, Udoh Osinyi. Isaiah, osierocony za młodu, został chrześcijaninem, jednym z pierwszych w Ogidi[6]. Janet miała do czynienia z chrześcijaństwem i tradycyjną lokalną kulturą, co miało duży wpływ na ich przyszłe dzieci: Franka Okwuofu, Johna Chukwuemeka Ifeanyichukwu, Zinobie Uzoma, Augustine Ndubisi, Grace Nwanneka i na samego Chinua[2]. Jego rodzice zostali członkami nigeryjskiego protestanckiego Church Mission Society (CMS)[7]. W związku z tym Isaiah przestał praktykować tradycyjne wierzenia Odinani, lecz nie porzucił związanych z nimi tradycji. Po tym, jak na świat przyszła najmłodsza córka, rodzina przeniosła się do Ogidi.

Mapa nigeryjskich grup językowych. Achebe pochodził z regionu Igbo.

Opowiadanie historii było filarem i niezbędnym elementem tradycji Igbo. Chinua słuchał ich zarówno od swojej matki, jak i siostry Zinobii. Chłopak czytał znajdujące się w domu almanachy i książki, m.in. prozatorską adaptację szekspirowskiego Snu nocy letniej i lokalną wersję Wędrówki Pielgrzyma Johna Bunyana[8]. Achebe uczestniczył również w tradycyjnych wiejskich wydarzeniach, takich jak ceremonie maskarady, które opisywał później w swoich powieściach[8].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Studiował na uniwersytecie w Ibadanie, działalność publicystyczną rozpoczął od radiostacji w Lagos[9]. Pisał w języku angielskim, tematyką jego powieści była Afryka, a zwłaszcza problemy społeczne, polityczne i kulturowe, tuż po odzyskaniu niepodległości. Zwany był ojcem nowoczesnej literatury afrykańskiej. Był najczęściej tłumaczonym pisarzem afrykańskim (przekłady polskie poezji w Antologii poezji afrykańskiej, 1974; prozy wymienione niżej). Uhonorowany nagrodą literacką Man Booker International Prize 2007.

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • Things Fall Apart, 1958; wyd. pol. Świat się rozpada, tł. Małgorzata Żbikowska, 1989 ; Wszystko rozpada się, tł. Jolanta Kozak, 2009
  • No Longer at Ease, 1960; wyd. pol. Nie jest już łatwo, 2011
  • The Sacrificial Egg, and Other Stories 1962, opowiadania
  • Arrow of God, 1964; wyd. pol. Boża strzała 1966
  • A Man of the People, 1966; wyd. pol. Czcigodny kacyk Nanga 1968
  • Beware, Soul-Brother, 1971, poezja
  • Girls at War, and Other Stories, 1972, opowiadania
  • Morning Yet on Creation Day, 1975, non-fiction
  • Anthills of the Savannah, 1987
  • Hopes and Inpediments, 1988, non-fiction
  • Home and Exile, 2000, non-fiction

Wybrane nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Chinua Achebe | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2022-11-26] (ang.).
  2. ↑ a b Achebe, Chinua, Oxford African American Studies Center, DOI: 10.1093/acref/9780195301731.001.0001/acref-9780195301731-e-48141 [dostęp 2022-11-26] (ang.).
  3. ↑ John Charles Hawley, Emmanuel S. Nelson, Encyclopedia of Postcolonial Studies, Greenwood Publishing Group, 2001, ISBN 978-0-313-31192-5 [dostęp 2022-11-26] (ang.).
  4. ↑ Thomas Jay Lynn, Chinua Achebe and the politics of narration. Envisioning language, Cham 2017, ISBN 978-3-319-51331-7, OCLC 994221067 [dostęp 2022-11-26].
  5. ↑ Chinua Achebe | Biography, Books, & Facts | Britannica [online], web.archive.org, 23 maja 2020 [dostęp 2022-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-23].
  6. ↑ Thomas Jay Lynn, Chinua Achebe and the politics of narration. Envisioning language, Cham 2017, ISBN 978-3-319-51331-7, OCLC 994221067 [dostęp 2022-12-06].
  7. ↑ Achebe, Chinua, Oxford African American Studies Center, DOI: 10.1093/acref/9780195301731.001.0001/acref-9780195301731-e-47717 [dostęp 2022-12-06] (ang.).
  8. ↑ a b Ezenwa-Ohaeto, Chinua Achebe. A biography, Bloomington: Indiana University Press, 1997, ISBN 0-253-33342-3, OCLC 36589272 [dostęp 2022-12-06].
  9. ↑ Leksykon pisarzy świata XX wiek (autor hasła Wacław Sadkowski), Fundacja „Literatura Światowa” Warszawa 1993 s. 8 ISBN 83-900273-2-1.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci International Booker Prize
2005-2015
2016-2030
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chinua_Achebe&oldid=74494614”