Boboszów
50°06′27″N 16°41′44″E/50,107500 16,695556| wieś | |
 Kościół św. Anny w Boboszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
480–520 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
202[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-530[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853671 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Międzylesie  | |
| 50°06′27″N 16°41′44″E/50,107500 16,695556[1]
| |
Boboszów (niem. Bobischau[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie. Wieś typu łańcuchówka leży wzdłuż górnego biegu Nysy Kłodzkiej oraz potoku o nazwie Bobosz. Znajduje się na granicy Gór Bystrzyckich i Masywu Śnieżnika, na wysokości około 480–520 m n.p.m.[5] Sąsiaduje z wsiami: Dolnik (Schönthal), Pisary (Schreibendorf) i Kamieńczyk (Steinbach). Najbliższe miasta po stronie czeskiej to Králíky (Grulich) oraz Lichkov (Lichtenau).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Choć już w starożytności przez Przełęcz Międzyleską wiodły ważne szlaki handlowe – w tym jedna z odnóg szlaku bursztynowego[6] – pierwsza wzmianka o osadzie Bobrischaw znajduje się dopiero w dokumencie z 1358 roku, dotyczącym podziału dóbr Otto Glaubitza pomiędzy jego synów[7]. Z dokumentu tego wynika, że już wtedy we wsi funkcjonowały dwie kuźnice[7]. Umieszczony w akcie zapis (eyn marg czinzis of dem obirsten hamir – 'jedna marka czynszu z górnej kuźnicy’[8]) stanowić może również najstarsze świadectwo przerobu rudy żelaza na ziemi kłodzkiej[7]. W czasie wojen husyckich Boboszów został całkowicie zniszczony (najprawdopodobniej wraz ze znajdującymi się tam kuźnicami[9]) i pozostawał niezamieszkały przez ponad sto lat[7]. W drugiej połowie XVI wieku został ponownie zasiedlony przez braci Michała i Dawida von Tschirnhausów[7]. W 1653 roku kupiony został wraz z innymi dobrami międzyleskimi przez rodzinę von Althannów i był w jej posiadaniu aż do 1945 roku[7].
Okres szybkiego rozwoju wsi przypadł na połowę XVIII wieku; w 1748 roku zamieszkiwało ją 28 kmieci i 71 zagrodników oraz chałupników[6]. Około 1750 roku z Boboszowa do Międzylesia przeprowadzili się bracia Ludwigowie, jedni z twórców „zagłębia tkackiego” w południowej części ziemi kłodzkiej[8]. Wtedy też w samym Boboszowie podstawą bytu mieszkańców stało się właśnie chałupnicze tkactwo lniane[10]. W 1840 roku w miejscowości były 133 domy, w tym dwa młyny wodne, kaplica cmentarna, szkoła katolicka, olejarnia i gorzelnia[5][6], a ponadto kilkadziesiąt warsztatów zajmujących się tkaniem bawełny lub przerabianiem lnu[6].
W pierwszej połowie XX wieku we wsi – oprócz szkoły, młyna, urzędu celnego (określanego jako Zollamt albo Zollhaus) czy nawet remizy ochotniczej jednostki straży pożarnej[11] – istniało także kilka gospód i zajazdów, m.in. Gasthaus zur Krone (tuż obok kościoła) czy Gast- und Logierhaus „Weidmannsruh” Eduarda Hoffmanna, bliżej Smreczyny. Ich rozwój związany był przede wszystkim z ożywieniem ruchu granicznego przez Przełęcz Międzyleską, jakie nastąpiło na przełomie XIX i XX stulecia[6]. Wieś zaczęła się stopniowo wyludniać po 1945 roku, jednak obecnie jej sytuacja ludnościowa jest ustabilizowana[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowało w miejscowości przejście graniczne Boboszów-Dolní Lipka[7], po zniesieniu przejścia granicznego można w tym miejscu przekraczać granicę na drodze krajowej nr 33.
Liczba ludności
[edytuj | edytuj kod]- 1787 – 626
- 1816 – 523
- 1825 – 579
- 1840 – 672
- 1880 – 926
- 1910 – 729
- 1933 – 641
- 1950 – 507
- 1960 – 362
- 1970 – 317
- 1978 – 259
- 2011 – 202
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]- Bobrischaw (1358)
- Bobiczow (1472)
- Bobczow (1479)
- Bolčov (1492)
- Bobschhof (1538)
- Bowischaw (1631)
- Bobieschau (1653)
- Babischaw (1789)
- Bobischau (II poł. XVIII w. – 1945)
- Bibiszów / Bobzów / Bobrza / Bobża (krótki okres po 1945 roku)
- Boboszów (nazwa współczesna)[6][12]
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Przez Boboszów przechodzi 
szlak turystyczny z Międzylesia na Przełęcz Międzyleską[5].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. św. Anny w Boboszowie, parafialny
Obiekt jest jedną z niewielu wiejskich świątyń na ziemi kłodzkiej posiadających układ emporowo-halowy z dobudowanymi, płytkimi wnękami kaplicznymi oraz w ogóle jedną z ostatnich, wzniesionych w stylu późnobarokowym, w południowej części Hrabstwa Kłodzkiego (po kościołach w Wilkanowie, Nowej Wsi i Roztokach). Wykazuje ponadto pewne podobieństwa z kościołem w pobliskiej Różance, wzniesionym w latach 50. XVIII w.; ma jednak w porównaniu nieco mniejsze proporcje i posiada uboższe detale architektoniczne.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1811 roku na miejscu dawnej, drewnianej kaplicy cmentarnej (capella funeralis; Begräbniskirche), którą postawiono prawdopodobnie między XVII a XVIII stuleciem i która już wtedy posiadała wezwanie św. Anny[13][14]. Obecny kościół jest murowany, nieorientowany, jednonawowy z półkolistym prezbiterium i dostawioną dzwonnicą zwieńczoną cebulastym hełmem. Wewnątrz świątyni znajduje się ołtarz główny z około 1740 roku, dzieło rzeźbiarza Antona Nitscha i stolarza Josefa Schramma, zdobiony późnobarokowymi figurami świętych: Barbary, Małgorzaty, Eligiusza (Idziego?) i Eustachego; obraz św. Anny Samotrzeciej; neoromański ołtarz boczny Serca Jezusowego (pochodzący być może z Monachium); barokowy ołtarz św. Perygrynusa; prospekt organowy będący dziełem Josefa Junga (zm. 1886)[15]; zachowany przykład stolarki drzwiowej czy ambona i chrzcielnica pochodzące z przełomu XVIII i XIX wieku[6]. Na uwagę zasługują także malowidła powiązane bezpośrednio z kultem maryjnym (Zwiastowanie i Nawiedzenie, Święta Rodzina i Koronacja Marii) oraz symboliką kościelną (wizerunki Chrystusa, świętych czy ewangelistów).
Styl większości zachowanych fresków i dekoracji sklasyfikować należy do nurtu historyzmu, łączącego w sobie elementy neoklasyczne i neobarokowe.
Budynek podlegał licznym remontom i pracom konserwatorskim, m.in. w 1852, 1883, 1901, 1911 czy 1973 roku. Obecnie wpisany jest do wojewódzkiego rejestru zabytków.
- Grupa figuralna Ukrzyżowania
Boboszowska grupa figuralna Ukrzyżowania jest jednym z doskonalszych i bardziej imponujących przykładów lokalnej sztuki rzeźbiarskiej, prezentuje wysoki poziom artystyczny. Składa się z kamiennego, ozdobionego cokołu, krzyża z ukrzyżowanym Chrystusem oraz niegdyś dwiema, teraz tylko jedną wolnostojącą figurą u jego stóp. Dzięki wykutemu z tyłu zapisowi wiadomo, że dzieło powstało w warsztacie Antona Winge na początku XIX wieku.
- Figura św. Jana Nepomucena
Wykonana z piaskowca, XVIII-wieczna figura ukazuje czeskiego kanonika i męczennika św. Jana Nepomucena. Znajduje się nieopodal czeskiego miasta Lichkov, wzdłuż biegu dawnego szlaku handlowego (rzeźba miała więc spełniać najprawdopodobniej funkcję patronacką i ochronną dla podróżnych przemierzających tę trasę[16]). Duchowny przedstawiony jest w szacie liturgicznej obszytej koronką, na głowie ma biret, na lewym ramieniu trzyma krucyfiks, wzdłuż którego spoczywa symboliczny liść palmy. Interesującym elementem rzeźby jest sentencja:
DIVVS PATRONVS IOANNES NEPOMV CENVS HIC STAT. PARTE HONORIS NOSTRI
co przetłumaczyć można jako:
ŚWIĘTY PATRON JAN NEPOMUCEN TEN POSĄG JEST CZĘŚCIĄ NASZEGO HONORU[16]
Sentencja ta jest chronostychem, który kryje datę „1730” – zapewne datę wykonania figury.
- Inne
Na terenie wsi znajdują się również:
- cmentarz przykościelny z zachowanymi nagrobkami poniemieckimi,
- Pietà ufundowana przez Josephusa Nentwiga w 1787 roku,
- przydrożne kapliczki i krzyże.
W Boboszowie zachowały się liczne gospodarstwa i domy pochodzące z XIX bądź XX wieku, niektóre nawiązujące wyglądem do tradycyjnej architektury sudeckiej.
Osoby związane z Boboszowem
[edytuj | edytuj kod]W Boboszowie urodził się Josef Andreas Pausewang (1908–1955), niemiecki malarz i rysownik.
Zdjęcia
[edytuj | edytuj kod]-
Kościół św. Anny w Boboszowie -
Widok na kościół -
Przykościelny cmentarz -
Św. Jan Nepomucen -
Pieta z XVIII w. -
Droga 33 w Boboszowie -
Budynek w Boboszowie -
Gospodarstwo w Boboszowie -
Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka -
Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka -
Granica -
Dom nr 21 w Boboszowie, dawny gościniec -
Dawny budynek wiejskiej OSP -
Zajazd „Byczy Róg” -
Panorama wsi -
Nysa Kłodzka w Boboszowie -
Położenie w gminie Międzylesie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7147
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 71 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 21.
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 56–59. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ a b c d e f g h Marek Staffa (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 56–59.
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 299. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ a b Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2018, s. 299.
- ↑ Kazimierz Bartkiewicz, Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1977, s. 174.
- ↑ Marek Staffa (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 57.
- ↑ Heinz Katzer, Bobischau. Das südlichste Dorf in der Grafschatz Glatz/ Niederschlesien, Braunschweig: Selbstverlag, 2004.
- ↑ Dodatkowo dawne mapy i plany Ziemi Kłodzkiej.
- ↑ Jan Karel Rohn, Antiquitas ecclesiarum, capellarum, et monasteriorum, aliarumque aedium sacrarum Districtus Curinensis et comitatus Glacensis, Praga 1775, s. 130.
- ↑ Felix Prudlo, Die vorhandenen höhenmessungen in Schlesien, beider antheile, der grafschaft Glatz, der preussischen Lausitz und den angrenzungen, vorzüglich in den gebirgigen theilen: gesammelt, kritisch bearbeitet und mit sehr vielen neuen vermehrt, nebst scharfer begrenzung der meisten gebirgszüge im schlesischen gebirge, Breslau 1837, s. 241.
- ↑ Dziedzic Marcin, Budowniczowie organów z Boboszowa, Kłodzka i Dusznik Zdroju w XIX i XX wieku, „Gospodarka-Rynek-Edukacja”, 17 (3), 2016, s. 51–53.
- ↑ a b Nepomuki Hrabstwa Kłodzkiego [online], Nepomuki [dostęp 2022-10-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.
- Bartkiewicz K., Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1977.
- Katzer H., Bobischau. Das südlichste Dorf in der Grafschatz Glatz/ Niederschlesien, Braunschweig: Selbstverlag, 2004.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Dawna miejscowość |
