Antoni Stawarz

Antoni Stawarz
	; Antoni Stawarz (ok. 1918)
	kapitan
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1889 ; Tuchów
Data i miejsce śmierci	19 maja 1955 ; Kraków
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Jednostki	57 Pułk Piechoty; 93 Pułk Piechoty; 78 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-ukraińska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Józef Stawarz (ur. 4 stycznia 1889 w Tuchowie, zm. 19 maja 1955 w Krakowie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, organizator oswobodzenia Krakowa w 1918.

Życiorys

Syn Tadeusza Stawarza, ślusarza kolejowego i Genowefy z domu Gonciarz. Wychowywał się w Bieczu. Po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w gimnazjum w Nowym Sączu, gdzie w 1910 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. Po maturze odbył służbę wojskową jako jednoroczny ochotnik w c.k. 7 pułku piechoty w Grazu, gdzie ukończył szkołę oficerską i złożył egzamin oficerski. Po przeniesieniu do rezerwy studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1912-1914). W latach 1914–1916 walczył w szeregach 57 Pułku Piechoty na froncie serbskim. W 1916 awansowany na podporucznika i skierowany na front włoski. Od 1917 porucznik.

W styczniu wraz z Józefem Badziochem założył w Krakowie Polską Organizację Dywersyjną. Od czerwca 1918 komendant plutonu przy batalionie 93 Pułku Piechoty w Krakowie, prowadził patriotyczną agitację wśród żołnierzy polskich.

Na tajnym spotkaniu w dniu 30 października 1918 obwieścił obecnym początek powstania w Twierdzy Kraków, a następnie przy pomocy zebranych kolejarzy rozesłał depeszę do najważniejszych placówek kolejowych w Galicji. Depesza ta obwieszczała prowincji informację o udanej rewolucji w Krakowie. Kolejarze mieli polecenie kierować pociągi z austriackimi żołnierzami do stacji Kraków – Płaszów.

31 października 1918 wczesnym rankiem oddziały Stawarza zajęły dworzec w Płaszowie, bez jednego wystrzału rozbrajano żołnierzy austriackich z pomocą harcerzy prokocimskich, a następnie zajęto koszary w Podgórzu. W tryumfalnym pochodzie żołnierze przeszli do Rynku Głównego w Krakowie. Wydarzenia tego dnia można uznać za początek niepodległości Polski. Po podporządkowaniu się rozkazom Bolesława Roi zajął opuszczone przez Austriaków obiekty wojskowe w Krakowie. Awansowany na kapitana (1 listopada 1918).

Od końca listopada 1918 brał udział w walkach z Ukraińcami o Lwów, następnie – po sformowaniu ochotniczego batalionu z ziemi tarnowskiej – wziął udział w walkach o Przemyśl (marzec 1919).

W latach 1920–1921 służył w żandarmerii wojskowej, także podczas walk z Sowietami. W marcu 1920 roku został przeniesiony z Kierownictwa Organizacji Żandarmerii w Warszawie do Dywizjonu Żandarmerii Nr 9 w Grodnie^[1]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 427. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[2].

Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządowej. W 1928 roku pełnił służbę w 78 Pułku Piechoty w Baranowiczach^[3]. Z dniem 30 września 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku^[4]. W 1934 roku, jako oficer stanu spoczynku piechoty, pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[5].

W latach 30. pracownik krakowskiego magistratu. W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji. Po zakończeniu wojny pracował m.in. w towarzystwach ubezpieczeniowych. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXV-11-39)^[6].

Żonaty z Marią z Torońskich, miał syna Włodzimierza (1922-1940) oraz dwie córki - Wandę (1920-1994) zamężną Dunikowską i Janinę (1923-1998) zamężną Huk.

Ordery i odznaczenia

Srebrny Krzyż Zasługi (15 września 1937)^[7]
odznaczenia austriackie

Zobacz też

Ludwik Iwaszko

Przypisy

↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 6 marca 1920 roku, poz. 310.
↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 44.
↑ Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 92, 185.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 308.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 328, 939.
↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-05-06] .
↑ M.P. z 1937 r. nr 213, poz. 356 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia

A. Kostrzewski, Antoni Stawarz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XLII, 2003–2004.
Mariusz Lesław Krogulski, Od Legionów do Armii Polskiej. Żołnierze niepodległości z ziemi tuchowskiej 1914-1921, tom I, Tuchów 2020.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, pamiętnik i biografia Antoniego Stawarza

[1] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 6 marca 1920 roku, poz. 310.

[2] Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 44.

[3] Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 92, 185.

[4] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 308.

[5] Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 328, 939.

[6] Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-05-06] .

[7] M.P. z 1937 r. nr 213, poz. 356 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]