Amenhotep II

Amenhotep II

Amenhotep II, Brooklyn Museum
władca starożytnego Egiptu
Dane biograficzne
Dynastia	XVIII dynastia
Miejsce spoczynku	Dolina Królów (KV 35)
Ojciec	Totmes III
Matka	Hatszepsut II Meritre
Żona	Tia
Dzieci	Totmes IV

Amenhotep II – faraon, władca starożytnego Egiptu z XVIII dynastii, z okresu Nowego Państwa. Syn faraona Totmesa III i królowej Hatszepsut II Meritre, powołany przez ojca do współrządów, prawdopodobnie na dwa lata przed śmiercią. Panował prawdopodobnie w latach 1425–1397 p.n.e. lub 1427–1392 p.n.e. lub 1427–1401/1400 p.n.e. Według Manethona panował 25 lat i 10 miesięcy. W młodości znany z wyczynów sportowych i niezwykłej siły fizycznej. W czasie swych rządów, wyprawiał się kilkakrotnie do Syrii, o czym mówią stele w Karnaku, Memfis i Amadzie.

Egipt i Bliski Wschód w początkach Nowego Państwa

Ważniejsze miejscowości w Nubii w czasach Nowego Państwa

Panowanie

W trzecim roku panowania poprowadził pierwszą wyprawę przeciwko powstaniu w Naharinie. Według przekazów, podczas tej kampanii, faraon własnoręcznie zabił siedmiu książąt, przywódców koalicji antyegipskiej, a po zdobyciu Kadesz wracając do Teb, rozkazał ich ciała powiesić na dziobie swego statku. Po powrocie zostały zawieszone na murach Teb, a jedno z nich zawieziono do Nubii i powieszono na murach twierdzy Napata, jako przestrogę, mającą zapobiec rebeliom, często wybuchającym na tych terenach. Sposób ten okazał się skuteczny, gdyż w czasie panowania Amenhotepa II w Nubii nie wybuchła żadna rebelia antyegipska.

W siódmym i dziewiątym roku Amenhotep znów poprowadził wyprawy do Syro-Palestyny aby stłumić rebelię wywołaną w Mitanni, której ośrodkiem było Karkemisz. W wyniku walk w okolicach Nija, Amenhotep utracił panowanie nad całym obszarem pomiędzy rzekami Orontesem i Eufratem, rekompensując sobie przegraną obfitymi łupami, zdobytymi w Reczenu oraz pojmaniem około 3500 jeńców Apiru – Hebrajczyków. Po zakończeniu trzeciej wyprawy do Syro-Palestyny, w wyniku wzrostu potęgi nowego państwa Hetyckiego, zagrożone Mitanni zaczęło dążyć do zbliżenia z Egiptem. W wyniku negocjacji, Mitanni oddało Egiptowi Palestynę i część wybrzeża Morza Śródziemnego w zamian za północną Syrię. Zbliżenie to kontynuował później Totmes IV. Zawiązano pewnego rodzaju sojusz, a jedna z córek władcy Mitanni, Artatamy I, została żoną faraona.

Mając zapewnione stabilne stosunki z Mitanni, Amenhotep mógł skupić się na sprawach wewnątrz państwowych oraz utwierdzeniem egipskiego panowania w Kanaanie. Wykazał przy tym spore talenty dyplomatyczne budując przyjazne stosunki z Babilonem i państwem Hetytów. W Nubii także zapanowała wieloletnia stabilizacja, a Amenhotep mianował tam wicekrólem, swego towarzysza broni – Usersateta.

Amenchotep II w świątyni Amada w Nubii

Działalność budowlana

Dla upamiętnienia porozumienia z Mitanni, Amenhotep II rozkazał wznieść dziedziniec kolumnowy pomiędzy czwartym i piątym pylonem w świątyni w Karnaku oraz rozbudował całą świątynię. Rozkazał również wykonać dekoracje w świątyni w Kalabaszy oraz ukończyć prace rozpoczęte przez Totmesa III w Amada w Nubii. Rozkazał także wznieść dla siebie świątynię grobową, która nie zachowała się do naszych czasów. Umieścił również swą stelę po północno-zachodniej stronie Wielkiego Sfinksa w Gizie. Różne prace budowlane prowadzono również w Medamud, Tod i Armant.

Zarys genealogii XVIII dynastii

Grobowiec

Amenhotep II został pochowany w Królewskiej Nekropoli w Dolinie Królów w grobowcu (KV 35), który rozkazał dla siebie wykuć. Grobowiec ten został odnaleziony przez Victora Loreta 9 marca 1898 roku. Wewnątrz w kwarcytowym sarkofagu spoczywała w drewnianej, antropoidalnej trumnie, nietknięta mumia króla, z wieńcem kwiatów na szyi i bukiecikiem mimoz na piersi. Był to pierwszy przypadek odkrycia królewskiej mumii w miejscu pierwotnego pochówku. Mumia króla spoczywała na swoim miejscu do 1931 roku, kiedy przewieziono ją do Kairu.

W grobowcu odkryto również mumie kilku władców z XVIII, XIX i XX dynastii i ich rodzin. W jednej z bocznych komór, przylegających do komory grobowej, znajdowały się odwinięte z bandaży, ciała – dwóch kobiet i chłopca:

• Mumia królowej Teje – do niedawna określana w egiptologii mianem Starszej Damy.
• Mumia niezidentyfikowanej kobiety – określana przez egiptologów mianem Młodszej Damy; badania genetyczne z 2010 r. wykazały, że była córką Amenhotepa III i Teje, siostrą Echnatona i matką Tutanchamona.
• Mumia kilkunastoletniego chłopca – prawdopodobnie książę Websenu, syn Amenhotepa II, lub książę Totmes, najstarszy syn Amenhotepa III.

W jednym z kolejnych pomieszczeń, dokładnie zamurowanym i zamaskowanym znajdowało się dziesięć sarkofagów (w tym dziewięć królewskich).

Odnaleziono tam mumie:

• Totmesa IV – KV 43 – XVIII dynastia
• Amenhotepa III – WV 22 – XVIII dynastia
• Merenptaha – KV 8 – XIX dynastia
• Setiego II – KV 15 – XIX dynastia
• Siptaha – KV 47 – XIX dynastia
• Setnachta – KV 14 – XX dynastia
• Ramzesa IV – TT 2 (KV 2) – XX dynastia
• Ramzesa V – KV 9 – XX dynastia
• Ramzesa VI – KV 9 – XX dynastia
• oraz mumię niezidentyfikowanej kobiety D – prawdopodobnie królowa Tauseret.

LEGENDA:

KV – Dolina Królów (Valley of the Kings)

WV – West Valley

QV – Dolina Królowych (Valley of the Queens)

TT – Theban Tomb

Mumie zostały tam ukryte przed rabusiami z czasów XXI dynastii, przez arcykapłana Pinodżema I. Grobowiec jest skromne dekorowany kilkoma scenami z udziałem bóstw oraz pełnym tekstem księgi Amduat. Sufit komory grobowej zdobią złote, pięcioramienne gwiazdy na ciemnoniebieskim tle.

Po zbadaniu grobowiec zamknięto. Jednakże w listopadzie 1901 roku, wdarli się złodzieje, będący prawdopodobnie w zmowie ze strażnikami, dokonali spustoszenia. Mumia Amenhotepa została wyrzucona z sarkofagu i w znacznym stopniu uszkodzona. Po tych wydarzeniach ponownie otwarto grobowiec i wykonano szczegółową dokumentację, znajdujących się w nim mumii. Ciała zostały opisane, sfotografowane i zmierzone, a inskrypcje dokładnie skopiowane.

Tytulatura

Jego nomen, tj. imię nadane przy narodzinach, to Amenhotep lub Amenhotpe, co na polski przekłada się jako „Amon jest zadowolony”.

Znane są też rozliczne warianty jego nomenu, który zapisywano w rozmaity sposób, dodając niekiedy dookreślenia, np. Amenhotpe Hekajunu – „Amon jest zadowolony; Władca Heliopolis”:

U Manetona wymieniony jest pod zgrecczoną formą Amenophis.

Po objęciu władzy przyjął prenomen Aacheperure – „wspaniała jest postać Re”. Imię to znane jest w trzech wariantach zapisu:

Ponadto nauka zna po kilka wariantów pozostałych imion Królewskiego Protokołu władcy.

Bibliografia

• NicolasN. Grimal NicolasN., Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8 . Brak numerów stron w książce
• B.B. Kwiatkowski B.B., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2 . Brak numerów stron w książce
• Th.T. Schneider Th.T., Leksykon faraonów, Kraków–Warszawa: PWN, 2001, ISBN 83-01-13479-8 . Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Filip Taterka: Problem koregencji między Thotmesem III a Amenhotepem II. Medżat - Studia Egiptologiczne 4 (2016), s. 59-81.