Agenderyzm

Agenderyzm (arodzajowość; ang. gender ‘rodzaj’) – postawa światopoglądowa odnosząca się krytycznie do pojęcia tożsamości płciowej i jej wpływu na kształtowanie kultury, reprezentowana przez osoby typu „agender” (synonimy: genderless, gender neutral, non-gendered persons).

Termin agender odnosi się do kogoś kto nie określa się poprzez którąkolwiek z kategorii rodzaju (gender) bądź tożsamości rodzajowych (gender identities). Agender to jedno z 50 dostępnych niestandardowych rodzajów/płci na Facebooku, które zostały dodane 13 lutego 2014 r. Opcja ta jest również dostępna na OkCupid od 17 listopada 2014 r.

Etymologia pojęcia

Uzasadnienie dla posługiwania się owym terminem odnosi się do powstania w obrębie nauk społecznych (np. gender studies) kategorii opisowej pod nazwą gender, oznaczającej „płeć psychiczną”. Refleksja nad jej przejawami i doświadczaniem w różnych kulturach i społecznościach przyczyniła się do sformułowania stanowiska uznającego tego typu „płciowości” za wytwory wyobrażeniowe, fałszywe konstrukty, które jako role – ujęte w pewne ramy i oznaczone – nadano jednostkom do odegrania. Odrzucenie przyjęcia tych ról, wraz z charakterystykami i nazewnictwem, odzwierciedla postawa agenderystyczna.

Krytyka płciowego wymiaru tożsamości

Jednym z podstawowych wytycznych stanowiska „genderless” jest obranie specyficznego samookreślenia się względem kategorii biegunowej „kobieta–mężczyzna”. Agenderyści wyrażają pogląd, iż w fakcie istnienia płci fizycznych nie ma autentycznego uzasadnienia dla dwoistego podziału ludzi w wymiarze psychiki (i jej cech), zachowań oraz rozmaitych elementów kultury. Konsekwentnie, osoby te nie mają poczucia przynależności do żadnej, konkretnej tożsamości rodzajowej (genderowej), i w takim sensie można je wpisać w wachlarz typów tożsamości objętych terminem transgender (dosł. bycie „poza płciowością psychiczną”). W innych przypadkach próby klasyfikowania „agender” jako jednego z typów identyfikacji płciowej jawią się jako bezpodstawne.

Przekonania agenderystów koncentrują się także w braku uznania dla – umotywowanego jedynie istnieniem cech płciowych – afektowanego i dysfunkcyjnego rozdzielenia przejawów rzeczywistości kulturowej na kategorie „męskie” i „kobiece”. Stygmatyzację tą dostrzegają w sferach: tożsamości indywidualnej, osobowości, cielesności, samorealizacji, życia społecznego, języka i seksualności.

Zobacz też

• androgynia (kultura)
• androgynia (psychologia)
• tożsamość (psychologia)
• tożsamość osobowa