Celje
46°14′N 15°16′E/46,233333 15,266667 Widok na miasto z górnego (starego) zamku | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Gmina miejska | |||||
| Zarządzający |
Matija Kovač | ||||
| Powierzchnia |
94,9 km² | ||||
| Wysokość |
238 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2014) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+386) 03 | ||||
| Kod pocztowy |
3000 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CE | ||||
Położenie na mapie Słowenii  | |||||
Położenie na mapie gminy miejskiej Celje  | |||||
| 46°14′N 15°16′E/46,233333 15,266667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Celje (niem. Cilli, Zilli, węg. Cille, łac. Celeia, Cilia) – miasto w Słowenii, nad rzeką Savinja, położone w środkowo-wschodniej części kraju, na obszarze Dolnej Styrii, na szlaku łączącym Lublanę z Mariborem.
Trzecie co do wielkości miasto kraju, ważny węzeł komunikacyjny. Leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, z wyraźnymi różnicami między poszczególnymi porami roku. Corocznie odbywają się tam największe w Słowenii targi o międzynarodowym charakterze, na których swe wyroby i usługi prezentują rozmaite branże[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość w alpejskiej krainie Noricum, pierwotnie osada iliryjsko-celtycka o nazwie Kelea na terytorium tamtejszego plemiennego królestwa Celtów (tzw. Regnum Noricum). Ok. 15 n.e. zajęta przez Rzymian i za panowania cesarza Klaudiusza jako Claudia Celeia przekształcona w rzymskie municypium (46 n.e.), stała się ośrodkiem administracyjnym części prowincji Noricum. Wspomniana przez Pliniusza (Naturalis historia III, 146), wymieniona też przez Ptolemeusza i zaznaczona w Tabula Peutingeriana oraz w Itinerarium Antonina. Wczesny i szybki rozwój miasto zawdzięczało położeniu na szlaku bursztynowym. Za czasów Klaudiusza prawdopodobnie jeszcze nieumocnione, fortyfikacje obronne zyskało dopiero wskutek zagrożenia podczas wojen markomańskich[2].
W okresie wędrówek ludów najechane i splądrowane w 452 roku przez Hunów, a w V–VI wieku niszczone też przez najazdy Słowian, mimo to od wieku IV do VII/VIII pozostawało stolicą wczesnochrześcijańskiego biskupstwa[2][3].
W XIV wieku odrodziło się jako siedziba hrabiów Celje, możnowładców spokrewnionych z Piastami i Jagiellonami, dysponujących w XV stuleciu rozległymi posiadłościami w Styrii, Krainie i Karyntii (stąd ich herb z 3 złotymi gwiazdami, zawarty obecnie nie tylko w herbie miejskim, lecz także w słoweńskim herbie państwa i fladze narodowej) i rozciągających swe wpływy na królestwo węgierskie. Po zamordowaniu i bezpotomnej śmierci księcia Ulryka II w 1456 Celje wraz z resztą dziedzicznych posiadłości przeszło na własność Habsburgów, pozostając odtąd jako część Styrii w granicach ich cesarstwa. Doprowadzenie w 1846 linii kolejowej istotnie wpłynęło na dalszą rozbudowę i uprzemysłowienie miasta[3].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod](na podstawie cytowanego źródła[4])
- Dolny Zamek (Spodnji grad) – miejska siedziba możnowładców cylejskich z XIV–XV wieku
- katedra św. Daniela (cerkev/stolnica sv. Danijela) z sąsiadującą barokową kolumną maryjną (1776)
- kościół franciszkanów (Frančiškanska cerkev) – z połowy XIII–XIV w., przebudowany w kon. XIX wieku; tradycyjne miejsce pochówku hrabiów cylejskich
- Wieża Wodna (Vodni stolp) – część XV-wiecznych obwarowań miejskich z fragmentami z czasów rzymskich
- Stara Grofija – renesansowy pałac rodziny Thurn-Valsassina z XVI/XVII w., teraz mieszczący muzeum regionalne
- klasztor kapucynów (Kapucinski samostan) – z początku XVII wieku, barokowe zabudowania na przeciwległym brzegu rzeki; w pobliżu pozostałości rzymskiej świątyni Herkulesa
- stary ratusz – przebudowany w XIX w., obecnie Muzeum Historii Najnowszej
- Dom Cylejski (Celjski dom) – secesyjny budynek z lat 1905–1906, dawna siedziba tzw. Domu Niemieckiego
- Stari Pisker – dawne więzienie kobiece w śródmieściu, podczas wojny miejsce kaźni, obecnie miejsce pamięci
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W mieście rozwinął się przemysł metalowy, chemiczny, włókienniczy oraz drzewny[5].
Sport
[edytuj | edytuj kod]Miasto jest siedzibą klubu NK Celje.
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Grevenbroich, Niemcy- Singen (Hohentwiel), Niemcy
Budva, Czarnogóra
Czerepowiec, Rosja
Ćuprija, Serbia
Graz, Austria- Spittal an der Drau, Austria
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Międzynarodowe Targi Wielobranżowe (MOS).
- ↑ a b Fitz 1979 ↓.
- ↑ a b Jurecki 2007 ↓, s. 293.
- ↑ Jurecki 2007 ↓, s. 294–296.
- ↑ Celje, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-13].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Jurecki: Słowenia. Praktyczny przewodnik. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2007, s. 292–297. ISBN 978-83-7304-837-9.
- Jenő Fitz: Celeia. W: Der Kleine Pauly. T. 1. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 1099–1100.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona miasta. celje.si. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-19)].
- Strona targów międzynarodowych