Salzburg

Historyczne centrum Salzburga^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Austria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV, VI
Numer ref.	784
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1996; na 20. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Salzburg
	; Widok z góry Mönchsberg na twierdzę Hohensalzburg oraz stare miasto w Salzburgu
Herb	Flaga
Państwo	Austria
Kraj związkowy	Salzburg
Burmistrz	Harald Preuner
Powierzchnia	65,65 km²
Wysokość	424 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2023); • liczba ludności; • gęstość	; 156 619; 2386 os./km²
Nr kierunkowy	0662
Kod pocztowy	5020, 5023, 5026, 5061, 5071, 5081, 5082
Tablice rejestracyjne	S
	Położenie na mapie Austrii Salzburg
	Położenie na mapie kraju związkowego Salzburg Salzburg
	47°48′N 13°02′E/47,800000 13,033333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Salzburg (czes. Salcburk, hist. Solnohrad^[2]^[3]; pol. hist. Solnogród^[4]) – miasto statutarne w Austrii, stolica kraju związkowego Salzburg oraz powiatu Salzburg-Umgebung, do którego miasto jednak nie należy. Położone w pobliżu granicy z Niemcami w Alpach, nad rzeką Salzach, na wysokości 424 m n.p.m. 156 619 mieszkańców (1 stycznia 2023), czwarte pod względem liczby ludności miasto w Austrii.

Miasto jako ważne centrum turystyczne oraz sportów zimowych jest jedną z najczęściej odwiedzanych przez turystów miejscowości w Austrii. Stare miasto Salzburga o dużych walorach historycznych zostało wpisane w 1996 na Listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Miejsce urzędowania polskiego konsula honorowego.

Historia

Pierwszymi osadnikami na tych terenach byli Celtowie. W okresie Cesarstwa Rzymskiego, za panowania Klaudiusza powstało tutaj miasto Municipium Claudium Iuvavum, które stanowiło ważny ośrodek rzymskiej prowincji Noricum. W VII wieku dotarł na te tereny św. Rupert podczas swej podróży misyjnej z polecenia księcia Bawarii, Teodora II. W 696 św. Rupert założył klasztor św. Piotra, który jest uważany za najstarszy klasztor na obszarze niemieckojęzycznym, a może nawet i na świecie, oraz żeński zakon benedyktyński Nonnberg.

Św. Rupert został pierwszym biskupem Salzburga oraz nadał miastu nazwę „Salzburg”, co oznacza „Zamek Solny”. Doceniał rolę i wartość soli.

Pod koniec XIV wieku Salzburg uzyskał niezależność od Bawarii. Stał się siedzibą arcybiskupstwa Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a po jego sekularyzacji był stolicą Elektoratu Salzburga w latach 1803–1805.

W 1805 r. Salzburg, wraz z Berchtesgaden, został przyłączony do Cesarstwa Austrii.

W 1809 r. obszar Salzburga został ponownie przyłączony do Królestwa Bawarii po przegranej Austrii pod Deutsch-Wagram.

Podczas Kongresu Wiedeńskiego w 1815 Salzburg został ostatecznie przyznany Austrii, natomiast Rupertigau i Berchtesgaden zostały przekazane Bawarii.

Podczas II wojny światowej znajdował się tutaj obóz koncentracyjny. Podczas bombardowania wojsk alianckich zniszczono 7600 domów i zabito 550 mieszkańców. Chociaż uszkodzone zostały most oraz kopuła katedry, większość budynków architektury barokowej zachowała się. Salzburg jest jednym z niewielu miast o tak jednolitym charakterze architektonicznym. Wojska amerykańskie wkroczyły do miasta 5 maja 1945.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Ogrody Pałacu Mirabell

W sezonie turystycznym liczba turystów przekracza liczbę mieszkańców. Najbardziej odwiedzane atrakcje turystyczne miasta to:

Centrum miasta

Dom narodzin Mozarta przy Getreidegasse 9

Twierdza Hohensalzburg – zamek-forteca znajdująca się na wzgórzu ponad starym miastem. Jest to jeden z największych zamków w Europie
zabytkowe centrum miasta. W roku 1996 znalazło się na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Klasztor św. Piotra, założony w roku 696 przez św. Ruperta. Uważany za jeden z najstarszych zakonów benedyktyńskich na obszarze niemieckojęzycznym w Europie
Klasztor Nonnberg – żeński klasztor benedyktynek założony przez św. Ruperta. Najstarszy ciągle działający żeński klasztor w Europie.
barokowa architektura miasta z wieloma kościołami (część wymieniono niżej)
Katedra (Salzburger Dom)
kościół franciszkanów z XII-XIII w.
dawny kościół urszulanek (pw. św. Marka, od 1999 r. należy do kościoła greckokatolickiego), barokowy z początku XVIII w.
Cmentarz św. Piotra (Petersfriedhof), najstarszy w Salzburgu, poświadczony co najmniej od XII w.
Kościół Uniwersytecki, barokowy z początku XVIII w.
Pałac arcybiskupów Salzburga (Salzburger Residenz), z przełomu XVI i XVII w., późnorenesansowy
główna ulica zabytkowego centrum – Getreidegasse, przy której pod numerem 9 znajduje się dom narodzin Mozarta
Pomnik Mozarta w Salzburgu
drugie mieszkanie rodziny Mozartów – (Tanzmeisterhaus) przy Makartplatz

Poza centrum miasta

pałac Mirabell z ogrodami
rokokowy Pałac Leopoldskron
Pałac Hellbrunn wraz z parkami i pałacami
Pałac Klessheim
Red Bull Arena stadion klubu piłkarskiego Red Bull Salzburg

Kawiarnie Salzburga

Ta sekcja od 2019-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Przez wiele wieków historii pełni rolę ważnego ośrodka handlowego i komunikacyjnego. W 1683, po odparciu armii tureckiej spod wiedeńskich murów, w obozie Kary Mustafy znalezione zostają zapasy kawy. W całej Austrii zaczynają powstawać kawiarnie. Pierwszą tego typu kawiarnią w Salzburgu zostaje istniejąca do dziś Café Tomaselli. Kawiarnia ta jest najstarszą do dziś istniejącą kawiarnią Europy Zachodniej. Bywali w niej: Wolfgang Amadeus Mozart, Michael Haydn, Hugo von Hofmannsthal i Max Reinhardt. Nieco później powstaje druga tradycyjna kawiarnia – dziewiętnastowieczna Café Fürst, w której w 1890 wymyślono słynne czekoladki: Mozartkugel (z niem. kule Mozarta).

Edukacja

Uniwersytet w Salzburgu

Transport

W mieście istnieje komunikacja autobusowa, trolejbusowa oraz system S-Bahn. Główna stacja kolejowa w mieście to Salzburg Hauptbahnhof.

Osoby urodzone w Salzburgu

Martin Amerhauser – austriacki piłkarz grający na pozycji pomocnika, reprezentant kraju w latach 1998–2005
Felix Baumgartner – austriacki spadochroniarz oraz BASE jumper. Jest znany ze szczególnie niebezpiecznych akrobacji, które wykonywał podczas swojej kariery
Christian Doppler – fizyk i matematyk austriacki urodzony przy Makartplatz 1. Znany z odkrycia efektu zwanego od jego imienia efektem Dopplera
Herbert von Karajan – dyrygent
Hans Makart – malarz, grafik i projektant dekoracji wnętrz, przedstawiciel akademizmu. Jego imieniem Makartplatz został nazwany jeden z placów Salzburga
Joseph Mohr – ksiądz i kompozytor. Wraz z Franzem Gruberem skomponował muzykę i napisał słowa pieśni bożonarodzeniowej Cicha noc. Wykonał ją po raz pierwszy osobiście w kościele w Oberndorf bei Salzburg w 1818 roku
Wolfgang Amadeus Mozart – kompozytor wychowany również w Salzburgu. Pracował tutaj dla arcybiskupa w latach 1769–1781, zanim został przez niego wyrzucony i wyjechał do Wiednia. Rodzina Mozarta jest pochowana na małym cmentarzu w centrum miasta
Roland Ratzenberger – kierowca Formuły 1. Zginął podczas treningu San Marino Grand Prix w 1994 roku
Georg Trakl – poeta ekspresjonista. Zmarł w 1914 w Krakowie

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Zobacz też

Przypisy

↑ AUS
↑ Index českých exonym. Praha: Český úřad zeměměřický a katastrálni, 2011, s. 68. ISBN 978-80-86918-64-8.
↑ Tomáš Marek. The view on exonyms of members of the Czech Commision on Geographical Names. „Name & Place”. 4, s. 191–193, 2015. Verlag Dr. Kovač. ISSN 2191-9178.
↑ W. Dzwonkowski, 1918. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji. Warszawa; mapa.

Linki zewnętrzne

Informacje ogólne

Informacje kulturalne

Informacje turystyczne

Zdjęcie panoramiczne Salzburga

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] AUS

[4] Index českých exonym. Praha: Český úřad zeměměřický a katastrálni, 2011, s. 68. ISBN 978-80-86918-64-8.

[5] Tomáš Marek. The view on exonyms of members of the Czech Commision on Geographical Names. „Name & Place”. 4, s. 191–193, 2015. Verlag Dr. Kovač. ISSN 2191-9178.

[6] W. Dzwonkowski, 1918. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji. Warszawa; mapa.

[2]

[3]

[4]

[1]

[a]

[b]