PL91172B1 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie zatrzaskowo- powrotne dla czesci przesuwanych wzdluznie zwlaszcza dla suwaków sterujacych, które ma przynajmniej jeden okragly element zatrzaskowy znajdujacy sie w przestrzeni utworzonej przez czesc stalej obudowy, czesc przesuwana wzdluznie i przez dociskany sprezyna element rozprezyny wykazujacy przynajmniej jedna powierzchnie przypo¬ rzadkowana elementowi zatrzaskowemu, która w poloze¬ niu zatrzaskiwania wciska element zatrzaskowy w wybra¬ nie, co powoduje przytrzymanie w tym polozeniu czesci przesuwanej wzdluznie.Znane jest tego rodzaju urzadzenie zatrzaskowo-po¬ wrotne dla suwaka sterujacego zaworu drogowego, w któ¬ rym dla czynnosci zatrzaskiwania i powrotu uzyto tylko jednej sprezyny i w którym z tego powodu uzyskano przy niskich nakladach duza pewnosc zatrzaskiwania. W doci¬ skanym sprezyna elemencie rozpreznym wykonany jest pierscieniowy rowek o trójkatnym przekroju. Dla uzyska¬ nia pewnego zatrzaskiwania, kat nachylenia powierzchni rowka musi byc dopasowany do kata nachylenia powierz¬ chni przyporzadkowanego wybraniawstalej czesci obudo¬ wy. W czasie powrotu suwaka sterujacego z polozenia zatrzasnietego w polozenie naturalne, nacisk wywierany przez kulki na czesc stalej obudowy powoduje powstanie tarcia, które przeciwstawia sie powrotowi wymuszanemu przez sprezyne. Wymagania pewnego zatrzaskiwania i zmniejszenia tarcia, bedac przeciwwstawnymi nie moga byc jednoczesnie spelnione na drodze zmiany kata nachy¬ lenia powierzchni.Zadaniem wynalazku jeststworzenie urzadzenia zatrza- skowo-powrotnego omawianego rodzaju, które przyzasto¬ sowaniunajprostszych srodkówpozwalalobyna konstruk¬ cje odznaczajaca sie malym tarciem.Zadanie to zostalo wedlug wynalazku rozwiazane przez to, ze w polozeniu zatrzaskiwania do elementu zatrzasko¬ wego pierwszy obszar skosu tworzy z osia przesuwanej wzdluznie kat mniejszy od tego, który w niezatrzasnietym polozeniu tworzy z osia przylegajacy do elementu zatrza¬ skowego drugi obszar skosu.W powyzszy sposób mozna z jednej strony tak uksztalto¬ wac decydujacy o polozeniu zatrzaskiwania obszar skosu, ze zostaje uzyskana zadana pewnosc zatrzaskiwania a z drugiej strony, mozna tak dobrac ten obszar skosu, który jest czynny przy polozeniach niezatrzasnietych, by uzyskac mozliwie male tarcie dzieki czemu czesc przesuw¬ na wzdluznie moze byc latwo cofnieta za pomoca sprezyny w swe polozenie wyjsciowe, wbrew dzialaniu sil tarcia czy tez sil hydraulicznych. Rozwiazanie to jest mozliwe dzieki temu, ze elementy zatrzaskowe, w polozeniach zatrzaski¬ wania i poza tymi polozeniami, zajmuja rózne miejsca dzieki czemu na jednym skosie moga byc uzyskane obsza¬ ry, które z osia przesuwanej wzdluznie czesci tworzarózne katy.W szczególnie korzystnym rozwiazaniu wynalazku, pierwszy i drugi obszar skoku tworza w przekroju dwa proste odcinkiskosu. Powyzszy sposób pozwala na latwiej¬ sze wyeliminowanie zaklócajacegowplywuodchylek sred¬ nic czesci wspólpracujacych ze soba.Dalsze szczególnie korzystne rozwiazania przedmiotu wynalazku wynikaja z opisu i z zastrzezen patentowych. 91 17291 172 3 Wynalazek dokladniej objasniono w przykladzie wyko¬ nania pokazanym na rysunku na którym: fig. 1 przedsta¬ wia urzadzeniezatrzaskowo-powrotne zaworudrogowego wykonane wedlug wynalazku w przekroju wzdluznym, fig. 2 - szczegól spoczywajacego w zlobku zatrzaskowym ele¬ mentu zatrzaskowego z fig. 1, fig. 3-szczególspoczywaja¬ cego w zlobku zatrzaskowym elementu zatrzaskowego wykonanego w sposób znany, fig. 4 i 5 - drugie i trzecie rozwiazanie urzadzenia zatrzaskowo-powrotnego wedlug wynalazku.Jak pokazano na rysunku zawór drogowy 10 zobudowa 11 ma prowadzony w jej otworze wzdluznym 12 suwak sterujacy 13. Suwak sterujacy 13 jest swa wystajaca z obu¬ dowy 11 czescia 14 przegubowo polaczonyz ulozyskowana na ramieniu 15 obudowy dzwignia 16, sluzaca do urucha¬ miania suwaka. Na przeciwleglej stronie, w rozszerzenie 17wykonane nakoncu otworuwzdluznego 12,jestwkreco- na wkretka 18, wydrazona cylindrycznie i zamknieta od strony zewnetrznej. Wkretka ta odsadzeniem 19 dociska czesc zatrzaskowa 21 do powierzchni czolowej 22 na za¬ konczeniu otworu wzdluznego 12. W czesci zatrzaskowej 21 jest wykonany wspólosiowy z osia suwaka otwór 23, w który wslizguje siejedenkoniec suwaka sterujacego oraz rowek pierscieniowy 24 o przekroju trójkatnym. W tym koncu suwakasterujacego 13, któryprzylegado wkretki 18 jest wykonany slepy otwór 25, z którego z kolei wychodzi pewna ilosc otworów promieniowych 26, przeznaczonych na przyjecie kulek 27 stanowiacych elementyzatrzaskowe.Srednica kulek 27 stanowiacych elementy zatrzaskowe, jest takdobrana, ze moga one z niewielkim luzem przesliz¬ giwac sie przez otwory promieniowe 26.W slepym otworze 25 suwaka sterujacego 13 prowadzo¬ ny jest bolec 28, przy czym dopóki suwak sterujacy nie zajmie polozenia zatrzasniecia, to ruch bolca odbywa sie z niewielkim luzem osiowym; na obwodzie bolca jest wy¬ konany rowek pierscieniowy zatrzaskowy 29. Jak to do¬ kladniej pokazano (fig. 2) skos 31 rowka zatrzaskowego 29 wykazuje pierwszyobszar 32 i przylegajacy do niegodrugi obszar 33. Pierwszy obszar 32 tworzy z kierunkiem osi suwaka sterujacego 13 pierwsza kat 34, a drugi obszar 33 tworzy drugi, bardziej rozwarty, kat 35. Dla zwiekszenia pewnosci zatrzaskiwania, kat który w znany sposób two¬ rzyjedenprzyporzadkowany skos 30rowka pierscieniowe¬ go 24 z osia, jest bardziej rozwarty lub wiekszy od pierw¬ szego kata 34.Kulki 27 spoczywajace w otworach promieniowych 26 i sprzegajace sie z rowkiem zatrzaskowym 29 lacza ksztal¬ towo, z luzem ograniczonym sasiadujacymi polozeniami krancowymi, bolec 28 z suwakiem sterujacym 13.Na swym oddalonym od obudowy 11 zakonczeniu, bolec 28 posiada odsadzenie 36, do którego przylega talerzyk sprezyny 37. Drugi talerzyk 38 dociskany sprezyna 39 do pierscienia zabezpieczajacego 41 na odsadzonym zakon¬ czeniu bolca.W polozeniu neutralnym, (fig. 1 i 2) suwak sterujacy 13 jest polaczony ksztaltowo poprzez kulki 27 z bolcem 28 i jest ustalony w swym polozeniu wzgledem obudowy 11 przez sprezyne 39 wsparta na talerzykach 37,38. Wstepne naprezenie sprezyny 39 nie oddzialywuje przy tym na suwak sterujacy 13. Skos 31 przylega do kulek 27 swym obszarem 33. Przy przesuwaniu suwaka sterujacego 13 w prawo, wraz ze zwiekszajacym sieprzesunieciem wzras¬ ta sila, z która sprezyna 39 poprzez talerzyk 37 i bolec 28 oddzialywuje na kulki 27 i tym samym na suwak sterujacy 13. Drugi obszar 33 skosu 31 wyciska przy tym kulki na 4 zewnatrz, poprzecznie do kierunku osi, wstroneotworu 23.Po zajeciu przez suwak sterujacy zadanego polozenia za¬ trzasniecia, kulki 27 pod dzialaniem obudowy sprezyny przesuwaja sie na zewnatrz w kierunku zwiazanego z obu- dowa rowka pierscieniowego 24 i lacza ksztaltowo bolec 28 z obudowa 11. W polozeniu zatrzasnietym kulki 27 przyle¬ gaja tylko do pierwszego obszaru 32 skosu 31.Jak to dokladniej pokazano na fig. 2 sile P z jaka sprezyna 39 oddzialywuje na bolec 28 mozna, z pominie¬ to ciem tarcia, rozlozyc na sity skladowe P,, P:, P, przylozone do kulek 27. Stanowiaca o tarciu skladowa P, wynosi w przypadku pokazanym na fig. 2, 35% sily P; w znanym urzadzeniu pokazanym na fig. 3 odpowiednia sila sklado¬ wa P4 jest równa 60% sily P, poniewaz dla zapewnienia zatrzaskiwania, skos 42 nie mógl przebiegac bardziej ostro i zostal uksztaltowanyprostoliniowo. Jezeli rowek zatrza¬ skowy 29 zostanie uksztaltowany tak, jak to pokazano'na fig. 2, wówczas przy zachowaniu tej samej pewnosci za¬ trzaskiwania co poprzednio, moznaw istotnysposób tarcie wystepujace przy przesuwaniu suwaka sterujacego z polo¬ zenia zatrzasnietego w neutralne nastepuje szybciej i la¬ twiej wzglednie moze odbywac sie przy uzyciu slabszej sprezyny 39.Drugierozwiazanie urzadzenia zatrzaskowo-powrotne¬ go 50 podwójnego dzialania (fig. 4) rózni sie od przedsta¬ wionego (fig. 1) przedewszystkim dociskanymsprezyna 51 i umieszczonym na zewnatrz elementem rozpreznym 52 oraz umieszczonym wewnatrz elementem 53 polaczonym z obudowa. Pozostale czesci zostaly oznaczone tak jak poprzednio a dzialanie jest w zasadzie takie samo.Trzecierozwiazanieurzadzenia zatrzaskowo-powrotne¬ go 60 pojedynczego dzialania (fig. 5) polega na tym, ze dociskany sprezyna 61 element rozprezny 62 oddzialywuje na kulki 63, które sa prowadzone w elemencie 64 zwiaza¬ nym na stale z obudowa i które sa skutecznie polaczone z suwakiem sterujacym 65. Dzialanie jest w zasadzie takie samo jak w urzadzeniu opisanym poprzednio (fig. 1).Z powyzszych wywodówwynika, zeprzedmiot wynalaz- 40 ku nie ogranicza siedo urzadzen zatrzaskowo-powrotnych pojedynczego lub podwójnego dzialania. Pierwszy i drugi obszar skosu moga w przekroju miec zakrzywionezamiast pokazanego zarysu prostoliniowego. Moga byc równiez pomyslane urzadzenia, w których zamiast kulek sa stoso- 45 wane elementy walcowe.Rowek zatrzaskowy 29 moze byc latwy i w tani sposób wytoczony za pomoca noza ksztaltowego. 50 PL

Claims (3)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie zatrzaskowo-powrotne dla przesuwanych wzdluznie czesci a zwlaszcza dla suwaków sterujacych, które ma co najmniej jeden okraglyelementy zatrzaskowy 55 umieszczony w przestrzeni, która tworza: czesc zwiazana na stale z obudowa, czesc przesuwana wzdluznie oraz element rozprezny dociskany sprezyna i które wykazuje przynajmniej jeden przyporzadkowany elementowi za¬ trzaskowemu skos, który w polozeniu zatrzasniecia czesci 60 wciska element zatrzaskowy w wybranie w celu utrzyma¬ nia w tym polozeniu czesci przesuwanej wzdluznie, zna¬ mienne tym, ze przylegajacy w polozeniu zatrzaskiwania do elementu zatrzaskowego (27) pierwszyobszar (32)skosu (31) tworzy z kierunkiem osiczesci przesuwanej wzdluznie 65 (13) kat (34) mniejszy od kata (35) który poza polozeniami91 172 i zatrzasniecia tworzy z kierunkiem osi przylegajacy do elementu zatrzaskowego drugi obszar (33) skosu (31).
2. 2. Urzadzenie zatrzaskowo-powrotne wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze pierwszy i drugi obszar (32, 33) skosu (31) tworza w przekroju prostoliniowe odcinki skosu.
3. 3. Urzadzenie zatrzaskowo-powrotne wedlug zastrz. 1 lub 2, znamienne tym, ze przesuwana wzdluznie czesc (13), element rozprezny (28; 52; 62) oraz polaczona na stale z obudowa czesc (21; 53; 64) sa umieszczone wspólosiowo i zachodzac od wewnatrz na siebie tworza w zasadzie 5 pierscieniowa przestrzen, w której sa umieszczone elemen¬ ty zatrzaskowe o ksztalcie kulistym. Fig.2 PI '1 W\\'.-2| Fig. 3 29 *3L v35 Fig. U Fig. 5 PL