PL80415B1 - - Google Patents

Description

Srodek chwastobójczy i Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobój¬ czy zawierajacy jako substancje biologicznie czyn¬ na nowe dwucyklo [n,l,0] alkilo-moczniki.Z literatury znane sa N-dwucyklo [3,3,0] -i N- -dwucyklo [3,2,1] oktylo-N',N'-dwupodstawione moczniki, stosowane jako selektywne srodki chwa¬ stobójcze (opis patentowy RFN nr 1221841), lecz dzialanie ich w nizszych stezeniach odpowiednich do stosowania, jest niezadawalajace.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku cha¬ rakteryzuje sie tym, ze jako czynna substancje chwastobójcza zawiera dwucyklo [n,l,0] alkilomocz- nik o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza wodór, nizsza grupe alkilowa lub alkoksylowa, R2 oznacza nizsza grupe alkilowa, alkenylowa lub al- kinylowa, n oznacza liczbe 3 do 6, wraz z odpo¬ wiednimi srodkami dyspergujacymi i/lub nosnika¬ mi i ewentualnie z innymi chwastobójczymi i/lub biocydowymi substancjami czynnymi.Stwierdzono, ze nowe dwucyklo [n,l,0] alkilomo- czniki o wzorze 1,. wykazuja lepsze dzialanie chwa¬ stobójcze od wyzej wymienionych zwiazków, co scharakteryzowano w zalaczonych przykladach.We wzorze ogólnym 1, jako nizsze grupy alki¬ lowe Ri i R2 oznaczaja grupy o lancuchu pro¬ stym lub rozgalezionym zawierajace 1—6 atomów wegla, korzystnie 1—4 atomów wegla, na przy¬ klad grupy metylowe, etylowe, propylowe, izopro¬ pylowe, n-butylowe, II-rzed.butylowe, III-rzed.bu- tylowe, izobutylowe. Jako nizsze grupy alkenylo- we i alkinylowe R2 oznacza na przyklad grupe allilowa, metyloallilowa, propenylowa, propinylo- wa lub alkilopropinylowa.Zawarte w srodkach chwastobójczych wedlug 5 wynalazku nowe dwucyklo [n,l,0] alkilo-moczniki o wzorze 1 wytwarza sie przez reakcje dwucyklo [n,l,0] alkiloizocyjanianu o wzorze 2, w którym n ma wyzej podane znaczenie, z amina o wzo¬ rze 3, w którym R: i R2 maja znaczenie podane io przy wzorze 1.Dwucyklo [n,l,0] alkilomoczniki o wzorze 1 moz¬ na wytwarzac równiez w reakcji 'dwucyklo [n,l,0] alkiloarniny o wzorze 4 z halogenkiem karbamoilu o wzorze 5 w którym Hal oznacza chlor lub brom, 15 a R: i R2 maja wyzej podane znaczenie, albo z komponentami tworzacymi taki halogenek karba¬ moilu, mianowicie z fosgenem i amina o wzorze 3, w którym Rx i R2 maja wyzej podane znaczenie lub w reakcji aminy o wzorze 3, w którym Rx 20 i R2 maja wyzej podane znaczenie z pochodna kwasu chlorowcoweglowego o wzorze CL—CO—R, w którym R oznacza chlor lub grupe fenoksylo- wa po przeprowadzeniu jej w pochodna kwasu karbaminowego albo w przypadku gdy Hx ozna- 25 cza wodór przez reakcje z izocyjanianem o wzo¬ rze R2NCO, przy czym symbole Rx i R2 i n we wzorach 2 do 5 i R2NCO maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1.Wskazane jest prowadzenie trzech pierwszych •w z wyzej wymienionych reakcji w obecnosci srod- 804153 80415 4 ka wiazacego kwas, jak organicznej zasady, np. trzeciorzedowej aminy itd., albo nieorganicznej za¬ sady, np. wodorotlenku lub tlenku metalu alka¬ licznego lub metalu ziem' alkalicznych albo we¬ glanu lub wodoroweglanu metalu alkalicznego.W trzeciej z wyzej wymienionych reakcji jako ester kwasu weglowego stosuje sie zwlaszcza ester fenylowy kwasu chloroweglowego lub ester feny- lowy kwasu chloro-tioweglowego i otrzymuje ja¬ ko produkty posrednie nastepujace estry kwasu karbaminowego: ester kwasu N-(dwucyklo [n,l,0] alkilo)-0-fenylo- karbaminowego ester kwasu N-(dwucyklo [n,l,0] alkilo)-0(S)-fenylotiokarbaminowego, i przy stoso¬ waniu fosgenu chlorek N-(dwucyklo [n,l,0] alkilo)- -karbamoilu.Reakcje prowadzi sie zwykle w obecnosci obo¬ jetnych wobec reagentów rozpuszczalników lub rozcienczalników, takich, jak alifatyczne i aroma¬ tyczne weglowodory i chlorowcoweglowodory, jak benzen, toluen, fesylen, chloroform, chlorowany etylen, N,N-dwualkilowane amidy, jak dwualkilo- formamid, eter i zwiazki typu eterów, jak cztero- wodorofuran i dioksan, wysokowrzace ketony, jak metyloetyloketon i dwuetyloketon.Zawarte w srodkach wedlug wynalazku nowe moczniki o wzorze 1, w którym Rx oznacza grupe alkoksylowa, a R2 — nizsza grupe alkilowa mozna równiez wytwarzac przez alkilowanie N-dwucyklo [111,1,0] alkilo-N'-hydroksymoczniika zwykle stoso¬ wanymi srodkami alkilujacymi jak np. halogenka¬ mi alkilu, siarczanami dwualkilowymi, itd. w obec¬ nosci srodka wiazacego kwas. Zas N-dwucyklo [n,l,0] alkilo-N'-hydroksymocznik wytwarza sie przez reakcje dwucyklo [n,l,0] alkiloizocyjanianu z O-alkilo-hydroksyloamina [O. Scherer, et. al. An- gow. Chemie 75, 851—854 (1963)].Stosowane jako produkty wyjsciowe dwucyklo [n,l,0] alkiloizocyjaniany otrzymuje sie w ten spo¬ sób, ze zdolna do reakcji funkcjonalna pochodna odpowiedniego kwasu dwucykloalkanokarboksylo- wego przeksztalca sie w odpowiedni izocyjanian metoda Curtius'a przez termiczny rozklad azydku kwasu dwucyklo [3,1,0] heksano-6-karboksylowego, kwasu dwucyklo [5,1,0] oktano-8-karboksylowego i kwasu dwucyklo[6,1,0] nonano-9-karboksylowego.Azydki wyzej wymienionych kwasów dwucyklo- alkanokarboksylowych otrzymuje sie przez reak¬ cje chlorku kwasu karboksylowego z azydkiem metalu alkalicznego, albo przez reakcje nizszego estru alkilowego z hydrazyna i kwasem azotawym albo przez reakcje wolnego kwasu z nizszym estrem alkilowym kwasu chloromrówkowego i azyd¬ kiem metalu alkalicznego w obecnosci trzeciorze¬ dowej aminy [J. Weinstock, I. Org. Chem. 26, 3511 (1961)]. Reakcje prowadzi sie korzystnie w obecnosci rozpuszczalnika lub rozcienczalnika. Azy¬ dek przeprowadza sie bezposrednio przez ogrzewa¬ nie w rozpuszczalniku, zwlaszcza w aromatycznym weglowodorze, w izocyjanian.Izocyjaniany o wzorze 2, a mianowicie dwucyklo [3,1,0] heksylo(6)izocyjanian, dwucyklo [5,l,0]okty- lo(8)izocyjanian i dwucyklo [6,1,0] nonylo(9)izocy- janian nie byly dotychczas znane.Stosowane jako produkty wyjsciowe dwucyklo [n,l,0] alkilo-aminy o wzorze 4 wytwarza sie przez ogrzewanie odpowiedniego izocyjanianu z alkano- lem lub z kwasem. W pierwszym przypadku otrzy¬ muje sie odpowiadajacy stosowanemu alkanolowi 5 ester kwasu karbaminowego (uretan), który hydro- lizuje sie kwasem lub zasada do aminy. Do alka¬ licznej hydrolizy stosuje sie korzystnie nieorga¬ niczne zasady np. wodorotlenki i. weglany metali alkalicznych i ziem alkalicznych. Kwasna hydroli- io ze prowadzi sie za pomoca kwasów chlorowcowo- dorowych, chlorowcowanego kwasu octowego lub mieszanin tych kwasów. Jako rozpuszczalniki sto¬ suje sie wode, alkanole i mieszaniny alkanolu i wody. W przypadku stosowania kwasów otrzy- 15 muje sie sól aminy, która przez zobojetnienie moz¬ na przeprowadzic w wolna zasade.Odpowiadajace wzorowi 4 dwucyklo [n,l,0] alki- loaminy, mianowicie dwucyklo [3,1,0] heksylo(6)- -amina, dwucyklo [5,1,0] oktylo(8)-amina i dwu- 20 cyklo [6,1,0] nonylo(9)-amina nie byly dotychczas opisane.Mozna równiez wytwarzac aminy o wzorze 4 metoda Hofmann'a przez rozklad amidu kwasu, ogrzewajac odpowiedni amid kwasu dwucykloalka- 25 nokarboksylowego w obecnosci srodka oddajacego brom lub chlor i w obecnosci wodorotlenku meta¬ lu alkalicznego lub ziem alkalicznych, alkanolanu metalu alkalicznego. W celu rozlozenia amidu kwa¬ su stosuje sie nastepujace rozpuszczalniki: wode, 30 alkanole, zwlaszcza nizsze jak i ewentualnie al¬ kanole odpowiadajace stosowanym alkanolanom metali alkalicznych. Przy stosowaniu alkanoli otrzymuje sie jako produkt posredni ester kwasu karbaminowego, który jak wyzej wspomniano prze- 35 prowadza sie w amine.Dwucykloalkilocyjaniany o wzorze 2, jak i dwu- cykloalkiloaminy o wzorze 4 moga wystepowac w dwóch formach izomerycznych jako izomery exo i endo. 40 Zawarte w srodkach wedlug wynalazku nowe moczniki o wzorze 1 posiadaja wybitne wlasciwo¬ sci chwastobójcze. Poniewaz dzialanie chwastobój¬ cze wykazuja moczniki otrzymane zarówno z izo¬ merów exo jak i z izomerów endo amin i izocyja- 45 nianów, wiec okreslenie moczniki o wzorze 1, obej¬ muje mieszanine exo- i endoizomerów dwucyklo [n,l,0] alkilomocznika. Zwiazki te mozna stosowac do zwalczania jedno- i dwulisciennych chwastów.Nowe moczniki w stezeniach 0,2—8 kg/ha wy- 5o kazuja selektywne dzialanie chwastobójcze. Te substancje czynne dzialaja równiez na trudne do zwalczania i gleboko ukorzenione rodzaje chwa¬ stów np. na rosliny straczkowe i baldaszkowate.Substancje te mozna stosowac przedwschodowo 55 jak i powschodowo. Mozna wiec nimi zwalczac chwasty polne, jak np. rodzaje prosa (Paniculum sp.), rodzaje gorczycy (Sinapis sp.), komosowate (Chenepodiaceaen), wyczyniec lakowy (Alopecurus sp.), rodzaje rumianków (Matricaria sp.), lub ha- 60 mowac ich rozwój bez powodowania szkód wsród uzytecznych roslin, jak zboza itd.Substancje czynne wykazuja tolerancje wobec zbóz (jako roslina doswiadczalna sluzyl owies). Do¬ piero przy stosowaniu 10 kg/ha wystapily znaczne 65 szkody, które przy stosowaniu znajdujacych sie80415 6 w handlu pochodnych mocznika: N-fenylo-N',N'- ^dwuinetylomocznika i N-S^dwuchlorofenylo-N', N'-dwumetylomocznika wystepuja juz przy uzyciu 2 kg/ha.W celu wytworzenia srodków chwastobójczych miesza sie substancje czynna z odpowiednimi no¬ snikami i/lub rozcienczalnikami. Dla rozszerzenia zakresu dzialania mozna do tych srodków doda¬ wac inne substancje chwastobójcze, np. szeregu triazyny, jak chlorowco-dwuamino-s-triazyne, al- koksy- i alkilotio-dwuamino-s-triazyne, triazole, dwuazyny, jak uracyl, alifatyczne kwasy karbo¬ ksylowe i chlorowcokarboksylowe, chlorowcowane kwasy benzoesowe i fenylooctowe, kwasy arylo- oksyalkanokarboksylowe, hydrazydy, amidy, nitry¬ le, estry takich kwasów karboksylowych, estry kwasu karbaminowego i estry kwasu tiokarbami- nowego, moczniki itd.Przedstawicielami takich odpowiednich do do¬ dawania dzialajacych chwastobójczo substancji sa np. nastepujace zwiazki: 2-chloro-4,6-bis-/etyloamino/-sym^triazyna, 2-chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamino-sym-tria- zyna, 2-chloiro-4,6-bis-/imetoiksypropyloa\mino/-;sym-tria- zyna, , 2-metoksy-4,6-bis-/izopropyloamino/-sym-triazyna, 2-dwuetyloamino-4-izQpropyiloacetamido-6-meto- ksy-sym-'triazyna, 2-izopropyloamino-4-metoksypropyloamino-6-mety- lotio-sym-triazyna, 2-metylotio-4,6-bis-/izopropyloamino/-sym-triazyna, 2-metylotio-4,6-bis-/etyloamino/-sym-triazyna, 2-metylotio-4-etyloamino-Q-izopropyloamino-sym- -triazyna, 2-metoksy-4-etyloamino-6-izopropyloamino-sym- -triazyna, 2-m€toksy-4,6-bis-/etyloamino/-sym-triazyna, 2-chloro-4,6^biB-/izoprQpyloaimino/-sym-triazyna, 5-bromo-3-II-rzed.butylo-o-metylouracyl, 5-amino-5-chloro-l-fenylo-pirydazon-(6), 3,6-dwuketo-l,2,3,6-czterowodoropirydazyna, dwunitro-II-rzed.butylofenol i jego sole, pieciochlorofenol i jego sole, kwas trój chloroootowy i jego sole, kwas 2,2-dwuchloropropionowy i jego sole, amid kwasu 2^chloro-N,N-dwualli!looctowego, hydrazyd kwasu maleinowego, kwas 2,3,6-trójchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 2,3,5,6-czterochlorobenzoesowy i jego sole, kwas 2-metoksy-3,5,6-trójchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 2-metoksy-3,6-dwuchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 3-amino-2,5-dwuchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 3-nitro-2,5-dwuchlorobenzoesowy i jego sole, kwas 2-metylo-3,6-dwuchlorobenzoesowy i jego sole, 2,6-dwuchlorobenzonitryl, 2,6-dwuchloro-tiobenzamid, kwas 2,3,6-trójchlorofenylooctowy i jego sole, kwas 2,4-dwuchlorofenoksyoctowy i jego sole, kwas 2,4,5-trójchlorofenoksyoctowy, jego sole i estry, kwas /2-metylo-4-chlorofenoksy/-octowy, jego sole i estry, 20 25 35 kwas 2-/2,4,5-trójchlorofenoksyZ-propionowy, jego sole i estry, 2,2-dwuchloropropionian 2-/2,4,5-trójchlorofenoksy/- -etylu, kwas 4-/2,4-dwuchlorofenoksy/-maslowy, jego sole i estpy, kwas 4-/2-metylo-4-chlorofenoksy/-maslowy, jego sole i estry, 2,3,6-trójchlorobenzylooksypropanol, kwas 4-amino-3,5,6-trójchloropikolinowy, N'-cyklooktylo-N,N-dwumetylomocznik, 3-fenylo-l,l-dwumetylomocznik, 3-/4'-chlorofenylo/-l,l-dwumetylomocznik, 3-/3'-trójfluorometylofenylo/-l,l-dwumetylomocz- nik, 3-/3^4'-dwuchlorofenylo/-l,l-dwumetylomocznik, 3-/3',4'-dwuchlorofenylo/-l-n-butylo-l-metylomocz- nik, 3-/3',4/-dwuchlorofenylo/-l,l,3-trójmetylomocznik, 3 -/3',4'Hdwuchlorofenylo/-1,1-dwuetylomoczniik. 3-/4'-chlorofenylo/-l-metoksy-l-metylomocznik, 3-/3'-dwuchlorofenylo/-l-metoksy-l-metylomocznik, 3-/4'-bromofenylo/-l-metoksy-l-metylomocznik, 3-/3/,4/-dwuchlorofenylo/-3-metoksy-l,l-dwumety- lomocznik, 3-/4'-chlorofenoksyfenylo/-l,l-dwumetylomocznik, ester kwasu N,N-dwu-/propylo/-S-etylo-tiokarba- minowego, ester kwasu N,N-dwu-./n-propylo/-S-n-propylo-tio- karbaminowego, ester kwasu N-etylo-N-/n-butylo/-S-n-propylo-tio- karbaminowego, ester kwasu N-fenylo-O-izopropylo-karbaiminowe- go, ester kwasu N-/m-chlorofenylo/-0-izopropylokarba- minowego, ester kwasu N-/m-chlorofenylo/-0-4-chloro-butylo- -/2/-ylokarbaminowego, ester kwasu N-/3',4'-dwuchlorofenylo/-0-metylo- karbaminowego.W srodkach chwastobójczych wedlug wynalazku stosuje sie jako substancje czynna nastepujace no¬ we pochodne mocznika o wzorze ogólnym 1.Tablica 1 50 55 60 1 7 " i Zwiazki N-dwucyklo [3,1,0] heksylo-/6/- -N'-metylomocznik N-dwucyklo [3,1,0] heksylo-/6/- -N',N'-dwumetylomócznik N-dwucyklo [3,1,0] heksylo-/6/- -N'-metylo-N'-metoksymocz- 1 nik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7./- , -N'-etylomocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/- -N'-izopropyloimocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/- -N'-allilomocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/- -N'-metoksy-N'-metylomocz- nik Temperatura topnienia 116—118° 124—126q 82—83° 41—45° 104—105° 51—55° 86—87°80415 8 Zwiazki N-dwucyklo ,[4,1,0] heptylo-/?/- -N',N'-dwuetylomocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/- N'-metylo-N'-yi'-metylopropi- nylo/-mocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-78/- -N'-metoksy-N'-metylomocz- nik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8Z- -N'-allilomocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8,Z- -N',N'-dwuetylomocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8/- -N'-metylo-N'-Zl'-metylopro- pinylo/-mocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9/- ,-N'-metylomocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonyloV9Z- -N'^etylomocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9/- N'-metoksy-N'-metylomocz- nik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9/- -N'-metylo-N'-Zl'-metylopro- pinylo/-mocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7Z- -N'-metylomocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/- -N',N'-dwumetylomocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8/- -N'-metylomocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8/- -N',N'-dwumetylomocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9/- -N',N'-dwumetylomocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9/- -N'-etoksy-N'-metylomocznik Temperatura topnienia 109—110° 130—131° 90—92° . olej 94—95° 111—113° 102—104° 87—88° 69—70° 98—100° 145—146° 131—132° 108-110° 100—102° 136—138° 67-68° Dzialanie chwastobójcze nowych moczników za¬ wartych w srodkach wedlug wynalazku wyjasnia¬ ja blizej nastepujace badania: Próba przedwschodowa. Substancje czynna w postaci 10% koncentratu proszkowego miesza sie z ziemia do stezenia 100 mg/litr. W tak przygoto¬ wanej ziemi (szalki posiewowe) sieje sie nastepu¬ jace rosliny doswiadczalne; owies, gorczyce, raj¬ gras, proso, pomidory i wyke.Szalki utrzymuje sie w cieplarni w temperatu¬ rze 20—24° przy 70°/o wzglednej wilgotnosci po¬ wietrza i swietle dziennym. Oszacowanie wyników badania przeprowadza sie po 20 dniach, przyjmu¬ jac za podstawe oceny wskaznik 10: 10 = nieuszkodzone rosliny = kontrola 0 = rosliny zniszczone -. 9—1 = posrednie stopnie uszkodzen Badaniom tym poddano nastepujace substancje czynne: 10 15 35 1. N-dwucyklo nik Tablica 2 [3,1,0] heksylo-/6Z-N'-metylomocz- 50 55 60 65 2. 3. heksylo-/6/-N',N'-dwume- heksylo-ZGZ-N'-metylo-N'- N-dwucyklo [3,1,0] tylomocznik N-dwucyklo [3,1,0] -metoksymocznik N-dwucyklo [4,1,0] heptylo-/7/-N'-metylomocz- nik 5. N-dwucyklo 6. N-dwucyklo mocznik 7. N-dwucyklo lomocznik 8. N-dwucyklo mocznik 9. N-dwucyklo -metoksymocznik 10. N-dwucyklo [4,1,0] nik 11. N-dwucyklo [4,1,0] [4,1,0] heptylo-/7/-N/-etylomocznik [4,1,0] heptylo-/7/-N'-izopropylo- [4,1,0] heptylo-Z7Z-N',N'-dwumety- [4,1,0] heptylo-Z7/-N',N'-dwuetylo- [4,1,0] heptylo-Z7Z-N'-metylo-N'- heptylo-/7/-N'-alkilomocz- 16. 17. 18. 19. 20. 21. heptylo-/7/-N,-metylo-Nr- N -/1'Hmetylopropinylo/Hmocznik 20 12. N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-y8y-N'-metylomocz- nik 13. N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-Z8,Z-N',N'-dwumetylo- mocznik 14. N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-/8/-N',N'-dwuetylo- 25 mocznik 15. N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-Z8Z-N'-metylb-N'-me- toksymocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-Z8Z-N'-alkilomocznik N-dwucyklo [5,1,0] oktylo-Z8Z-N'-metylO-N'-Zl'- -metylopropinylomocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-/9Z-N'-metylómocz- nik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-Z9Z-N',N'-dwumetylo- mocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-Z9/-N'-metylo-N'-me- toksymocznik N-dwucyklo [6,1,0] nonylo-Z9y-N'-metyló-N'-Zl'- -metylopropinyloZ-mocznik. 10°Zo koncentrat proszkowy mial nastepujacy sklad: 10 czesci substancji czynnej, 0,6 czesci soli sodo¬ wej kwasu dwubutylonaftalenosulfonowego, 1 czesc produktu kondensacji kwasu naftalenosulfonowe- go — kwasu fenolosulfonowego — formaldehydu (3:2: 1), 10 czesci krzemianu sodowo-glinowego i 78,4 czesci kaolinu. [ Próba powschodowa a) Rosliny owsa i gorczycy spryskuje sie w sta¬ dium 4—6 lisci (otrzymana z 25°Zo koncentratu da¬ jacego sie zemulgowac) wodna emulsja substancji czynnej, w stezeniu 0,5 g substancji czynnej na 1 m2 ziemi. Nastepnie rosliny utrzymuje sie w temperaturze 25—28° ppzy 40—50°Zo wzglednej wil¬ gotnosci powietrza. Po 14 dniach od traktowania roslin emulsja przeprowadza sie oszacowanie wy¬ ników. Ocene opiera sie na wskazniku odpowia¬ dajacym10. ' ¦ ¦ 10 = rosliny nieuszkodzone = kontrola 0 = rosliny zniszczone 9—1 = posrednie stopnie uszkodzenia Sklad koncentratu dajacego sie zemulgowac: 25 czesci substancji czynnej, 32,5 czesci izoforohu, 32,5 czesci metyloetyloketonu, 10 czesci emulgato¬ ra zlozonego (nonylofenolopolioksyetylen i sól wa¬ pniowa kwasu dodecylobenzenosulfonowego).80415 Tablica 3 10 Zwia- 1 zek 'nr ¦1 1 2 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Traktowanie przedwachodowe owies 2 0 0 0 0 4 5 0 3 0 » i— 1 1 1 3 0 4 1 0 0 0 3 raj¬ gras 3 0 0 0 0 2 6 0 0 0 5 0 . 0 0 2 0 3 1 0 0 0 1 gor¬ czyca 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 pomi¬ dory 5 -*) ,—. .— —. — —\ —< — — —< — — . — 0 0 2 0 0 0 0 0 wyka 6 2 4 2 1 3 — 2 0 0 — 2 0 2 1 2 ,_ 2 0 3 1 4 proso 7 — — — — — — — — — — — —i 0 1 2 0 6 0 0 0 PowscHodowe | owies 8 ^_ 4, -l 5 1 —- — : 5 — —-, — 0 2 2 — 2 — 0 — 3 gorczy¬ ca 9 0 v— 1 ° — — — 0 i—' —i 0 0 0 0 —. 1 — 0 — 0 *) nie przeprowadzono.Tablica * 4 Zwiazek nr (tabl. 2) 1,3 Zwiazek porówna¬ wczy*) Steze¬ nie w kg/ha 1,2 0,5 1,2 0,5 Chwasty | raj¬ gras 3 7 6 7 rumia¬ nek 1 3 8 7 proso 2 4 5 8 mni¬ szek pospo¬ lity 1 1 3 7 wyka 1 3 4 6 wyczy¬ niec 1 1 7 8 *) N-dwucyklo[3,3,0]oktylo-N', N'-dwumetylomocznik znany z opisu patentowego NRF DASS 1221841 Próba powschodowa b) W szalkach posiewowych sieje sie jako rosliny doswiadczalne: rajgras rumianek proso mniszek pospolity wyka wyczyniec (Lolium multiflorum) (Matricaria chamomilla) (Panicum italicum) (Taraxacum officmalis) (Vicia saliva) (Amarandthus descedens) W stadium* 4 lisci rosliny traktuje sie (otrzy¬ mana z 25% koncentratu dajacego sie zemulgo- wac o skladzie podanym przy próbie powschodo- wej) 2% wodna emulsja substancji czynnej i utrzy¬ muje w temperaturze 25—28° przy 40—50% wzgle¬ dnej wilgotnosci powietrza na swietle dziennym.Po 18 dniach oszacowuje sie wyniki badan. Oce¬ na oparta jest na wskazniku odpowiadajacym 9.Stosowane ilosci podane sa w tablicy 4. 9 = rosliny nieuszkodzone = kontrola 1 = rosliny zniszczone 8—2 = stopnie posrednie uszkodzen 4. Próba przedwschodowa z zasianymi roslinami doswiadczalnymi.Bezposrednio po zasianiu roslin doswiadczal- 45 nych, substancje, czynna w postaci wodnej zawie¬ siny otrzymanej z 25% proszku zwilzalnego, roz¬ prowadza sie na powierzchni ziemi. Szalki posiew- ne utrzymuje sie w temperaturze 22—23° przy 50—70% wzglednej wilgotnosci i przy swietle 50 dziennym.Jako rosliny doswiadczalne zasiano; wloski rajgras (Lolium multiflorum) proso (Setaria italica, Panicum italicum) 55 gorczyce (Sinapis alba) pszenice (Triticum vulgare) bawelne (Cossypium hebaccara) Oszacowania wyników dokonano po 28 dniach, eo przyjmujac za podstawe oceny wskaznik 9. 1 = rosliny obumarle 9 = rosliny nieuszkodzone = kontrola 8—2 = stopnie posrednie uszkodzen Stosowane ilosci podane sa w tablicy 5. 65 Sklad 25% proszku zwilzalnego: 25 czesci sub-11 80415 Tablica 5 12 Zwiazek nr (tablica 2) 9 19 Zwiazek porów¬ nawczy*) • Ste¬ zenie kg/ha 2 1 0,5 2 2 1 0,5.Chwasty raj¬ gras 4 2 4 9 9 proso 2 3 3 1 3 8 9 gor¬ czyca 1 2 4 2 3 6 9 Rosliny uprawne psze¬ nica 9 9 9 8 8 9 9 bawel¬ na 9 9 9 9 *) N-dwucyklo[3,3,0]oktylo-N, N'-dwumetylomocznik, znany z opisu patentowego NRF DASS1221841 stancji czynnej, 10 czesci krzemianu sodowo-gli- nowego, 0,6 czesci dwubutylonaftylosulfonianiu so¬ dowego; 1,0 czesci produktu kondensacji kwasu naftalenosulfonowego — kwasu fenolosulfonowe- go — formaldehydu (3:2:1), 63,4 czesci kaolinu.Z otrzymanego proszku zwilzalnego wytworzono wodna zawiesine w ilosci odpowiadajacej 1000 li¬ trów/ha. Wytwarzanie srodków chwastobójczych wedlug wynalazku zachodzi w znany sposób przez dokla¬ dne zmieszanie i zmielenie substancji czynnej #o wzorze ogólnym 1 z odpowiednimi nosnikami, ewentualnie z dodatkiem obojetnych wobec sub¬ stancji czynnej srodków emulgujacych i rozpu¬ szczalników.Substancje czynne stosuje sie w postaci srod¬ ków pylacych, srodków do rozsiewania, granula¬ tów, granulatów otoczlkowanych, granulatów im¬ pregnowanych, granulatów homogennych prosz¬ ków zwilzalnych, past, emulsji i roztworów.W celu wytworzenia srodków w postaci stalej (srodków pylacych, srodków do rozsiewania, gra¬ nulatów) substancje czynna miesza sie z stalymi nosnikami. Jako nosniki stosuje sie: kaolin, talk, bolus, les, kreda, wapien, glina (Ataclay), dolo¬ mit, ziemia okrzemkowa, wytracona krzemionka, krzemiany metali ziem alkalicznych, krzemian so¬ dowo- i potasowoglinowy, (skalenie i mika), siar¬ czan wapniowy i magnezowy, tlenek magnezu, mielone tworzywa sztuczne, nawozy jak siarczan amonu, fosforan amonowy, azotan amonowy, mo¬ cznik, mielony produkty roslinne, jak maka zbo¬ zowa, mielona kora drzewna, maka drzewna, ma¬ ka z lupin orzecha, sproszkowana celuloza, pozo¬ stalosc po ekstrakcji roslin, wegiel aktywny itd. jako takie albo zmieszane ze soba.Wielkosc ziaren nosnika dla srodków pylacych wynosi korzystnie okolo 0,1 mm, dla srodków roz¬ siewania okolo 0,075—0,2 mm, a dla granulatów — 0,2 mm lub wiecej.Stezenie substancji czynnej w stalych prepara¬ tach wynosi 0,5—80 °/o.Mieszaniny te moga zawierac ponadto stabili¬ zujace substancje czynna dodatki i/lub niejonowe anionoczynne i kationoczynne substancje, które zwiekszaja na przyklad przyczepnosc substancji czynnej do roslin i czesci roslin (srodki przycze- 30 35 40 45 50 55 pne i klejace) i/lub zwilzalnosc (srodki zwilzaja¬ ce) jak i zdolnosc do dyspercji (dyspergatory).Jako srodki klejace stosuje sie: mieszanine wa¬ pna i technicznego kwasu oleinowego, pochodne celulozy (metyloceluloza, karboksymetyloceluloza), etery hydroSksyetyloglikolowe mono- i diwualkilo- fenoli o 5—15 grupach etylenotlenowych w cza¬ steczce i 8—9 atomach wegla w grupie alkilowej, kwasu ligninosulfonowe, ich sole metali alkali¬ cznych i metali ziem alkalicznych, poliglikoloeter etylenowy (carbowax), eter alkoholu tluszczowego i poliglikoloeteru etylenowego o 5—20 grupach ety- lenotlenkowych w czasteczce i 8—18 atomach we¬ gla w lancuchu alkoholu tluszczowego, produkty kondensacji tlenku etylenu, tlenku propylenu, po- liwinylopirolidon, polialkohol winylowy, produkty kondensacji mocznika i formaldehydu jak i pro¬ dukty lateksowe.Zdolne do dyspergowania w wodzie koncentraty substancji czynnej (to znaczy proszki zwilzalne), pasty i koncentraty emulgujace, stanowia srodki, które mozna rozcienczyc woda do kazdego, poza¬ danego stezenia, Skladaja sie one z substancji czynnej, nosnika, ewentualnie dodatków stabilizu¬ jacych substancje czynna, substancji powierzchnio- wo-czynnych, srodków przeciwpianowych i ewen¬ tualnie rozpuszczalników. Stezenie substancji czyn¬ nej w tych srodkach wynosi 5—80%.Proszki zwilzalne i pasty otrzymuje sie przez zmieszanie substancji czynnej, srodków dyspergu¬ jacych i sproszkowanych nosników oraz zmiele¬ nie w odpowiednich urzadzeniach, az do uzyskania jednorodnosci. Jako nosniki stosuje sie te, które wymieniono przy omawianiu preparatów w sta¬ lej postaci. W niektórych przypadkach korzystne jest stosowanie mieszaniny roznych nosników. Ja¬ ko dyspregatory mozna stosowac np. produkty kon¬ densacji sulfonowanego naftalenu i sulfonowanych pochodnych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu lub kwasów naftalenosul- fonowych z fenolem i formaldehydem, jak i sole metali alkalicznych, amonowe i sole metali ziem alkalicznych z kwasami ligninosulfonowymi, da¬ lej sulfoniany alkiloarylowe, sole metali alkali¬ cznych i ziem alkalicznych kwasu dwubutylona- ftalenosulfonowego, siarczany alkoholi tluszczo¬ wych, jak heksadekanolu, heptadekanolu, oktade- kanolu i siarczany eteru glikolowego alkoholu tlu-13 80415 14 szczowego, sól sodowa oleoilometylotaurydu, dwu- -Ill.rzed. glikole acetylenowe, chlorek dwualkilo- dwulauryloamoniowy i sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych z kwasami tluszczowymi.Jako srodki przeciwpianowe stosuje sie na przy¬ klad silikony.Substancje biologicznie czynna z wyzej wymie¬ nionymi dodatkami, miesza sie, miele, przesiewa i tak dobiera, ze w zwilzalnych proszkach stale czesci nie przekraczaja wielkosci ziarna 0,02—0,04 mm, a w pastach 0,03 mm. Do wytwarzania kon¬ centratów emulsyjnych i past stosuje sie uprzed¬ nio podane srodki dyspregujace, organiczne roz¬ puszczalniki i wode. Jako rozpuszczalniki stosuje sie np.: alkohole, benzen, ksylen, toluen, sulfotle- nek metylu i frakcje oleju mineralnego wrzace w temperaturze 120—350°. Rozpuszczalniki musza byc praktycznie bezwonne i nie-fitotoksyczne, obo¬ jetne wobec substancji biologicznie czynnej i (nie powinny byc latwopalne.Mozna równiez srodki wedlug wynalazku sto¬ sowac w postaci roztworów. Wówczas substancje czynna ewentualnie substancje czynne o wzorze ogólnym 1, rozpuszcza sie w odpowiednim orga¬ nicznym rozpuszczalniku, w mieszaninie rozpusz¬ czalników lub w wodzie. Jako rozupszczalniki or¬ ganiczne stosuje sie ali/atyezne i aromatyczne we¬ glowodory,, ich chlorowane pochodne, alkilonafta- len, oleje mineralne, same lub zmieszane ze soba.Roztwory powinny zawierac substancje czynna w stezeniu 1—20%.Do opisanych srodków wedlug wynalazku mo¬ zna dodawac inne biocydowe substancje czynne lub srodki. Nowe srodki oprócz wymienionych wy¬ zej zwiazków o wzorze ogólnym 1 moga wiec w celu rozszerzenia zakresu dzialania zawierac np. srodki owadobójcze, grzybobójcze, bakteriobójcze, grzybostatyczne, bakteriostatyczne lub srodki ni- cieniobójcze. Srodki wedlug wynalazku moga za¬ wierac ponadto nawozy roslinne, mikroelementy itd.W nizej podanych przykladach wymieniono róz¬ ne postacie srodków zawierajacych nowe moczni¬ ki. Czesci oznaczaja czesci wagowe.Przyklad I. Do wytworzenia 5% granulatu stosuje sie nastepujace substancje: 5 czesci N- -dwucy czesci . epichlorohydryny, 0,25 czesci eteru cetylo- poliglikolowego („Genapol"), 3,50 czesci poligliko- lu („Carbowax"), 91 czesci kaolinu (wielkosc ziar¬ na 0,3—0,8 mm).Substancje czynna miesza sie z epichlorohydry- na i rozpuszcza w 6 czesciach acetonu, po czym dodaje poliglikol i eter cetylopoliglikolowy. Otrzy¬ manym roztworem spryskuje sie kaolin i odparo¬ wuje pod zmniejszonym cisnieniem.Przyklad II. Do wytworzenia a) 50%, b) 25% i c) 10% zwilzalnego proszku stosuje sie na¬ stepujace skladniki: a) 50 czesci N-dwucyklo[5,l,0] oktylo-/8/-N'N'-dwumetylomoeznika, 5 czesci dwu- butylonaftylosufonianu sodu, 3 czesci kondensatu kwasu naftalenosulfonowego-kwasu fenolosulfono- wego-formaldehydu (3:2:1), 20 czesci kaolinu, 22 czesci kredy — Champagne, b) 25 czesci NndwrieyMa[4,l,0]iheiptylo/7/-N'-cy- 5 klopropylomocznika, 5 czesci soli sodowej oleoilo¬ metylotaurydu, 2,5 czesci kondensatu kwasu naf- talenosulfonowego i formaldehydu, 0,5 czesci kar- boksymetylocelulozy, 5 czesci obojetnego krzemia¬ nu potasowo-glinowego, 62 czesci kaolinu, io c) 1Q czesci N-dwucyklo[4,l,0]heptylo-/7/-N'-l,l- -dwumetylo-l'-cyjanometylomocznika 3 czesci mie¬ szaniny soli sodowych siarczanów nasyconych al¬ koholi tluszczowych, 5 czesci kondensatu kwasu naftalenosulfonowego i formaldehydu, 82 czesci ka- 15 olinu, Wyzej wymienione substancje czynne nanosi sie. na odpowiednie nosniki (kaolin i krede), miesza i miele. Otrzymuje sie zwilcalny proszek o dosko¬ nalej przyczepnosci i zdolnosci do tworzenia za- 20 wiesiny. Z takiego zwilzalnego proszku mozna przez rozcienczenie woda otrzymywac zawiesiny o kazdym pozadanym stezeniu substancji biologi¬ cznie czynnej. Tego rodzaju zawiesiny stosuje sie do zwalczania chwastów i niepozadanych traw w 25 roslinach uprawnych.Przyklad III.. Do wytwarzania 4S% pasty stosuje sie nastepujace substancje: 45 czesci N- -dwucyklo[3,l,0]heksylo-/6/-N'imetylomoc2nika, 5 czesci krzemianu sodowoglinowego, 14 czesci eteru 30 cetylopoliglikolu („Genapol"), 1 czesc eteru oleo- ilopoliglikolu („Genapol"), 2 czesci oleju wrzecio¬ nowego, 10 czesci poliglikolu („Carbowax"), 23 cze¬ sci wody.Substancje czynna z dodatkami miesza sie sta- 35 rannie w odpowiednich do tego celu naczyniach i miele. Otrzymuje sie paste, w której przez do¬ danie wody wytwarza sie zawiesine o pozadanym stezeniu. Zawiesiny sa odpowiednie do stosowa¬ nia w uprawach warzyw. 40 Przyklad IV. Do wytwarzania 10% koncen¬ tratów emulsji miesza sie: 10 czesci N-dwucyk- lo[3,l,0]heksylo-/6/-N'-metylo-N' -metoksympcznika 15 czesci eteru oleoilopoliglikolu o 8 grupach ety- lenotlenkowych, 75 czesci izoforonu. 45 Koncentrat ten mozna rozcienczyc woda do emulsji o odpowiednim stezeniu. Takie emulsje sa odpowiednie do zwalczania chwastów w upra¬ wach roslin, takich jak np. bawelna, kukurydza itd. ^ 50 PL PL

Claims (1)

1. Zastrzezenia patentowe Srodek chwastobójczy, znamienny tym, ze jako czynna substancje chwastobójcza zawiera dwucy- klo[n,l,0]alkilomocznik o wzorze 1, w którym Ri 55 oznacza wodór, nizsza grupe alkilowa lub alko- ksylowa, R2 oznacza nizsza grupe alkilowa, alke- nylowa lub alkinylowa, a n oznacza liczbe 3 do 6 wraz z /odpowiednimi srodkami dyspregujacymi i/luto nosnikami i ewentualnie z innymi chwasto- 60 bójczymi i/lub biocydowymi substancjalni czynny¬ mi.80415 (CHJr -NH-C-N: O R, HaL C ii O N Wzór 1 Wór 5 NCO W/or 2 HN: *1 R, W?or 3 (CH2)( -NH. Wzór 4 ^TCT CI^J Tt.LN Cena 10 zl DN-7 — zam. 1008/75 PL PL