PL213140B1 - Nosnik informacji z elementem optycznie zmiennym, tlocznik do wykonywania nosnika informacji, sposób wytwarzania nosnika informacji i zastosowanie tlocznika - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Wynalazek dotyczy nośnika informacji z elementem optycznie zmiennym, tłocznika do wykonywania nośnika informacji, sposobu wytwarzania nośnika informacji i zastosowania tłocznika.

Nośnik informacji z elementem optycznie posiada wytłoczona strukturę i powłokę kontrastującą z powierzchnią noś nika informacji, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przy najmniej cz ęść obszaru powłoki jest całkowicie widoczna w przypadku kierunku obserwacji prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, lecz niewidoczna w przypadku kierunku obserwacji ukośnego do powierzchni nośnika informacji, dzięki czemu zmieniając naprzemiennie kierunek obserwacji z kierunku ukośnego do prostopadłego i z powrotem można zaobserwować efekt zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji.

Współczesne nośniki informacji takie jak banknoty, papiery wartościowe, karty kredytowe lub identyfikacyjne wyposażane są w optycznie zmienne elementy zabezpieczające, szczególnie zaś w optycznie zmienne struktury dyfrakcyjne takie jak hologramy. Zabezpieczenie hologramów przed sfałszowaniem opiera się na ich różnym wyglądzie w zależności od kąta patrzenia, przy czym efekt ten nie może być odtworzony za pomocą kopiarek. Za pomocą kopiarki można jedynie odtworzyć wygląd hologramu oglądanego pod pewnym, wybranym katem. Nośnik informacji wyposażony w taki hologram został opisany na przykład w dokumencie EP 0 440 045 A2. W publikacji tej zaproponowano zastosowanie wcześniej wykonanego hologramu, bądź wytłoczenie go w warstwie lakieru pokrywającej nośnik informacji.

Na nośniku dam eh mogą być jednak umieszczone inne elementy optycznie zmienne. Przykładowo w dokumencie CA 1 019 012 opisano banknot, którego część powierzchni została zadrukowana wzorem składającym się z równoległych linii. W celu uzyskania efektu zmienności optycznej wspomniane linie zostały dodatkowo na obszarze wzoru wytłoczone w powierzchni nośnika informacji, dzięki czemu powstały powierzchnie boczne widzialne jedynie pod pewnymi kątami obserwacji. Rozmieszczenie drukowanych linii wzoru na wybranych powierzchniach bocznych o takiej samej orientacji jak wytłoczone linie powoduje, że wzór widoczny jest jedynie przy ukośnym kącie obserwacji ścian bocznych z nadrukowanymi liniami. W przypadku ukośnego kąta obserwacji ścian bocznych, na których nie zostały nadrukowane linie wzór pozostaje niewidoczny.

Skuteczność zabezpieczenia przed fałszerstwem wykorzystującego takie wytłoczone elementy optycznie zmienne może być zwiększona przez utworzenie dodatkowych, widocznych efektów przez zmienianie wybranych obszarów wzoru utworzonego z linii lub wytłoczonej struktury. Przykładowe dodatkowe efekty opisane zostały w patencie WO 97/17211.

W przypadku znanych w obecnym stanie techniki optycznie zmiennych elementach zabezpieczających nadrukowane linie umieszczone są zasadniczo na ścianach bocznych wytłoczonej struktury, tak że zmiany kontrastu lub efekt zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji są bardzo wyraźnie widoczne, lecz występuję jedynie w niewielkim zakresie kątów obserwacji. W celu wzrokowego sprawdzenia znanych w obecnym stanie techniki elementów optycznie zmiennych, odnaleziony musi zostać ten ściśle określony zakres kątów obserwacji, co powoduje, że takie elementy optycznie zmienne są mało przydatne w przypadku potrzeby zapewnienia szybkiej kontroli wzrokowej.

Celem niniejszego wynalazku jest udoskonalenie optycznie zmiennych elementów zabezpieczających pod względem zarówno zabezpieczenia ich przed sfałszowaniem przez skopiowanie jak i możliwości kontroli wzrokowej.

Przedmiotem wynalazku jest nośnik informacji z elementem optycznie zmiennym posiadającym wytłoczona strukturę i nadruk kontrastujący z powierzchnią nośnika informacji, przy czym wytłoczona struktura i nadruk połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej część nadruku jest całkowicie widoczna w przypadku kierunku obserwacji prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, lecz niewidoczna w przypadku kierunku obserwacji ukośnego do powierzchni nośnika informacji, tak że obserwuje się efekt zmienności optycznej przy zmianie kierunku obserwacji z prostopadłego na ukośny lub odwrotnie, przy czym całkowity obszar, na którym znajduje się nadruk i wytłoczona struktura, podzielony jest na obszary częściowe, w których znajdują się różniące się od siebie częściowo wytłoczone struktury zaś nadruk jest stały we wszystkich obszarach częściowych lub, w których znajdują się różniące się od siebie nadruki częściowe zaś wytłoczona struktura jest stała we wszystkich obszarach częściowych, charakteryzujący się tym, że obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) tworzą dwuwymiarową matryce składającą się z m obszarów częściowych w kierunku poziomym i n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2.

PL 213 140 B1

Korzystnie nośnik informacji posiada nadruk (4), który ma postać struktury rastrowej.

Korzystnie struktura rastrowa ma postać linii rastrowych o stałej szerokości rastra.

Korzystnie linie rastrowe są barwnymi, oddalonymi od siebie liniami lub barwnymi, przylegającymi do siebie liniami.

Nośnik informacji według wynalazku posiada częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) korzystnie wykonane w postaci struktur rastrowych.

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) wykonane są w postaci linii rastrowych o stałej szerokości rastra.

Również korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) i nadruk (4) posiadają taką samą szerokość rastra.

Rów niekorzystnie przynajmniej niektóre obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43), w których znajdują się częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) bezpośrednio do siebie przylegają.

Także korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w przynajmniej dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) są względem siebie przesunięte.

Także korzystnie wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) są przesunięte względem siebie o ułamek szerokości rastra, zwłaszcza o jedną trzecią szerokości rastra.

Także korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) rozciągają się w różnych kierunkach.

Korzystnie też częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) rozciągają się pod kątem 15° względem siebie, korzystnie kąt ten mieści się w przedziale 1-3°.

Korzystnie też częściowo wytłoczono struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w wielu przy legających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) rozciągają się pod z góry określonym kątem względem siebie, dzięki czemu podczas zmiany kąta obserwacji powstaje wrażenie ruchu.

W nośniku informacji według wynalazku korzystnie w przynajmniej w jednym obszarze częściowym (30) znajduje się wytłoczenie informacyjne (13, 14), przy czym wytłoczenie informacyjne (13, 14) może być przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury (6) lub może rozciągać się pod pewnym kątem do częściowej wytłoczonej struktury (6).

Korzystnie kąt ten wynosi 90°.

Korzystnie przynajmniej 50% częściowych wytłoczonych struktur (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiada wytłoczenie informacyjne (13, 14), które jest przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11,44, 45, 46, 47).

Korzystnie nośnik informacji według wynalazku posiada wytłoczenie informacyjne (3), jest przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury (6) o połowę szerokości rastra.

Korzystnie przynajmniej 50% częściowych wytłoczonych struktur (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiada wytłoczenie informacyjne (14), które jest umieszczone pod kątem 90° do częściowej wytłoczonej struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47).

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6) przynajmniej jednego obszaru częściowego (30) znajdują się wewnątrz konturu w kształcie liter, znaków, obrazów itp. (17).

Także korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6) tworzą linie rastrowe rozciągające się pod kątem 45° do linii tworzących kontur (17).

Korzystnie przynajmniej częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) obszaru częściowego (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) i lub wytłoczone struktury informacyjne (13, 14) przynajmniej jednej częściowej wytłoczonej struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiadają nie wytłoczony obrys (15).

Nośnik informacji według wynalazku korzystnie przynajmniej na obszarze optycznie zmiennego elementu (2) pokryty jest warstwą zabezpieczającą (16), przy czym warstwa zabezpieczająca (16) umieszczona jest na optycznie zmiennym elemencie (2) i lub powierzchni znajdującej się po przeciwnej stronię nośnika informacji (1).

Nośnik informacji według wynalazku korzystnie jest papierem wartościowym, a w szczególności banknotem.

Przedmiotem wynalazku jest także tłocznik do wykonywania nośnika informacji określonego powyżej, charakteryzujący się tym, że posiada powierzchnię, na której wygrawerowana jest wytłoczo4

PL 213 140 B1 ną struktura podzieloną na obszary częściowe, które odpowiadają obszarom częściowym (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41,42, 43) nośnika danych tworzącego dwu wymiarową matrycę, przy czym w różnych obszarach częściowych znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury.

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury tłocznika mają postać wygrawerowanych linii rastrowych.

Korzystnie obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) tłocznika bezpośrednio przylegają do siebie.

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) tłocznika znajdujące się w przynajmniej dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35,

40, 41, 42, 43) są względem siebie przesunięte.

Korzystnie również częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) tłocznika, znajdujące się w dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40,

41, 42, 43), rozciągają się w różnych kierunkach.

Tłocznik korzystnie ma postać stalorytniczej kliszy drukarskiej.

Przedmiotem wynalazku jest także sposób wytwarzania nośnika informacji z elementem optycznie zmiennym według wynalazku, charakteryzującym się tym, że

- dostarcza się tłocznik według wynalazku, określony powyżej:

- wykonuje się nadruk na nośniku informacji lub materiale, z którego wykonany jest nośnik informacji;

- wytłacza się za pomocą tłocznika nośnik informacji lub materiał, z którego wykonany jest nośnik informacji na obszarze, na którym wykonuje się nadruk.

Korzystnie w sposobie według wynalazku nadruk wykonuje się metodą druku offsetowego.

Korzvstnie w sposobie według wynalazku nadruk wykonuje się w postaci linii rastrowych.

Korzystnie w sposobie według wynalazku nadruk wykonuje się w postaci optycznie zmiennych warstw na całej powierzchni.

Przedmiotem wynalazku jest także zastosowanie tłocznika określonego powyżej, do wytwarzania nośnika informacji z elementem optycznie zmiennym według wynalazku.

Optycznie zmienny element składa się z nadruku oraz nałożonej na tym wydruku wytłoczonej struktury. Całkowity obszar zajmowany przez nadruk i wytłoczoną strukturę podzielony jest na obszary częściowe, w których na całym obszarze albo nadruk albo wytłoczenie są zróżnicowane w taki sam sposób. Drugi składnik (wytłoczenie lub nadruk) jest we wszystkich obszarach częściowych wykonywany w taki sam sposób, tj. we wszystkich obszarach posiada taki sam wzór.

Wynalazek zostanie poniżej opisany w odniesieniu do rozwiązania, w którym wykorzystano stały nadruk i zmieniającą się wytłoczoną strukturę.

Różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury według wynalazku powstają na przykład w przypadku, gdy częściowe wytłoczone struktury wykonywane są z przesunięciem fazowym, posiadają różne szerokości rastra lub są odmiennie zorientowane, tj. częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w poszczególnych obszarach częściowych rozciągają się pod pewnym kątem względem siebie. Innym sposobem wykonania różniących się od siebie częściowych wytłoczonych struktur jest takie ich rozmieszczenie, by były one w poszczególnych obszarach częściowych przesunięte względem siebie. Kierunek, w którym rozciągają się częściowe wytłoczone struktury jest w tym przypadku taki sam dla wszystkich struktur.

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury wykonywane są w postaci struktur rastrowych. Częściowe wytłoczone struktury mogą być trójkątne, trapezowe, sinusoidalne, półkoliste lub mogą mieć inny kształt. Korzystnie wszystkie częściowe wytłoczone struktury wykonywane mają stałą szerokość rastra.

Nadruk korzystnie jest również wykonywany w postaci struktury rastrowej, której poszczególne elementy mogą być dowolnie zaprojektowane. Jednakże korzystne jest wykorzystanie stałej szerokości rastra. Zgodnie z korzystnym wykonaniem linie rastrowe mają postać nadrukowanych linii o dowolnej barwie. Nadrukowany raster i wytłoczona struktura są ze sobą skoordynowane, korzystnie w taki sposób, że szerokość nadrukowanych linii rastrowych jest nieco mniejsza niż powierzchnie boczne linii wytłoczonej struktury. Zwykle nadrukowany raster i wytłoczona struktura rozciągają się równolegle lub niemal równolegle. Nie jest konieczne, by nadrukowany raster i wytłoczona struktura były prostoliniowe, mogą one być również wykonane w postaci linii falistych itp. Szerokość linii zawiera się w przedziale 25 - 300 mikronów, korzystnie 55 - 150 mikronów. Jeżeli linie rastrowe są wykonane lub nadrukowane w postaci linii umieszczonych w pewnej odległości od siebie, korzystny jest stosunek powierzchni obszaru zadrukowanego do niezadrukowanego wynoszący 1:1. Jeżeli ponadto rząd wielkości szerokości linii wynosi około 100 mikronów, linie praktycznie nie mogą zostać rozróżnione wzrokowo, dzięki czemu otrzymuje się efekt powierzchni o jednorodnej barw ie. Oznacza to. że linie rastrowe

PL 213 140 B1 widoczne są jako powierzchnia o jednorodnej barwie. Linie mogą być ponadto w pewnych obszarach szersze, co pozwala uzyskać na przykład zawierający półtony obraz lub inny motyw. Alternatywnie, linie mogą posiadać przerwy, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie dodatkowego, widocznego gołym okiem wzoru.

Rastrowanie nadruku nie jest konieczne, jeżeli wykorzystywane są optycznie zmienne farby drukarskie, tj. farby drukarskie pozwalające w zależności od kąta obserwacji uzyskać różne efekty optyczne. Mogą być to farby drukarskie lub warstwy o wysokim, na przykład metalicznym połysku, które zmieniają barwę u zależności od kąta obserwacji, tak jak w przypadku na przykład farb drukarskich zawierających pigment oparty o ciekłe kryształy.

Zgodnie z korzystnym wykonaniem optycznie zmienny element według wynalazku składa się z nadruku w postaci linii rastrowych oraz nał oż onej na tym nadruku wytł oczonej struktury, przy czym częściowe wytłoczone struktury również posiadają wytłoczone linie rastrowe, które są na przykład przesunięte względem siebie w różnych obszarach częściowych. Ze względu na różne rozmieszczenie częściowych wytłoczonych struktur, względne położenie względem siebie nadrukowanych i wytłoczonych linii rastrowych jest różne w różnych obszarach częściowych. W idealnym wykonaniu nadrukowane linie znajdują się całkowicie na powierzchniach bocznych pierwszej wytłoczonej struktury znajdującej się w pierwszym obszarze częściowym. Jeżeli częściowa wytłoczona struktura znajdująca się w drugim obszarze częściowym jest przesunięta względem pierwszej wytłoczonej struktury, nadrukowane linie rastrowe mogą pokrywać się na przykład z wierzchołkami drugiej wytłoczonej struktury, tj. nadrukowane linie znajdują się na obydwu powierzchniach bocznych drugiej wytłoczonej struktury. W kolejnym obszarze częściowym nadrukowany raster znów znajduje się całkowicie na powierzchniach bocznych częściowej wytłoczonej struktury, lub jest dalej przesunięty i znajduje się całkowicie na tylnych powierzchniach bocznych. Odpowiednie zmiany przesunięcia różnych częściowych wytłoczonych struktur mogą być więc wykorzystywane do wykonania różnych układów nadruku i poszczególnych częściowych wytłoczonych struktur.

Jeżeli optycznie zmienny element jest obserwowany z kierunku prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, obserwator widzi jodynie nadrukowany obraz. Jeżeli nośnik informacji jest przechylony lub obserwowali) pod kątem, części wydruku są jednak zasłaniane przez wytłoczona strukturę. Ponieważ częściowe wytłoczone struktury są różnie położone względem nadruku, w poszczególnych obszarach częściowych wytłoczonej Struktury zasłaniane są różne części nadruku. W niektórych obszarach częściowych zasłoniętych jest na przykład więcej niezadrukowanych obszarów nadruku w postaci linii rastrowych, dzię ki czemu dla obserwatora ten obszar częściowy wydaje się ciemniejszy niż w przypadku obserwacji z kierunku prostopadłego do powierzchni nośnika informacji.

W przypadku pewnych katów obserwacji wszystkie niezadrukowane obszary nadruku w postaci linii rastrowych są w opisanym powyżej pierwszym obszarze częściowym zasłonięte przez częściową wytłoczona strukturę, tak że obserwator dostrzega w tym obszarze jedynie barwne linie. Jednakże przy tym samym kącie obserwacji w innych obszarach częściowych zasłonięte są wszystkie lub niektóre nadrukowane linie. Te obszary częściowe wydają się więc obserwatorowi jaśniejsze lub posiadające inną barwę niż w przypadku obserwacji z kierunku prostopadłego do powierzchni nośnika informacji ponieważ dostrzegana przez obserwatora powierzchnia niezadrukowanych obszarów jest w tym przypadku większa. Kontrast jest szczególnie duży. a więc dobrze widoczny, w przypadku jeżeli pod pewnym kątem obserwacji wszystkie niezadrukowane obszary są zasłonięte w częściowym obszarze wytłoczonej struktury, zaś w obszarze częściowym bezpośrednio z nim sąsiadującym zasłonięte są wszystkie linie nadrukowanego obrazu składającego się z linii rastrowych.

W przypadku pewnego ką ta obserwacji obserwator dostrzega wię c optycznie zmienny element w postaci obszarów różniących się jasnością, odcieniem lub barwą. Podczas zmiany ką ta obserwacji barwa tub jasność, a więc również, kontrast z innymi obszarami częściowymi, zmienia się przynajmniej w niektórych obszarach częściowych, ponieważ nadrukowane linie rastrowe nie są we wszystkich obszarach częściowych umieszczone dokładnie na powierzchniach bocznych częściowych wytłoczonych struktur, dzięki czemu nawet przy niewielkiej zmianie kąta obserwacji zmienia się udział zasłoniętych nadrukowanych linii rastrowych. W ten sposób znacznie zwiększony jest zakres kątów obserwacji, dla których widoczny jest efekt zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji.

Wynalazek posiada również zaletę polegającą na tym, że elementy optycznie zmienne według wynalazku mogą być wykonywane w znacznie łatwiejszy sposób niż elementy optycznie zmienne znane w obecnym stanie techniki oraz zapewniają wysoką skuteczność ochrony przed fałszerstwem. Ponieważ wykonanie nadruku i wytworzenie wytłoczonej struktury jest przeprowadzane w różnych

PL 213 140 B1 etapach technologicznych, w praktycznym zastosowaniu zawsze występują pewne tolerancje, które skutkują głównie równoległym przesunięciem nadruku względem wytłoczonej struktury. Może się więc zdarzyć, że części nadruku znajdują się nie tylko na powierzchniach bocznych wytłoczonej struktury, lecz także w obszarze jej wierzchołków. Tolerancje te mogą w dużym stopniu zmniejszyć efekt zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji znanych w obecnym stanie techniki optycznie zmiennych elementów zabezpieczających, które oparte są na dużym kontraście występującym przy zmianie kąta obserwacji z prostopadłego na ukośny względem powierzchni nośnika informacji.

W przeciwieństwie do takiego rozwiązania, w optycznie zmiennym elemencie zabezpieczają cym według wynalazku takie przesunięcie jest wykonywane rozmyślnie. Częste zmiany tych przesunięć występujące pomiędzy poszczególnymi częściowymi wytłoczonymi strukturami zawsze powodują przy zmianie kąta obserwacji powstanie nowych relacji światło - cień lub dużego kontrastu pomiędzy obszarami częściowymi, tak że zmiana kąta obserwacji powoduje wrażenie przemieszczania się w obrę bie optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego obszarów częściowych o róż nej jasności lub barwie.

Powstałe podczas wytwarzania dodatkowe tolerancje pomiędzy nadrukiem i wytłoczoną strukturą powodują jedynie zwiększenie intensywności tego efektu nie zmieniając zasadniczo efektu optycznego wykazywanego przez zabezpieczoną powierzchnię nośnika informacji.

Nośnik będący przedmiotem wynalazku może być zrealizowany w sposób odwrotny do opisanego powyżej, tj. przez wykonanie takiej samej wytłaczanej struktury we wszystkich obszarach częściowych, a różniących się od siebie nadruków w różnych obszarach częściowych. Taki sposób czyni jednak produkcję bardziej skomplikowaną. Odchylenia i tolerancje nadruku są znacznie bardziej widoczne i mogą niekorzystnie wpływać na wrażenie ogólne. Ponadto z powodu przesunięcia nadrukowanych linii różnice nadruku widoczne są również w przypadku kierunku obserwacji prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, co może obniżyć jakość całego nadrukowanego obrazu. Różnice nadruku uniemożliwić mogą też pożądane maskowanie obszarów częściowych w przvpadku kierunku obserwacji ukośnego do powierzchni nośnika informacji. Z drugiej strony efekt ten może zostać wybiórczo wykorzystany, jeżeli obszary częściowo powinny być widoczne pod wszystkimi kątami obserwacji, dzięki czemu obserwator jest lepiej przvgotowany na wystąpienie efektu zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji.

W korzystnym wykonaniu wynalazku optycznie zmienny element składa się z nadrukowanych linii rastrowych o stałej szerokości i wytłoczonej struktury, której obszary częściowo tworzą dwuwymiarową matrycę. Matryca ta posiada m obszarów częściowych w kierunku poziomym i n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1 korzxstnie m, n > 2. Częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w obszarach częściowych również wykonane są w postaci linii rastrowych o stałej szerokości. Korzystnie częściowo wytłoczone struktury i nadruk posiadają taką samą szerokość rastra. Szerokość wytłoczonej linii nie odpowiada jednak zwykle szerokości nadrukowanej linii, ponieważ nadruk w postaci linii rastrowych i wytłoczona struktura nie mogą być zawsze wykonywane w takim samym rejestrze, dzięki czemu zapewnione jest, że część nadrukowanych linii rastrowych zawsze będzie znajdować się na ścianach bocznych wytłoczonego rastra w takiej odległości od siebie, że przy ukośnym kacie obserwacji przynajmniej w pewnych obszarach częściowych występuje efekt cieniowania zapewniający dostrzegalne gołym okiem kontrasty. Korzystnie szerokość wytłoczonej linii mieści się w przedziale od 100 mikronów do 300 mikronów. Wytłoczone linie mogą bezpośrednio sąsiadować ze sobą, lub mogą być od siebie oddalone o około 10 - 60 mikronów.

Częściowe obszary częściowych wytłoczonych struktur matrycy korzystnie bezpośrednio sąsiadują ze sobą i są rozpoznawalne wyłącznie z powodu ich różnego położenia względem nadruku i wynikających z tego elektów wizualnych. Względna różnica położenia nadruku i częściowej wytłoczonej struktury może być osiągnięta różnymi sposobami. Tak więc częściowo wytłoczone struktury dwóch są-sąsiadujących ze sobą obszarów częściowych mogą być względem siebie przesunięte. Korzystnie przesunięcie to stanowi ułamek szerokości rastra. Kolejną możliwością jest wybranie różnych kierunków rozciągania się sąsiadujących ze sobą częściowych wytłoczonych struktur. Korzystnie częściowe wytłoczono struktury położone są względem siebie pod kątem wynoszącym 1 - 5°, korzystniej 1 - 3°.

W kolejnym wykonaniu wynalazku przynajmniej jeden z częściowych obszarów wytłoczonej struktury według wynalazku posiada oprócz częściowych wytłoczonych struktur wytłoczoną dodatkową informację. Wytłoczoną informacją korzystnie ma postać wytłoczenia o takim samym wzorze, tj. posiadającego takie same elementy rastra i taka sama szerokość rastra jak częściowa wytłoczona struktura, lecz przesuniętego lub umieszczonego pod pewnym kątem względem częściowej wytłoczonej

PL 213 140 B1 struktury. Korzystnie wytłoczenie z informacją jest przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury o połowo szerokości rastra lub położone jest względem niej pod kątem 90°. Tak jak to opisano powyżej, przesunięcie lub różna orientacja wytłoczenia z informacja i częściowych wytłoczonych struktur prowadzi przy kierunku obserwacji ukośnym do powierzchni nośnika informacji do powstania kontrastów między ciemnymi i jasnymi obszarami, dzięki czemu obszary posiadające wytłoczenie z informacja są widoczne gołym okiem. Obszary te korzystnie mają kształt liter, cyfr, wzorów itp.

W przynajmniej jednym z obszarów częściowych mogą ponadto znajdować się jedynie częściowo wytłoczone struktury w kształcie liter, wzorów, obrazów itp. W takim przypadku pozostałą część obszaru częściowego pozostaje nie wytłoczona lub wygładzona za pomocą powierzchni tłocznika naciskającego na ta część podczas wytłaczania. Wytłoczona informacją wystaje dzięki temu z nie wytłoczonego lub wygładzonego otoczenia, jako matowa ''chropowata struktura powierzchni. Również w tym przypadku częściowo wytłoczone struktury mają postać linii rastrowych, które korzystnie są nachylone do obrysu pod kątem 45°. Rozwiązanie takie wykazuje zaletę polegającą na tym, że duża liczba wytłoczonych linii znajduje się wewnątrz obrysu, zapewniając tym samym odpowiednią grę światła i cienia lub wygląd zmieniający się w zależności od kąta obserwacji. W ten sposób zaprojektowany obszar częściowy jest łatwy do odróżnienia, zwłaszcza przy padającym na niego świetle.

Widzialność wytłoczonej informacji może być jeszcze poprawiona, jeżeli informacja ta jest oddzielona od otaczającej ją częściowej wytłoczonej struktury przez nie wytłoczony, korzystnie wąski, obrys. Nośnik informacji korzystnie jest na obszarze tego konturu wygładzony lub kalandrowany przez narzędzie wytłaczające, dzięki czemu obszar ten ma błyszczącą, odbijającą światło powierzchnię. Nie wytłoczony obrys powoduje również lepszą widoczność optycznie zmiennych elementów znanych w obecnym stanie techniki.

Szczególnie kontrastowe i dobrze widoczne elementy optycznie zmienne mogą zostać wykonane, jeżeli sąsiadujące ze sobą częściowe wytłoczone struktury są względem siebie przesunięte o jedną trzecią szerokości rastra, zaś 50 procent częściowych wytłoczonych struktur posiada wytłoczona informację, która jest przesunięta względem częściowej struktury o ułamek szerokości rastra, zwłaszcza o połowę tej szerokości. Pozostałe 50 procent częściowych wytłoczonych struktur korzystnie posiada wytłoczoną informację umieszczoną względem częściowej wytłoczonej struktury pod kątem 90°. Wytoczona informacja może mieć dowolny kształt krawędzi, tak więc mogą to być litery, wzory obrazy itd. Korzystne jest wykorzystanie liter składających się w możliwą do odczytania informację. Wytłoczona struktura lub obszary częściowe również mogą mieć dowolne kształty krawędzi. Wytłoczenia z informacja i lub częściowe obszary korzystnie posiadają dodatkowo nie wytłoczony obrys.

W kolejnym wykonaniu wynalazku wytł oczona strukturą według wynalazku posiada wiele bezpośrednio ze sobą sąsiadujący cli obszarów częściowych, przy czym kierunki, w których rozciągają się częściowe wytłoczone struktury różnią się od siebie kolejno o niewielki kąt, dzięki czemu podczas przechylania nośnika informacji lub zmiany kąta obserwacji powstaje złudzenie ruchu. Kierunek rozciągania się struktur korzystnie zmienia się o kąt od 1 do 3°.

W specjalnym wykonaniu barwny efekt elementu zabezpieczającego może być zmieniany przez nadruk składając się z linii o różnej szerokości i barwie, przy czym linie te mogą być nadrukowane jedna na drugiej. W pierwszym etapie nadrukowane są linie rastrowe w postaci oddalonych od siebie linii o tym samym kolorze. W drugim etapie drukowania na te linie są nadrukowywane węższe linie o innej barwie, korzystnie czarnej.

Korzystnie w tym etapie wykorzystywana jest połowa szerokości uprzednio nadrukowanej linii, przy czym druga linia umieszczona jest na środku pierwszej linii.

Linie rastrowe mogą również mieć postać linii o różnych barwach, które bezpośrednio sąsiadują ze sobą i są rozmieszczone naprzemiennie. Możliwe jest również wykorzystanie wzoru w postaci szachownicy składającego się z linii o różnych barwach oraz oddalonych od nich linii jednego koloru umieszczonych w każdym z kwadratów szachownicy. Specjalne efekty mogą też być osiągnięte przez zastosowanie tła z linii, przy czym linie w pewnym obszarze wzoru są innego koloru.

Farbami drukarskimi wykorzystywanymi do wykonania nadruku mogą być nie tylko konwencjonalne farby drukarskie, lecz również farby drukarskie posiadające pigmenty zapewniające otrzymanie efektów specjalnych. Mogą to być pigmenty tworzące warstwę interferencyjną, pigmenty oparte o ciekłe kryształy, pigmenty magnetyczne, przewodzące prąd elektryczny lub luminescencyjne. Możliwe jest również zastosowanie farb drukarskich o wyglądzie metalicznym. Podobnie, wydruk może zawierać elementy wykonane w postaci metalowego rastra, który może być na przykład wciskany na gorąco. Określenie „nadruk odnosi się również do powłok z wyżej wymienionych materiałów. W szczegól8

PL 213 140 B1 ności w przypadku powodujących powstawanie efektów zależnych od kąta obserwacji takich jak warstwy interferencyjne lub ciekłokrystaliczne, struktury dyfrakcyjne lub wykonane wyłącznie z metalu, połączenie ich z wytłoczoną strukturą według wynalazku może prowadzić do uzyskania specjalnych, dobrze widocznych efektów.

W specjalnym wykonaniu nośnik informacji jest papierem wartościowym, a zwłaszcza banknotem, na który nakładana jest jednorodna powłoka według wynalazku, korzystnie metodą druku offsetowego. Wytłaczana struktura jest następnie wykonywana w jednorodnej powłoce według wynalazku za pomocą tłocznika.

Wykorzystywany do tego celu tłocznik może mieć postać stalorytniczej kliszy drukarskiej, w której została wygrawerowana wytłoczona struktura o pożądanym kształcie. Wytłoczona struktura może być przeniesiona na nośnik informacji razem z innymi przeznaczonymi do nadruku obrazami umieszczonymi na stalorytniczej kliszy drukarskiej, przy czym obrazy te w przeciwieństwie do wytłoczonej struktury pokryte są farbą drukarską. Mogą być wykorzystane inne tłoczniki. Tłoczniki mogą być wykonane na przykład przez wytrawianie lub proces wymywania fotopolimeru. Określenie „tłocznik” obejmuje ponadto wszelkie postacie tłoczników, takie jak na przykład wytłaczarka rotacyjna.

Element optycznie zmienny oprócz nadruku może posiadać dodatkową, optycznie zmienną powlokę. Może ona mieć postać nadruku o dowolnym wzorze wykonanego za pomocą optycznie zmiennych farb drukarskich. Optycznie zmienne farby drukarskie korzystnie zawierają bezbarwne pigmenty tworzące warstwę interferencyjną lub pigmenty oparte o ciekle kryształy. Optycznie zmienna powloką może mieć dowolny kształt obrysu, może to być np. wzór, litera, logo itp., przy czym korzystnie jest ona nakładana za pomocą sitodruku lub druku fleksograficznego. Nośnik danych lub materiał nośnika danych korzystnie jest zadrukowywany za pomocą sitodruku w pierwszej kolejności. Następnie wykonywana jest wytłoczona struktura i powłoka według wynalazku. Wykonane metodą sitodruku tło ma również stabilizujący wpływ na wytłoczoną strukturę, ponieważ zmniejsza się sprężystość papierowego podłoża i może ono wchłonąć mniejszą ilość wilgoci.

W celu uzyskania wytłoczonej struktury bardziej odpornej na uszkodzenia i wpływ otoczenia wskazane jest zamrożenie'' wytłoczonej struktury przez lakierowanie. W tym celu wierzchołki wytłoczonych struktur pokrywane są bezbarwnym lakierem, zaś wgłębienia wytłoczonych struktur są tym bezbarwnym lakierem przynajmniej częściowo wypełniane. Lakierowanie jest wskazane zwłaszcza, jeżeli wykorzystano wytłoczone struktury o trójkątnym przekroju poprzecznym, ponieważ wierzchołki trójkątów mogą szczególnie szybko wycierać się podczas używania nośnika informacji. Takie wytarcie może znacząco osłabić efekt zmienności optycznej w zależności od kąta obserwacji. Zanurzenie wytłoczonej struktury w bezbarwnym lakierze lub utwardzenie reliefu przez lakierowanie może również wyeliminować lub przynajmniej zmniejszyć odkształcanie się wytłoczenia podczas używania nośnika informacji. Lakierowanie jest korzystnie wykonywane za pomocą specjalnych lakierów bezbarwnych nakładanych różnymi sposobami, korzystnie za pomocą sitodruku lub druku fleksograficznego. W celu przyspieszenia schnięcia korzystnie grubych warstw lakieru bezbarwnego jest ponadto korzystne wykorzystanie lakierów utwardzanych promieniowaniem ultrafioletowym. Lakier może zawierać pigmenty powodujące powstawanie efektów specjalnych, takie jak pigmenty tworzące warstwę interferencyjna lub pigmenty oparte o ciekłe kryształy. Wskazane może być również nałożenie najpierw matowej lub błyszczącej warstwy lakieru, a następnie warstwy lakieru zawierającego pigmenty powodujące powstawanie efektów specjalnych. W tym przypadku możliwe jest również nałożenie warstwy lakieru na całą powierzchnię nośnika informacji, zaś warstwy lakieru zawierającego pigmenty powodujące powstawanie efektów specjalnych jedynie na powierzchnie elementu zabezpieczającego według wynalazku.

Dodatkowo lub alternatywnie możliwe jest polakierowanie lub wypełnienie lakierem znajdującej się na przeciwnej stronie nośnika informacji odwróconej wytłoczonej struktury, co skutkuje wzmocnieniem elementu zabezpieczającego. Lakier może być nałożony na przykład za pomocą sitodruku lub druku fleksograficznego.

Wynalazek, jego kolejne wykonania oraz jego zalety zostaną poniżej opisane w odniesieniu do rysunków, na których:

fig. 1 przedstawia nośnik informacji według wynalazku, fig. 2 przedstawia przekrój wzdłuż linii oznaczonej na fig. 1A - A.

fig. 3 przedstawia podstawowy budowy optycznie zmiennego elementu według wynalazku.

fig. 4 przedstawia wykonanie wytłoczonej struktury według wynalazku, fig. 5-8 przedstawiają różne wykonania obszaru częściowego według wynalazku,

PL 213 140 B1 fig. 9 przedstawia specjalne wykonanie optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego według wynalazku.

fig. 10 przedstawia optycznie zmienny element zabezpieczający, który nie jest przedmiotem wynalazku.

Fig. 1 przedstawia nośnik informacji 1 według wynalazku wyposażony w optycznie zmienny element 2. Optycznie zmienny element 2 posiada cechy pozwalające na sprawdzenie jego autentyczności przez użytkownika gołym okiem i jest opcjonalnie wykorzystywany oprócz innych zabezpieczeń stosowanych do określenia autentyczności nośnika informacji. Tymi zabezpieczeniami mogą być na przykład nitki zabezpieczające, znaki wodne itp. Szczególnie korzystne jest wykorzystanie optycznie zmiennego elementu 2 według wynalazku w przypadku banknotów, jak również innych papierów wartościowych takich jak akcje, czeki itp. Optycznie zmienny element może być również zastosowany w przypadku etykiet lub innych elementów zabezpieczających towary.

Optycznie zmienny element 2 składa się zasadniczo z wytłoczonej struktury i nadruku kontrastującego z powierzchnią nośnika informacji, przy czym nadruk i wytłoczona struktura połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej częściowe obszary powłoki są całkowicie widoczne w przypadku kierunku obserwacji prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, lecz zasłonięte w przypadku kierunku obserwacji ukośnego do powierzchni nośnika informacji.

Budowa optycznie zmiennego elementu jest dobrze widoczna na przedstawionym na fig. 2 przekroju wzdłuż linii A - A. W przedstawionym przykładzie nadruk 4 ma postać linii rastrowych 4, przy czym wytłoczoną struktura 18 również postać struktury składającej się z linii rastrowych. Wytłoczona struktura 18 jest tak umieszczona względem nadrukowanego rastra 4, że obserwator widzi nadrukowany raster 4 jedynie w przypadku kierunku obserwacji A (prostopadłego do powierzchni nośnika informacji). W przypadku kierunku obserwacji B (ukośnego do powierzchni nośnika informacji) obserwator znajduje się naprzeciwko powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 18 zbieżnych z nadrukowanymi liniami rastra 4. Obserwator dostrzega zatem w przypadku kierunku obserwacji B nadruk o niemal jednorodnej barwie. W przypadku kierunku obserwacji C obserwator znajduje się naprzeciwko powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 18 zbieżnych z przerwami nadrukowanego rastra 4. Obserwator dostrzega zatem w tym przypadku jedynie część nadruku 4.

Wytłoczona struktura 18 korzystnie jest wykonana za pomocą stalorytniczej kliszy drukarskiej. W tym celu na kliszy drukarskiej grawerowany jest negatyw pożądanej wytłoczonej struktury 18. Podczas druku materia! nośnika informacji jest przyciskany do wygrawerowanych obszarów kliszy drukarskiej, i trwale w tych obszarach odkształcany. Duża siła nacisku powoduje wystawanie wytłoczenia również z drugiej strony materiału nośnika informacji 1.

W celu zabezpieczenia wytłoczenia 18 przed zabrudzeniem i ścieraniem, może być ono pokryte warstwą zabezpieczającą 16. W wykonaniu przedstawionym na fig. 2 warstwą zabezpieczającą 16 pokryte jest również wytłoczenie znajdujące się na tylnej stronie nośnika informacji. Nałożenie na wytłoczenie znajdujące się na tylnej stronie nośnika 1 warstwy^zabezpieczającej 16 może się również okazać wystarczające do wzmocnienia optycznie zmiennego elementu 2. Korzystnie warstwa zabezpieczająca 16 znajduje się jedynie na obszarze zajmowanym przez optycznie zmienny element 8. Warstwa zabezpieczająca 16 może być wykonana z lakieru bezbarwnego lub farby drukarskiej o barwie i odcieniu odpowiadającym materiałowi nośnika informacji 1. Warstwa zabezpieczająca 16 może być nałożona na nośnik informacji 1 w oddzielnym procesie następującym po operacji wytłaczania lub równocześnie z procesem wytłaczania. Jeżeli jako tłocznik wykorzystywana jest stalorytnicza klisza drukarska, klisza ta jest przed operacja nadrukowywania pokrywana lakierem lub farba drukarska na obszarze zajmowanym przez wytłoczona strukturę.

Przedstawiona na fig. 2 wytłoczona struktura 18 składa się z bezpośrednio ze sobą sąsiadujących profili o przekroju poprzecznym w kształcie trójkąta. W celu zabezpieczenia przewidzianej do wytłoczenia powierzchni nośnika informacji trójkątne profile mogą być nieco od siebie odsunięte przez umieszczenie poziomych łączników w obszarze „wgłębień” nośnika informacji. Takie wykonanie nie jest przedstawione na fig. 2.

Ponieważ do wykonywania stalorytniczych klisz drukarskich wykorzystywane są zwykle rylce stożkowe, większa głębokość grawerowania powoduje zwiększenie szerokości grawerowanej struktury. W przypadku wykonywania wytłoczonej struktury według wynalazku oznacza to, że większa głębokość i amplituda grawerowania pociąga za sobą zwiększenie szerokości rastra. Ponieważ podczas przyciskania materiału nośnika informacji do głębokich rytów wykonanych w kliszy jest on dodatkowo mocno naprężany, korzystne szerokości rastra wykorzystywanego w wynalazku są mniejsze niż 300

PL 213 140 B1 mikronów, korzystniej mniejsze niż 210 mikronów. Szczególnie dobre rezultaty mogą zostać osiągnięte w przypadku wytłoczonych linii o szerokości około 170 mikronów. Jeżeli wytłoczone linie mają być od siebie oddalone, korzystne jest odsunięcie ich od siebie na odległość 30 mikronów:

Fig. 3 przedstawia od przodu budowę optycznie zmiennego elementu 2 według wynalazku. Składa się on z nadruku 4, który w tym przypadku przedstawiony jest w postaci linii rastrowych o stałej szerokości rastra, przy czym linie rastrowe mają postać oddalonych od siebie nadrukowanych linii. Wytłoczona struktura znajduje się na nadruku 4, przy czym dla zachowania przejrzystości rysunku jest ona przestawiona jedynie w postaci obrzeża z przerywanych linii. Przedstawiona wytłoczona struktura 3 podzielona jest na sześć obszarów częściowych 30, 31, 32, 33, 34, 35, w których znajdują się częściowo wytłoczone struktury (niepokazane na rysunku). Częściowo obszary przylegają do siebie tworząc dwuwymiarową matrycę. W zależności od wykonania matryca ta posiada m obszarów częściowych w kierunku poziomym i u obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2. W przedstawionym przy kładzie n = 3 i m = 2.

Ponieważ wytłoczenie jest wykonywane po wykonaniu nadruku, trzeba zwykle przyjąć pewno tolerancje rejestru. W celu uzyskania pewności, że cały obszar nadruku 4 posiada pożądaną wytłoczoną strukturo 3, szczególnie korzystno może być dobranie wytłoczonej struktury 3 o rozmiarach nieco większych niż nadruk 4. Równie możliwy jest oczywiście przypadek odwrotny, w którym wytłoczona struktura 3 ma mniejsza powierzchnię niż nadruk 4.

Względne położenie częściowych wytłoczonych struktur i nadruku 4 w wytłoczonej strukturze 3 według wynalazku zmienia sio w zależności od obszaru częściowego, dzięki czemu poszczególne obszary częściowo mają przy pewnych kątach obserwacji ukośnych do powierzchni nośnika informacji różną barwo, odcień i jasność, dzięki czemu uzyskuje się wrażenie kontrastujących ze sobą obszarów częściowych. Podczas zmiany kąta obserwacji zmieniają się efekty barwne i relacje powierzchni jasnych do ciemnych w obszarach częściowych.

Fig. 4 przedstawia schematycznie specjalne wykonanie wytłoczonej struktury 3. Składa się ona z obszarów częściowych 30, 31, 32, 33, 34, 35, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11. Widoczne na fig. 4 skośne linie oznaczają kierunek i układ poszczególnych częściowych wytłoczonych struktur 6, 7, 8, 9, 10, 11. Linie te odpowiadają wgłębieniom wytłoczonej struktury, tak jak to widać na części rysunku znajdującej się po lewej stronie pod wytoczoną strukturą, przy czym ta część rysunku przedstawia wytłoczoną strukturę w przekroju. Dla zachowania przejrzystości rysunków wierzchołki wytłoczonej struktury nie zostały oznaczone liniami.

Wszystkie częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 posiadają taką samą szerokość rastra a. Jednakże każde dwie sąsiadujące ze sobą częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 są względem siebie przesunięte. W przedstawionym przykładzie przesunięcie jest ułamkiem 1/x szerokości rastra a. Każde dwie sąsiadujące ze sobą częściowe wytłoczone struktury korzystnie są względem siebie przesunięte o jedną trzecią szerokości rastra a.

Dla zachowania przejrzystości na fig. 4 pominięty został nadruk 4. Ponieważ rozmieszczenie częściowych wytłoczonych struktur zmienia się w zależności od obszaru częściowego, zgodnie z tymi zmianami zmienia się również względne położenie nadruku 4 i poszczególnych częściowych wytłoczonych struktur 6, 7, 8, 9, 10, 11. Powoduje to dobrze widoczna naprzemienną zmianę obszarów ciemnych i jasnych, która jest łatwa do rozpoznania. Jeżeli przesunięcie zostanie dobrane w taki sposób, że na przy kład częściowe wytłoczone struktury będą powtarzać się w wytłoczonej strukturze, niektóre obszary częściowe będą przy tym samy m kącie obserwacji posiadać taki sam wygląd.

Częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 wytłoczonej struktury 3 według wynalazku zasadniczo nie musza być jednak wzajemnie przesunięte względem siebie o ułamek szerokości rastra a. Możliwe jest zastosowanie dowolnego przesunięcia. Również nic wszystkie częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 muszą być względem siebie przesunięte. Może się okazać wystarczające, by jedynie w dwóch z obszarów częściowych 30, 31,32, 33, 34, 35 znajdowały się przesunięte względem siebie częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11- Te drugie nie musza też koniecznie bezpośrednio ze sobą sąsiadować. Podobnie w poszczególnych obszarach częściowych 30, 31, 32, 33, 34, 35 mogą znajdować się częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 o różnej szerokości rastra a. Kierunek, w którym rozciągają się poszczególne częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, 10, 11 może również zmieniać się w stosunku do kierunku rozciągania się sąsiednich częściowych wytłoczonych struktur 6, 7, 8, 9, 10, 11· Przykładowo częściowa wytłoczona struktura 6 może być umieszczona pod kątem 90° do częściowej wytłoczonej struktury 11.

PL 213 140 B1

Fig. 5-8 przedstawiają widziane z przodu różne wykonania obszaru częściowego 30 wytłoczonej struktury 3. Dla zachowania przejrzystości we wszystkich wykonaniach nadruk 4 znajduje się na jednej ze ścian bocznych częściowej wytłoczonej struktury 6. Wynika to z profilu umieszczonego na dole każdej z figur rysunku przedstawiającego szczegółowo przekrój częściowej wytłoczonej struktury 6 i nadruku 4. Częściowe wytłoczone struktury 6 posiadają ponadto dodatkowe modyfikacje reprezentujące widoczne dla obserwatora informacje. W większości przypadków modyfikacje te polegają na zmianie kierunku bądź rozmieszczenia wytłoczonych struktur. Taka dodatkowa informacja nazywana jest w y tłoczeniem informacyjnym.

Przedstawiona na fig. 5 częściowa wytłoczona struktura 6 jest przerywana na obszarze informacji 12, który ma w tym przypadku kształt litery „U”. W obszarze informacji 12 znajduje się jednak wytłoczenie informacyjne 13, które rozciąga się w tym samym kierunku co częściowa wytłoczona struktura 6, lecz jest względem niej przesunięte. Jeżeli ten obszar częściowy jest oglądany z kierunku, w którym obserwator znajduje się naprzeciwko powierzchni bocznych częściowej wytłoczonej struktury 6, dostrzega on obszar częściowy 30 w postaci jednobarwnej powierzchni o odcieniu takim samym jak nadruk 4, przerywanej w obszarze informacji 12 powierzchnią o jaśniejszej barwie. Dzięki temu kontrastowi informacja 12 (w tym przypadku litera „U”) może zostać odczytana. Efekt jaśniejszej barwy obszaru informacji 12 powstaje dzięki różniącemu się względnemu położeniu wytłoczenia informacyjnego 13 i nadruku 4 w porównaniu do otoczenia. Przyczyną jest to, że obszar informacji 12 i nadruk 4 nie znajdują się już dokładnie na ścianach bocznych wytłoczenia informacyjnego, lecz rozciągają się również na jego wierzchołkach, przez co w przypadku kierunku obserwacji ukośnego względem powierzchni nośnika informacji jedynie część niezadrukowanego obszaru znajdującego się pomiędzy liniami rastrowymi nadruku 4 jest zasłonięta przez wytłoczenie informacyjne 12 czego skutkiem jest wrażenie jaśniejszej barwy.

Wytłoczenie informacyjne 12 jest ponadto oddzielone od częściowej wytłoczonej struktury 6 przez nie wytłoczony obszar 12. W nie wytłoczonych obszarach 15 (które zostały przedstawione w niniejszych przykładach w postaci cienkich czarnych linii, lecz w rzeczywistości mogą być znacznie szersze) nośnik danych jest podczas wytłaczania wygładzony przez przyciśnięcie tłocznika, tak że w przypadku kierunku obserwacji ukośnego względem powierzchni nośnika informacji obszar 15 sprawia wrażenie jasnej błyszczącej powierzchni. Rozwiązanie to może być wykorzystane dodatkowo również we wszystkich innych wykonaniach. Tak więc możliwe jest wyraźniejsze zaznaczenie krawędzi obszaru 30 lub obrysu obszaru informacji 12 za pomocą odpowiadających im nie wytłoczonych obszarów.

Przedstawione na fig. 6 wytłoczenie 14 również posiada obszar informacji 12. Znowu posiada on taką samą szerokość rastra jak częściowa wytłoczona struktura 6, lecz kierunek w którym się rozciąga został obrócony o 90° w stosunku do kierunku, w którym rozciąga się częściowa wytłoczona struktura 6. W przedstawionym przykładzie linie nadruku 4 rozciągają się zatem w poprzek wgłębień i wierzchołków wytłoczenia informacyjnego, tak jak to oznaczono na rysunku umieszczonym w prawym, dolny m rogu fig. 6. Tutaj również obszar informacji 12 wyróżnia się od otoczenia jaśniejszą lub ciemniejszą barwą w zależności od kąta obserwacji, dzięki czemu informacja może być odczytana. Wytłoczenie informacyjne 13 jest również oddzielone od częściowej wytłoczonej struktury przez nie wytłoczony obszar 15.

Fig. 7 przedstawia odmianę wykonania przedstawionego na fig. 6. W tym przypadku wytłoczenie informacyjne 14 również rozciąga się pod kątem 90° do otaczającej je części owej wytłoczonej struktury. Wytłoczone linie są tu jednak równolegle do boków obszaru częściowego 30.

Fig. 8 przedstawia obszar częściowy 30, w którym częściowa wytłoczona struktura 6 znajduje się jedynie w obszarze informacji 17. W tym przypadku częściowa wytłoczona struktura 6 korzystnie rozciąga się pod kątem α do konturów obszaru informacji 17. Dzięki temu zyskano pewność, że do przedstawienia informacji wykorzystywanych jest tak wiele wytłoczonych linii jak to tylko możliwe, dzięki czemu informacja jest łatwa do odczytania. Kąt α może być dowolny, jednak korzystnie wynosi on 45°.

Przykłady obszarów częściowych 30 przedstawione na fig. 5 - 8 mogą oczy wiście znaleźć zastosowanie również w przypadku innych obszarów częściowych. W wytłoczonej strukturze 3 mogą być również wykorzystane dowolne kombinacje przedstawionych wykonań.

W korzystnym wykonaniu wytłoczonej struktury według wynalazku 50 procent obszarów częściowych wykonanych jest według wariantu przedstawionego na fig. 5. Struktura wytłoczenia informacyjnego jest zatem przesunięta względem częściowej wytłoczonej struktury. W kolejnym korzystnym wykonaniu wytłoczonej struktury 50 procent obszarów częściowych wykonany jest według wariantu

PL 213 140 B1 przedstawionego na fig. 6. Struktura wytłoczenia informacyjnego rozciąga się zatem pod kątem 90° do kierunku rozciągania się częściowej wytłoczonej struktury.

Fig. 9 przedstawia wykonanie, w którym 50 procent obszarów częściowych wykonanych jest według wariantu przedstawionego na fig. 5, zaś 50 procent obszarów częściowych wykonanych jest według wariantu przedstawionego na fig. 6. Składa się ono z czterech obszarów częściowych 30, 31, 34, 35, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury 6, 7, 8, 9, przy czym nadruk 4 w postaci linii rastrowych jest taki sam we wszystkich obszarach częściowych. Wytłoczona struktura ma postać matrycy o wymiarach m = 2 i n = 2 obszarów częściowych. Obszary częściowe 30, 34 wykonane są według wariantu przedstawionego na fig. 6, zaś obszary częściowe 31, 35 wykonane są według wariantu przedstawionego na fig. 5. Różne rozmieszczenie częściowych wytłoczonych struktur 6, 7, 8, 9 i wytłoczonych struktur informacyjnych 13, 14 powoduje, że obszary częściowe i obszar informacji widoczne są przy kierunku obserwacji ukośnym względem powierzchni nośnika informacji w postaci jaśniejszych i ciemniejszych obszarów. Podczas zmieniania kąta obserwacji zmieniają się kontrasty między obszarami częściowymi i obszarem informacji a otoczeniem, tak że przynajmniej niektóre obszary częściowe są jaśniejsze lub ciemniejsze i widoczny jest efekt zmienności optycznej elementu zabezpieczającego. Informacja może być identyczna lub różna we wszystkich obszarach częściowych. Przy oglądaniu wytłoczonej struktury pod różnymi kątami informacja jest wyraźnie widoczna w postaci jasnego obszaru znajdującego się w ciemnym otoczeniu lub odwrotnie, w innych obszarach częściowych.

Wytłoczona struktura 3 nie musi składać się z prostokątnych obszarów częściowych 30, 31, 32, 33, 34, 35. Obszary częściowe 30, 31, 32, 33, 34, 35 mogą mieć inny dowolny kształt. W korzystnym wykonaniu cały optycznie zmienny element 2 lub wytłoczona struktura 3 mogą posiadać kształt koła. półkola, trapezu, wzoru, logo itp. w których znajdują się obszary częściowe 30, 31, 32, 33, 34, 35 o kształcie dostosowanym do kształtu całego optycznie zmiennego elementu 2. Rożnie mogą się również kształty poszczególnych obszarów częściowych 30, 31, 32, 33, 34, 35.

Fig. 10 przedstawia optycznie zmienny element zabezpieczający 2. Wykorzystana w tym przypadku wytłoczona struktura ma kształt litery „B”. Powierzchnia wewnątrz litery podzielona jest na wiele obszarów częściowych 40, 41, 42, 43, które w celu zapewnienia lepszej widoczności zostały na figurze otoczone obrysem 15. Wewnątrz obszarów częściowych 40, 41, 42, 43 znajdują się przesunięte względem siebie częściowo wytłoczone struktury 44, 45, 46, 47.

Claims (34)

1. Nośnik informacji z elementem optycznie zmiennym posiadającym wytłoczoną strukturę i nadruk kontrastujący z powierzchnią nośnika informacji, przy czym wytłoczona struktura i nadruk połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej część nadruku jest całkowicie widoczna w przypadku kierunku obserwacji prostopadłego do powierzchni nośnika informacji, lecz niewidoczna w przypadku kierunku obserwacji ukośnego do powierzchni nośnika informacji, tak że obserwuje się efekt zmienności optycznej przy zmianie kierunku obserwacji z prostopadłego na ukośny lub odwrotnie, przy czym całkowity obszar, na którym znajduje się nadruk i wytłoczona struktura, podzielony jest na obszary częściowe, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury zaś nadruk jest stały we wszystkich obszarach częściowych lub, w których znajdują się różniące się od siebie nadruki częściowe zaś wytłoczona struktura jest stała we wszystkich obszarach częściowych, znamienny tym, że obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) tworzą dwuwymiarową matrycę składającą się z m obszarów częściowych w kierunku poziomym i n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2.

2. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że nadruk (4) ma postać struktury rastrowej.

3. Nośnik informacji według zastrz. 2, znamienny tym, że struktura rastrowa ma postać linii rastrowych o stałej szerokości rastra.

4. Nośnik informacji według zastrz. 3, znamienny tym, że linie rastrowe są barwnymi, oddalony mi od siebie liniami lub barwnymi, przylegającymi do siebie liniami.

5. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) wykonane są w postaci struktur rastrowych.

6. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, Z, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) wykonane są w postaci linii rastrowych o stałej szerokości rastra.

PL 213 140 B1

7. Nośnik informacji według zastrz. 6, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11,44, 45, 46, 47) i nadruk (4) posiadają taką samą szerokość rastra.

8. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej niektóre obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43), w których znajdują się częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) bezpośrednio do siebie przylegają.

9. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w przynajmniej dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31,32, 33, 34, 35, 40, 41,42, 43) są względem siebie przesunięte.

10. Nośnik informacji według zastrz. 9, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) są przesunięte względem siebie o ułamek szerokości rastra, zwłaszcza o jedną trzecią szerokości rastra.

11. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) rozciągają się w różnych kierunkach.

12. Nośnik informacji według zastrz. 11, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) rozciągają się pod kątem 1 - 5° względem siebie, korzystnie kąt ten mieści się w przedziale 1 - 3°.

13. Nośnik informacji według zastrz. 11, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w^: wielu przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) rozciągają się pod z góry określonym kątem względem siebie, dzięki czemu podczas zmiany kąta obserwacji powstaje wrażenie ruchu.

14. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej w jednym obszarze częściowym (30) znajduje się wytłoczenie informacyjne (13, 14), przy czym wytłoczenie informacyjne (13, 14) może być przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury (6) lub może rozciągać się pod pewnym kątem do częściowej wytłoczonej struktury (6).

15. Nośnik informacji według zastrz. 14, znamienny tym, że kąt wynosi 90°.

16. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej 50% częściowych wytłoczonych struktur (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiada wytłoczenie informacyjne (13, 14), które jest przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury' (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47).

17. Nośnik informacji według zastrz. 16, znamienny tym, że wytłoczenie informacyjne (3), jest przesunięte względem częściowej wytłoczonej struktury (6) o połowę szerokości rastra.

18. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej 50% częściowych wytłoczonych struktur (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiada wytłoczenie informacyjne (14), które jest umieszczone pod kątem 90° do częściowej wytłoczonej

19. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6) przynajmniej jednego obszaru częściowego (30) znajdują się wewnątrz konturu w kształcie liter, znaków, obrazów itp. (17).

20. Nośnik informacji według zastrz. 19, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6) tworzą linie rastrowe rozciągające się pod kątem 45° do linii tworzących kontur (17).

21. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) obszaru częściowego (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) i/lub wytłoczone struktury informacyjne (13, 14) przynajmniej jednej częściowej wytłoczonej struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) posiadają nie wytłoczony obrys (15).

22. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej na obszarze optycznie zmiennego elementu (2) pokryty jest warstwa zabezpieczającą (16), przy czym warstwa zabezpieczająca (16) umieszczona jest na optycznie zmiennym elemencie (2) i/lub powierzchni znajdującej się po przeciwnej stronie nośnika informacji (1).

23. Nośnik informacji według zastrz. 1, znamienny tym, że jest on papierem wartościowym, a w szczególności banknotem.

24. Tłocznik do wykonywania nośnika informacji określonego w zastrz. od 1 do 23, znamienny tym, że posiada powierzchnię, na której wygrawerowana jest wytłoczona struktura podzielona na obszary częściowe, które odpowiadają obszarom częściowym (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) nośnika danych tworzącego dwuwymiarową matrycę, przy czym w różnych obszarach częściowych znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury.

25. Tłocznik według zastrz. 24, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury mają postać wygrawerowanych linii rastrowych.

PL 213 140 B1

26. Tłocznik według zastrz. 24 albo 25, znamienny tym, że obszary częściowe (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41,42, 43) bezpośrednio przylegają do siebie.

27. Tłocznik według zastrz. 24 albo 25, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w przynajmniej dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31,32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) są względem siebie przesunięte.

28. Tłocznik według zastrz. 24 albo 25, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury (6, 7, 8, 9, 10, 11, 44, 45, 46, 47) znajdujące się w dwóch przylegających do siebie obszarach częściowych (30, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 41, 42, 43) rozciągają się w różnych kierunkach.

29. Tłocznik według zastrz. 24 albo 25, znamienny tym, że ma postać stalorytniczej kliszy drukarskiej.

30. Sposób wytwarzania nośnika informacji z elementem optycznie zmiennym, określonego w zastrz. 1, znamienny tym, że

- dostarcza się tłocznik określony w zastrz. 24 do 29:

- wykonuje się nadruk na nośniku informacji lub materiale, z którego wykonany jest nośnik informacji:

- wytłacza się za pomocą tłocznika nośnik informacji lub materiał, z którego wykonany jest nośnik informacji na obszarze, na którym wykonuje się nadruk.

31. Sposób według zastrz. 30, znamienny tym, że nadruk wykonuje się metodą druku offsetowego.

32. Sposób według zastrz. 30 albo 31, znamienny tym, że nadruk wykonuje się w postaci linii rastrowych.

33. Sposób według zastrz. 30 albo 31, znamienny tym, że nadruk wykonuje się w postaci optycznie zmiennych warstw na całej powierzchni.

34. Zastosowanie tłocznika określonego w zastrz. 24 do 29, do wytwarzania nośnika informacji z elementem optycznie zmiennym, określonego w zastrz. 1 do 23.