Opis patentowy opublikowano: 1986 64 15 128535 Int. CR A01N 37/22 Twórcy wynalazku: Hsiao-Ling Mao Chin, Ferenc Marcus Pallos Uprawniony z patentu: Stauffer Chemical Company, Westport (Stany Zjednoczone Ameryki) Srodek grzybobójczy Pinzedmiotem wynalazku jest srodek grzybobój¬ czy, zawierajacy substancje czynna i obojetny nosnik lub rozcienczalnik.Cecha srodka wedlug wynalazku jest to, ze jako czynna substancje zawiera nowy N-chlorowcoal- kilottobenzanilid o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1—5, a korzystnie o 1—3 atomach wegla, rodnik chlo- rowcoalkilowy o 1—3 atomach wegla, korzystnie rodnik trójfluorometylowy, atom fluoru, chloru, bromu lub jodu, grupe nitrowa albo gru¬ pe alkofcsylowa o 1 luib 2 atomach wegla, Rt ozna¬ cza atom wodoru lub grupe cyjanowa, a X i Y oznaczaja atomy chloru lub fluoru, przy czym gdy Ri oznacza atom wodoru wówczas X i Y sa róz¬ ne, a gdy Ri oznacza grupe cyjanowa, wówczas X i Y oznaczaja atomy chloru.Stwierdzono, ze zwiazki o wzorze 1 maja nie tylko ogólne dizialanie grzybobójcze, ale dzialaja równiez ukladowo, a mianowicie, jest wchlania¬ ny przez organizm, który zostal nim potraktowa¬ ny, odklada sie w Ikamkach tego* organizmu, nie jest narazony -na warunki pogodowe i nadal wy¬ wiera dzialanie. Dzieki tej wlasciwosci przydat¬ nosc srodka wedlug wynalazku jest znacznie zwiekszona i chroni on skutecznie rosliny przed atakiem szkodliwych grzybów, smieci i innych szkodliwych mikroorganizmów.Ziwiazkd o wzorze 1 wytwarza sie na drodze reakcji, których przebieg przedstawia schemat 1. 10 15 20 25 30 Na ogól molowa ilosc podstawionego chlorku benzoilu rozpuszczonego w benzenie dodaje sie do aniliny lub cyjanoaniliny z malym nadmiarem mo¬ lowym srodka wiazacego kwas solny, takiego jak trójetyloamina. Mieszanine utrzymuje sie w sta¬ nie wrzenia pod chlodnica zwrotna, a nastepnie chlodzi. Staly produkt reakcji rozciencza sie za pomoca takiego rozpuszczalnika, jak octan etylu lub chloroform, przemywa go dwukrotnie woda i raz solanka, suszy nad siarczanem magnezowym, odsacza i odparowuje.Molowa ilosc otrzymanego produktu rozpuszcza sie w tetrahydrofuranie w atmosferze bezwodne¬ go azotu i mieszajac dodaje sie niewielki molo¬ wy nadmiar wodorku sodu. Mieszanine utrzymu¬ je sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 1 godziny, a nastepnie chlodzi.Do otrzymanej mieszaniny wkrapla sie tetra- hydrofiuranowy roztwór zwiazku o wzorze 2, w którym X i Y maja wyzej podane znaczenie, po czym utrzymuje sie mieszanine w stanie wrzenia pod chlodnica zwrottna w ciagu 2,5 godziny, a na¬ stepnie dodaje duza ilosc CK£%t, przemywa mie¬ szanine woda, suszy nad MgS04 i odparowuje, otrzymujac zadany produkt.Proces wytwarzania zwiazków o wzorze 2 przed¬ stawia schemat 2. Równomolowe ilosci obu sklad¬ ników reakcji napromieniowuje sie za pomoca lampy nadfioletowej w temperaturze 8—60°C w ciagu 3—5 godzin, po czym otrzymany zwiazek 128 5353 128 535 4 o wzorze 2 oczyszcza sie przez destylacje pod zmniejszonym cisnieniem (5,2—6,6 hPa).Proces wytwarzania zwiazków o wzorze 1 zilu¬ strowano w przykladach.Przyklad I.A). Otrzymywanie 2^jodobenzoiloanilidu o wzo¬ rze 3. 43,2 g (0,464 mola) aniliny i 46,9 g trójetyloaminy miesza sie z 930 ml benzenu i do mieszaniny wkraipla sie roztwór 123.7 g (0,464 mola) chlorku 2-jodoibenzoilu w 450 mi benzenu, przy czym za¬ chodzi reakcja egzotermiczna. Po wkropleniu cal¬ kowitej ilosci roztworu mieszanine utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu pól godziny, po czym mieszanine chlodzi sie, w wyniku czego otrzymany produkt zestala sie. Na¬ stepnie odsacza sie produkt, dodaje wody i mie¬ sza do rozpuszczenia chlorowodorku trójetyloami¬ ny, ponownie odsacza i suszy, otrzymujac 146,8 g zwiazku o wzorze 3 (98% wydajnosci teoretycznej), o temperaturze topnienia 141—144°C.B). 8,075 g (0,025 mola) zwiazku o wzorze 3 rozpuszcza sie w 60 ml bezwodnego tetrahydrofu- raou w atmosferze bezwodnego azotu i mieszajac dodaje 0,66 g (0,0275 mola) wodorku sodu a na¬ stepnie mieszanine utrzymuje sie w stanie wrze¬ nia pod chlodnica zwrotna W ciagu 1 godziny, a nastepnie chlodzi. Otrzymuje sie zwiazek o wzo¬ rze 4.C). N-l,l,2^trójchloro-2,2^dwufluorometylotio-o-jo- dobenzanilid o wzorze 5.Roztwór 0,025 mola ClSCClsCF^Cl w 12 ml te- trahydrofuranu wkrapla sie do ochlodzonej mie- 10 15 20 25 30 B). Postepujac w sposób analogiczny do poda¬ nego w przykladzie IB lecz stosujac zamiast zwiazku o wzorze 3 zwiazek o wzorze 6, otrzy¬ muje sie zwiazek o wzorze 7.C). N-2-fluorotetrachloroetylotio-o-jodo-p-cyjano- benzanilid o wzorze 8.Roztwór 0,025 mola C1SCC12CC12F w 12 ml te- trahydrofuranu wkrapla sie do ochlodzonej mie¬ szaniny reakcyjnej z przykladu II B. Mieszanine utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 2,5 godziny, nastepnie dodaje sie 150 ml CH2C12, mieszanine przemywa dwu¬ krotnie woda, suszy nad MgS04 ; odparowuje, otrzymujac zwiazek o wzorze 8.Pewne wybrane zwiazki, które mozna otrzymac wedlug opisanych wyzej sposobów, ujeto w tabli¬ cy 1. Kazdemu iz wyszczególnionych w tablicy zwia¬ zków przyporzadkowano odpowiedni numer i nu¬ mery te sa cytowane w dalszej czesci opisu.A). 1. Próba z rdza fasolowa: Rosliny fasoli od¬ miany „pinto" (Phaseolus vulgaris L.) w przy¬ blizeniu 10 cm wysokosci przesadzano do glinia¬ nych doniczek o wysokosci 7,5 cm z piaszczy¬ stym ilem. Rosliny nastepnie odwracano i zanu¬ rzano na 2—3 sekundy w roztworze badanego zwiazku w mieszaninie acetonu z woda (1:1). Ste¬ zenia badanych roztworów wynosily ponizej 1000 ppm. Po wyschnieciu liscie zakazano wodna zawiesina zarodników grzyba rdzy fasolowej (Uru- mysec phaseoli Arthur) i rosliny umieszczono w komorze o 100% wilgotnosci na okres 24 godzin.Nastepnie wyjmowano je z komory i czekano na wystapienie objawów choroby na lisciach. Noto- Tabela 1 Numer zwiazku 1 2 3 4 5 6 7 8 R 2 — J H H 2 — CFj 2 — CF3 2 — J 2 — OCH3 2 — J Ri H H H H H H H C=N X Cl Cl F F Cl F F a Y F F Cl Cl F Cl Cl Cl Temperatura topnienia ^.h „30 D szklisty pólstaly 1,5772 1,5345 1,5410 1,6034 1,5698 98—100,5°C 1 szaniny reakcyjnej z przykladu IB. Nastepnie mie¬ szanine utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlod¬ nica zwrotna w ciagu 2,5 godziny, po czym doda¬ je sie 150 ml CH2C12, mieszanine przemywa dwu¬ krotnie woda, suszy nad MgS04 i odparowuje, otrzymujac zwiazek o wzorze 5.Przyklad II.A). Otrzymywanie 2 jodobenzoilocyjanoanilidu o wzorze 6.Postepujac w sposób analogiczny do podanego w przykladzie IA, lecz stosujac zamiast aniliny równowazna ilosc cyjanoaniliny, otrzymuje sie zwiazek o wzorze 6. 55 60 65 wano skutecznosc jako najnizsze stezenie, w ppm co daje 75% luib wiekszy spadek w tworzeniu pryszczy na lisciach w porównaniu z roslinami, których nie poddawano doswiadczeniu. Wartosci te zanotowano w tablicy 2. 2. Próba z proszkowata plesnia fasolowa.Roztwór badanego zwiazku przygotowywano i sto¬ sowano w taki sarn sposób jak w próbie z rdza fasolowa. Gdy rosliny wyschly, ich liscie opylano zarodnikami grzyba sprosizkowainej plesni (Ery- siphe polygoni De Candolle) i pozostawiano w cieplarni do momentu pojawienia sie rozwoju grzyba na powierzchni lisci. Notowano skutecz-128 5 iiosc jaiko najnizsze stezenie, w ppm, co daje 75% kub wieksze zmniejszenie grzybni w porównaniu z roslinami, których nie poddawano doswiadcze¬ niu. Wartosci te zanotowano w tablicy II. . 3. Próba z wczesna rdza w pomidorach (sniec): Badany zwiazek rozpuszczano we wlasciwym roz¬ puszczalniku i rozcienczano roztworem wody i ace¬ tonu o stosunku 50:50. 4-tygodniowe sadzonki po¬ midorów spryskiwano obficie sporzadzonym roz¬ tworem, az do ociekania. Stezenia badanych roz¬ tworów wynosily ponizej 1000 ppm. Gdy liscie byly suche, zaKazano je wodna zawiesina zarod¬ ników grzyba wczesnej rdzy (Alternaria solani Ellis and Martin) i umieszczano rosliny w otocze¬ niu w 100% wilgotnosci na okres 48 godzin. Na¬ stepnie usuwano je z tak wilgotnego otoczenia i pozostawiano do czasu pojawienia sie zmian chorobowych na lisciach. Notowano skutecznosc jako najnizsze stezenie, w ppm, co daje 75%-owy lub wiekszy spadek liczby powstajacych uszko¬ dzen w porównaniu z roslinami, których nie pod¬ dawano doswiadczeniu. Wartosci te zanotowano w tablicy II. 4. Próba z wiechlna. Badany srodek chemiczny przygotowywano i stosowano w taki sam sposób, jak próbe z wczesna rdza pomidora z ta róznica, ze 4-tygodniowe sadzonki Kentucky Bluegrass (Poa pratensis) wykorzystywano jako rosline — zywiciela. Po wyschnieciu liscie zakazano wodna zawiesina zarodników wiechliny (Helminthosporium sativum) i umieszczano rosliny w otoczeniu o 100% wilgotnosci na okres 48 godzin. Nastepnie usuwa¬ no je z tego otoczenia i pozostawiano do czasu pojawienia uszkodzen chorobowych na lisciach.Skutecznosc notowano jako najnizsze stezenie, w ppm, co daje 75% lub wiekszy spadek w liczbie powstajacych uszkodzen w porównaniu z sadzon¬ kami, których nie poddawano doswiadczeniu. War¬ tosci te zanotowano w tablicy II.B). Ocena niszczacego dzialania. 1. Próba z rdza fasolowa. Rosliny fasoli zwyklej zakazano zarodnikami grzyba rdzy fasolowej (Uro- myces phaseoli Arthur) i umieszczano w otoczeniu 100% wilgotnosci na okres 24 godzin. Nastepnie sadzonki przenoszono do cieplarni na 2 dni do rozwiniecia sie choroby, po czym sporzadzano srodek chemiczny i stosuje w ten sam sposób jak w próbach opisanych wyzej. Skutecznosc niszcze¬ nia notowano jako najnizsze stezenie, w ppm, co daje 75% lub wiekszy spadek liczby pryszczy pojawiajacych sie na lisciach w porównaniu z sa¬ dzonkami, których nie poddawano doswiadczeniu.Wartosci te zanotowano w tablicy II. 2. Próba z proszkowata plesnia fasolowa. Sa¬ dzonki fasoli odmiany „pinto" opylano zarodni¬ kami grzyba sproszkowanej plesni (Erysiphe poly-% goni De Candolle) i przechowywano w cieplarni do czasu pojawienia sie grzybni na powierzchni lisci. Nastepnie przygotowywano badany roztwór i stosowano w taki sam sposób, jak przy próbie z rdiza zbozowa. Po uplywie 4 dni badano liscie pod katem zahamowania dalszego rozwoju grzybni.Skutecznosc uiszczenia notowano jako najnizsze stezenie, w ppm, co daje 75% lub wieksze zaha¬ mowanie rozwoju zarodnikujacej grzybni w po- 6 równaniu z sadzonkami, których nie poddawano doswiadczeniu. Wartosci te zanotowano w tabli¬ cy II.Tablica II Dzialanie zapobiegawcze mer iazku 3 * & 5 i 2 3 4 5 6 7 8 Rdza fasolowa 10 25 50 25 10 10 50 100 Plesn fasolowa sproszko¬ wana 100 50 50 100 100 100 50 1000 Wczesna sniec pomi¬ dorowa 100 50 25 50 50 50 50 20 CC echlir **H £ 25 25 25 50 100 * 100 20 * Brak kontroli przy 1000 ppm oraz nie badano przy wyzszych stezeniach Dzialanie niszczace 1 2 3 4 5 6 7 ( ) - 1 50 50 0,5 0,5 0,5 - nawias 50 50 50 50 (50) 50 ten wskazuje Substancje czynne o wzorze 1 na ogól stosuje sie w preparatach o dogodnej do stosowania po¬ staci, na przyklad zwiazek moze byc zawarty w owadobójczym preparacie, który ma postac emul- 40 sji, zawiesin, roztworów, pylów lub aerozoli. Ta¬ kie preparaty zawieraja poza substancja czynna równiez dodatki, które zwykle sa skladnikami pre¬ paratów owadobójczych. W tego rodzaju prepara¬ tach substancja czynna o wzorze 1 moze byc wy- 45 korzystana jako jedyny skladnik srodka owado¬ bójczego lub jako domieszka w mieszaninie z in¬ nymi zwiazkami o podobnej uzytecznosci. Prepa¬ raty owadobójcze zawierajace zwiazki o wzorze 1 moga zawierac jako dodatki organiczne rozpusz- 50 czalniki, takie jak olej sezamowy; rozpuszczalniki typu Ksylenu, ropy naftowej, wody, srodki emul¬ gujace, srodki powierzchniowo-czynne, talk, piro- filit, ziemie okrzemkowa, gips, gliny, czynniki roz¬ prezajace, takie jak dwuchlorodwufluorometan. 05 Jesli zachodzi potrzeba, jednakze, substancje czyn¬ na mozna stosowac bezposrednio do srodków za¬ silajacych rosliny, nasion itp., na których zeruja szkodniki. Jesli stosuje sie te substancje w taki sposób, korzystnie jest, jesli jest to substancja 60 nielotna. Cel niniejszego- wynalazku bedzie w pelni zrealizowany, jesli zwiazek (stanie sie czynnym dzieki zewnetrznym wplywom, takim jak swiatlo lub pewne fizjologiczne dzialanie, które moze wy¬ stapic, gdy zwiazek zostanie wchloniety przez cia- n lo szkodnika.128 535 Srodek wedlug wynalazku ma postac cieklego preparatu, na przyklad emulsji, zawiesiny lub ae¬ rozolu. Mimo, ze stezenie czynnego' pestycydu w preparatach moze sie zmieniac w dosc szerokich granicach, to zwykle srodek nie zawiera wiecej niz 15% wagowych substancji czynnej, korzystnie jednakze, srodki te maja posiac roztworów lub za¬ wiesin zawierajacych okolo 0,1 do 1,0% wagowych czynnego srodka owadobójczego. PL