Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do wy¬ krywania i korygowania defektów sygnalów z modulacja FM, zwlaszcza przy odtwarzaniu zapisu wizyjnego z plyt magnetycznych.. W urzadzeniu do zapisiu i odczytu sygnalu wi¬ zyjnego z plyta magnetyczna, znanymi z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych nr 3.842.194, przedstawionego do opatentowania: 22 marca 1971 roku przez Jon K. Clemens'a, zapisywana infor¬ macja przyjmuje postac zmian geometrycznych dna spiralnego rowka na powierzchni dysku po¬ krytego powloka przewodzaca z warstwa dielek¬ tryczna na tej powloce przewodzacej. Igle odtwa¬ rzajaca, obejmujaca przewodzaca elektrode zamo¬ cowana w izolacyjnej obsadzie, umieszcza sie w zapisanym rowlku. Elektroda igly tworzy z po¬ wlokami dysku pojemnosc, która zmienia sie. przy obracaniu, sie dysku zgodnie ze zmianami geo¬ metrii dna rowka. Odpowiedni, uklad dolaczony do elektrody igly przetwarza zmiany pojemnosci na zmiany sygnalu elektycznego odpowiadajace zapisanej informacji.Korzystna foirma zapasu informacji dla. opisa¬ nego wyzej ukladu pojemnosciowego' z plyta magnetyczna jest modulacja czestotliwosciowa fali nosnej sygnalami wizyjnymi, której odpo¬ wiadaja kolejne zmiany glebokosci dna rowka pomiedzy glebokoscia minimalna i maksymalna.W przypadku zastosowania zapisu z modulacja FM konieczne jest zastosowanie w urzadzeniu odtwarzajacym detektora FM w celu uzyskania sygnalu wizyjnego z odebranego sygnalu, FM.Przykladowo, detektor FM w urzadzeniu od¬ twarzajacym moze byc detektorem przejscia przez zeiro, który dostarcza sygnalu wyjsciowego o- stan¬ dardowej szerokosci i amplitudzie w odpowiedzi na kazde przejscie przez zero sygnalu wejscio¬ wego. Wyjscie detektora przez zero dolaczone jest do wejscia filtru dolnoprzepustowego o pas¬ mie pokrywajacym sie z pasmem zapisanego sy¬ gnalu wizyjnego w celu otrzymania pozadanych sygnalów wizyjnych. Dla zapewnienia wlasciwego stosunku sygnalu do szumu w procesie zapisu ko¬ rzystne jest zastosowanie preemfazy dla czesto¬ tliwosci wizyjnych oraz odpowiadajacej jej deem- fazy w procesie przetwarzania sygnalów wizyj¬ nych otrzymywanych z odifltrowahego sygnalu wyjsciowego z wyjscia detektora przejscia przez zero.W urzadzeniu odtwarzajacym z plyta magne¬ tyczna opisanego' wyzej typu przy odtwarzaniu zapisanych sygnalów wizyjnych w celu wyswie¬ tlania obrazów obserwuje sie w wyswietlanym obrazie sporadyczne pojawienie sie w przypadko¬ wych miejscach zaklócen w postaci bialych lub czarnych kropek i pasków zamiast odpowiedniej informacji obrazowej. Te defekty obrazu moga miec rozmaita dlugosc, grubosc i czestosc wyste¬ powania. Mimo iz nie niszcza one calosci infor¬ macji obrazowej sporadyczne pojawianie sie ta- 105 599105 599 3 kuch defektów obrazu imoze byc dokuczliwe dla ojbserjKaitoraw.——'I | - <&naj,iza probleliu wykazala, ze powstawanie I tego rodzaju zakkcen obrazu moze byc spowo- \ dowane wieloma lprzyczynami Niektóre z tych i przyczyn motga bic zwiazane z defektami samej jjilj-b' ]TniTiritnJn klad przy niewlasciwych warunkach formowania rowka, przy wytwarzaniu negatywów plyt sposo¬ bami wykorzystujacymi dzialanie strumienia ele- kitronów. Niewlasciwe warunki kopiowania po¬ szczególnych dysków lub ich powlok równiez mo¬ ze byc przyczyna wystepowania defefctów. Inna przyczyna moga byc niewlasciwe warunki odtwa¬ rzania danego dysku, na przyklad gromadzenie sie na igle zanieczyszczen z róznych czesci row¬ ka dysku. Zanieczyszczenia moga byc czasteczka¬ mi kurzu lub tez moga byc wynikiem erozji igly lub dyisfcu, a wtedy zawieraja czasteczki materia- lów uzytych do wytwarzania tych elementów.Rozklad zanieczysizczen ulega zmianie po kazdym kolejnym odtworzeniu dysku, poniewaz zetkniecie igly z zanieczyszczeniami moze wywierac rózny wplyw na te zanieczyszczenia, np. przemieszcza¬ nie sie lub oddzielanie sie czasteczek, osadzanie sie czasteczek na powierzchni rowka, zuzywanie sie osadzonych czasteczek, itp.Inne przyczyny moga wiazac sie z historia uzywania lub naduzywania odtwarzanego- dysku.Moga to byc mechaniczne zmiany powierzchni dysku, zadrapania, okruchy, lub zeby lub chemicz¬ ne zmiany powierzchni dysku zwiazane np. z wply¬ wem odcisków palców na powloki dysku.Bez dalszego rozwazania szczególowego nastep¬ nych przyczyn defektów obrazu widac juz, zt istnieje wiele przyczyn róznego rodzaju i wyso¬ kim stopniai nieokreslonosci, zmieniajacych sie w zaleznosci od dysku, przy kolejnych odtworze¬ niach oraz w zalezomsci od rejonu rowka..Przy zapisywaniu magnetycznym sygnalu wi¬ zyjnego na tasmie magnetycznej znany jest spo¬ sób korygowania defektów obrazu (nazywanych „wypadaniem") polegajaca na zastepowaniu infor¬ macji poprzednia linia telewizyjna wyswietlane¬ go obrazu przy wystapieniu „wypadniecia". „Wy¬ padniecie" wynika z chwilowej utraty lub znacz¬ nego zmniejszenia sie ampliltudy sygnalu otrzy¬ mywanego z glowicy odczytujacej. Przy sygnale zapisanym konwencjonalnie w postaci fali nosnej zmodulowanej czestotlfiwosciowo wypadniecie wy¬ krywane jest w urzadzeniu badajacym ampliitude sygnalu ze wzmacniacza i reagujacym na spadek amplitudy ponizej pewnej ustalonej wstepnie wartosci trwajacej dluzej od pewnego minimal¬ nego okresu trwania.Sposobu tego nie mozna jednak zastosowaz do wykrywania i korygowania defektów obrazu w poprzednio opisanym urzadzeniu do odczytywania zapisu sygnalu wizyjnego z plyta magnetyczna.Dzieje sie tak dlatego, ze wprawdzie pewne de- efekty obrazu w tym urzadzeniu pochodza od de¬ fektów sygnalu o charakterze „wypadniecia", ale niektóre z nich sa zwiazane raczej z defektami sygnalu o charakterze przeciwnym i »moga byc 4 okreslone odpowiednio jako „dodatki". Wiele de¬ fektów obrazu pochodzi zatem od przyczyn, któ¬ re wzbogacaja lub zmieniaja sygnal w taki spo¬ sób, ze nie powoduje to wykrywalnego zniniej- szenia amplitudy sygnalu wejsciowego lecz zmie¬ nia czestotliwosc powtarzania przejsc przez zero lub powoduje gubienie przejsc przez zexo). Wy¬ nikiem dodatkowych przejsc przez zero lub g.u- io bienia przejsc przez zero jest nagla zmiana cze¬ stotliwosci poza zakires zamian dewiacji czestotli¬ wosci stosowany przy zapisie sygnalu wizyjnego- W wyjsciowym sygnale wizyjnym z filtru detek¬ tora FM widoczne to jest jako przesuniecie do krancowego poziomu bieli lub czerni. Co wiecej,. z uwagi na ograniczona wartosc parametrów odpo¬ wiedzi czestotliwosciowej filtru, niepozadane prze¬ suniecie (i powrót do stanu normalnego) zostaje rozciagniete w czasie stosunku do rzeczywistego czasu trwania niepozadanego stanu w wejscio¬ wym sygnale FM. Na wydluzenie czasu trwania zaklócenia odtworzonego sygnalu wizyjnego wply¬ wa równiez to, ze odpowiedz filtru na impulso¬ we zmiany sygnalu wejsciowego' ma charakter oscylacji tlumionych.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia, zapewniajacego korekcje obrazu zarówno w przy¬ padku defektów o charakterze „wypadniecia" jak. i defektów o charakterze „dodatków".Cel wynalazku osiagnieto przez to, ze urza¬ dzenie wedlug wynalazku zawiera ufalad odbie¬ rania z ukladu detekcji sygnalu wyjsciowego, ma¬ jacego chwilowa amplitude zmieniajaca sie w ramach okreslonego zakresu poziomów miedzy pierwszym a drugim poziomem amplitudy w od¬ powiedzi na zmiany czestotliwosci chwilowej w okreslonym zakresie dewiacji lub wykraczajaca: poza okreslony zakres poziomów w odpowiedzi 40 na wykroczenie czestoOiwosci chwilowej poza. okreslony zakres dewiacji, uklad porównywania., poziomu sygnalów reagujacy na sygnal wyjscio¬ wy z ukladu odbierania dla wytwarzania sygnalu sygnalizacji defektu w odpowiedzi na wykrocze- 45 nie sygnalu wyjsciowego ukladu detekcji poza okreslony zakres poziomów, oraz uklad reagujacy na ten sygnal sygnalizacji defektu dla zmiany sygnalu dostarczanego do zespolu wyswietlania, obrazów. 50 Urzadzenie wedlug niniejszego wynalazku wy¬ korzystuje nastepujace przeslanki. Po pierwsze chwilowa czestotliwosc nosna sygnalu wejsciowe¬ go detektora FM w urzadzeniu odtwarzajacym 55 zmieniana jest przez modulacje pozadana infor¬ macja w stalych granicach (w zakresie dewiacji stosowanej przy zapisie), zatem przesuniecia do czestotliwosci lezacych poza tymi granicami po¬ wodowane sa nie przez pozadana informacje, a 60 przez wadliwe przetwarzanie sygnalu lub przez nieodpowiednie warunki odczytu. Po drugie, za¬ obserwowano, ze wszystkie z zauwazalnych de¬ fektów obrazu (typu kropek i pasków cza«rnych i/lub bialych opisanych poprzednio) pochodza od 95 defektów sygnalu wejsciowego (niezaleznie od105 509 ft przyczyn), które przesuwaja chwilowa czestotli¬ wosc nosna daleko poza zadane granice dewiacja.W urzadzeniu wedlug wynalazku chwilowy po¬ ziom sygnalu wizyjnego otrzymywanego na wyj¬ sciu detektora FM porównywany jest z pozio¬ mami maksymalnym i minimalnym odpowiadaja¬ cymi lub zblizonymi do chwilowych poziomów sygnalu wizyjnego wytwarzanych przez ten de¬ tektor FM w odpowiedzi na czestotliwosci sygna¬ lu wejsciowego mieszczace sie w ramach zadane¬ go zakresu dewiacji. Urzadzenie zawiera uklady, które ulatwiaja poprawne i szybkie wykrywanie przetz detektor defektów poprzez wprowadzenie na wejscia komparatorów zamiast sygnalu detek¬ tora FM, wykorzystywanego do wyswietlania obrazów, przepuszczonego przez filtr dolnoprzepu- stowy i poddanego* deemfazie, z silnym wytlu¬ mieniem czestotliwosci poza pasmem zapisanego sygnalu wizyjnego, sygnalu wyjsciowego z od¬ dzielnego filtru detekitoTa defektów majacego charakterystyke filtru dolnoprzepustowego o cze¬ stotliwosci odciecia znacznie wiekszej od najwiek¬ szej zapisanej czestotliwosci sygnalu wizyjnego.Filtr ten nie zawiera obwodów do deemfaizy cze¬ stotliwosci, Z uwagi na dokladnosc porównania poziomów pozadane jest, aby sygnal wejsciowy dla komparatorów' zawieral skladowa stala ode¬ branego sygnalu wizyjnego. Z tej przyczyny de¬ tektor defektów i jego filtr powinien przenosic skladowa stala (poleganie na odtworzeniu sklado¬ wej stalej na wejsciach komparatorów jest alter¬ natywa mozliwa lecz niezbyt korzystna).Kiedy defekt sygnalu, powoduje zwiekszenie -czestotliwosci sygnalu wejsciowego detekitora FM urzadzenia odczytujacego, powyzej górnej grani¬ cy zakresu dewiacji, poziom napiecia na wyjsciu filtru detektora defektów podnosi sie powyzej górnego dopuszczalnego poziomu inicjujac impuls sygnalizacji defektu na wyjsciu komparatora gór¬ nego poziomu. Jesli w urzadzeniu odczytujacym wykorzystany jest detektor FM przejscia przez zero, który ma liniowa charakterystyke dla cze¬ stotliwosci sygnalów wejsciowych w szerokim pasmie przekraczajacym zakres dewiacji sygnalu zapisanego, poziom sygnalu wyjsciowego z filtru pozostanie powyzej wysokiego progu komparato¬ ra do chwili, gdy czestotliwosc wejsciowa spadnie ponizej ograniczonego zakresu dewiacji, kiedy to impuls sygnalizujacy defekt zakonczy sie. W po¬ dobny sposób wytwarzany jest przez komparator poziomu niskiego impuls wykrycia defektu, jesli defekt sygnalu spowodowany jest przez spadek czestotliwosci sygnalu wejsciowego ponizej dolnej granicy zakresu dewiacji przesuwajacy poziom sygnalu wyjsciowego z filtru poza: dolny poziom dopuszczalny okreslony w komparatorze dolnego poziomu.Impulsy wykrycia defektu uzyskiwane z kompa¬ ratorów sa bardzo dokladna sygnalizacja ©kresów trwania defektów sygnalu wejsciowego, powoduja¬ cych defekty obraizui, poprzednio opisanego rodza¬ ju. Szerokie pasmo filtru detektora defektów za- pewnda, ze impulsy sygnalizacji defektu wczesnie .sygnalizuja wystepienie defektu.Impulsy sygnalizacji defektu wykorzystywane sa. do sterowania przelaczaniem urzadzenia odczy¬ tujacego z pracy normalnej na korekcje defektu.Przy korekcji wykorzystywany jest opózniony sygnal informacji o poprzedniej linii obrazowej zamiast aktualnego sygnalu wizyjnego z detekto¬ ra FM w celu, utworzenia zastepczego sygnalu wyjsciowego dla urzadzenia odczytujacego.Z uwaigi na redundiacje informacji w kolejnych li¬ niach obrazowych, zastapiienie Unia poprzednia maskuje wystapienie defektu, czyniac go niezaoi- wazalinym dla obserwatora.Róznice w charakterystykach filtru detektora defektów i filtru! glównego wyjsciowego sygnalu wizyjnego powoduja ze zakonczenie zaklócenia na wyjsciu tego ostatniego filtru moze zostac opóz¬ nione w stosunku do zakonczenia odlpowiedmiego impulsu sygnafliizujacego defekt wytwarzanego praez komparatory poziomu. W zwiazku z tym w urzajdzeniu odtwarzajacym zastosowano uklad przeciagania impulsów sygnalizacji defektów tak, aby utrzymac prace zastepcza az do chwili, w któ¬ rej aktualny sygnal wyjsciowy z detektora FM jest wolny od zaklócen powodujacych wyswietla¬ nie obrazu zaklóconego. Przykladowym rozwiaza¬ niem takiego- ukladu przeciagania moze byc doda¬ nie do impusów sygnalizacji defektorów sygnalu wyjsciowego z wyzwalanego multiwibratora mó- nostabilnego reagujacegoi na impulsy sygnalizacji defektów.Pnzedimiot wynalazku przedstawiony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia, schemat blokowy urzadzenia do odezytywamia sygnalu wizyjnego z plyt magnety¬ cznych z ukladem wykrywania i korygowania de¬ fektów wedlug wynalazku, fig. 2 — schemat blokowy urzadzenia zapisujacegoi do wykonywa¬ nia matryc plyt magnetycznych nadajacych sie do odtwarzania w urzadzeniu z fig. 1.W urzadzeniu do odczytywania sygnalu wizyjne¬ go z plyt magnetycznych z fig. 1 wejsciowy syg¬ nal FM dfla ukladów przetwarzajacych sygnal do^ starczany jest poprzez wezel R ma postac fali nosnej zmodulowanej czestotliwosciowoi, przy czym chwi^ Iowa czestotliwosc nosna zmienia sie w stalych granicach zakresu dewiacji (aip. 3,9—6,5 MHz) zgod¬ nie z sygnalem wizyjnym zajmujacym pewne pa¬ smo czestotliwosci (nip. 0—3,0 MHz) w zakresie de¬ wiacji i reprezentuje obrazy do wyswietlania.Wejsciowy sygnal FM w wezle R podawany jest poprzez ogranicznik 13 sluzacy dla usuwania nie¬ pozadanej modulacji amplitudy wejsciowego syg¬ nalu FM do detektora 15 przejsc prziez zero. De¬ tektor 15 przejsc przez zero moze byc znanym ukladem wytwarzajacym impuls wyjsciowy o sta¬ lej amplitudzie, szerokosci i polaryzacji w odpo¬ wiedzi na kazde przejscie przez zero sygmaiu wej¬ sciowego FM odbieranego z ogranicznika 13. Wyj¬ scie impulsowe detektora 15 przejsc przez zero dolaczone jest do wyjsciowego filtru 17 dolmoprze- pustowego. Pasmo przepustowe filltnu 17 obejmuje pasmo (np. 0—3 MHz) zajmowane przez zapisany sygnal wizyjny.Detektor 15 przejsc przez zero wraz z filtrem IG 40 45 50 55 607 17 wyjsciowym tworza detektor FM, typu tafc zwanego licznika impulsów, dostarczajacy sygnal wizyjny odpowiadajacy sygnalowi modulujacemu wyjisciowego sygmalu FM. Ten sygnal wizyjny po¬ dawany jest do „normalnegio" wejscia sygnalowe- 5 go N przelacznika 21 elekta-onicznego. Przelacz¬ nik 21 elektroniczny przeinaczony jest do poda¬ wania sygnalu pojawiajacego sie na normalnym wejsciu sygnalowym N przelacznika na zacisk wyjsciowy O lub podawania sygnalu pojawiajace- 1Q go sie na wejsciu zastepczym S na zacisk O wyj¬ sciowy przelacznika! 21. Przelaczanie miedzy sta¬ nem „normalnym" a „zastepczym" dokonywane jest. przez sygnaly sterujace podawane na zacisk C wejisciowy sygnalu sterujacego. is Pnzy pracy normalnej przelacznik 21 podiaje sy¬ gnaly wizyjne pojawiajace sie na zacisku N na zacisk wyjsciowy O w celu przeslania 'ich do ukladów 23 przetwarzania sygnalu, gdzie sygnal wizyjny zostaje przetworzony do pos wiedniej do wyslania dK odbiornika 25 telewizyj¬ nego. Uklady 25 przetwarzania moga zawierac na przyklad uklad deemfazy czestotliwosci wizyjnych o charakterze odpowiedniej do zastosowanej preemfazy w procesie zapisu. 25 Odbiornik 25 telewizyjny sluzy do wyswietla¬ nia kolejnych obrazów reprezentujacych informa¬ cje w sygnale zapisanym. Przy odtwarzaniu zapi¬ su z dysku moga wystepowac defekty wejsciowe¬ go sygnalu FM, wystepujace w sposób przypad- 36 kowy, które powoduja wyswietlanie przez od¬ biornik 25 defektów obrazu w postaci czarno¬ -bialych pasów i kropek, jesli odbicimi-k odbiera w dalszym ciagu sygnaly z koncówki N. W celu unikniecia wyswietlania takich defektów obrazu, 35 urzadzenie odtwarzajace z fig. 1 zawiera uklad wykrywania i korygowania defektów wedlug ni¬ niejszego wynalazku. Uklad ten obejm/uje zródlo 50 sygnalu opóznionego reagujace na wejsciowy sygnal FM w wezle R i wytwarzajace opózniony *° sygnal wizyjny dostarczany do zastepczej kon¬ cówki S przelacznika 21, detektor 30 defektów reagujacy na sygnal wyjsciowy z detektora 15 przejsc przez zero i wytwarzajacy wyjsciowy syg¬ nal impulsowy sygnalizujacy wystapienie defektu w wejsciowym sygnale FM, generator 40 sygnalu sterujacego przelaczaniem reagujacym na wyjscio¬ wy sygnal impulsowy z detektora 30 defektów i wytwarzajacy sygnal sterujacy podawany na za- 50 cisk C wejsciowy dla sygnalu sterujacego, prze¬ lacznik 21 w celu przelaczania tego przelacznika.Detektor 30 defektów zawiera wejsciowy filtr 31 detektora defektów odbierajacy wyjsciowy syg¬ nal impulsowy z detektora 15 przejsc przez zero. 55 Filtr 31 jest filtrem dlolnoprzepustowym o odpo¬ wiednim pasmie przepustowym (np. 0—6 MHz), znacznie szerszym niz pasmo filtru 17 colnoprze- pustowego, a wiec moze on przenosic skladowe sygnalu o czestotliwosciach znacznie wyzszych niz czestotliwosc odciecia filtru 17. Filtr 31 moze prze- 6o chodzic skladowa stala i nie powoduje deemfazy w pasmie przepustowym.Detektor 30 defektów zawiera takze pare kom¬ paratorów napiecia: komparator 33 poziomu gór- 65 599 s nego i komparator 35 poziomu dolnego. Kazdym z tych komparatorów reaguje na sygnal wyjscio¬ wy z filtru 31 szerokopasmowego. Komparator 33 poziomu górnego porównuje chwilowy poziom na¬ piecia na wyjsciu filtru 31 z ustawionym wstep¬ nie maksymalnym napieciem progowym oraz wy¬ twarza na wyjsciu impuls o odpowiedniej polary¬ zacji, kiedy tylko chwilowy poziom sygnalu wyj¬ sciowego z filtru 31 przekroczy górny próg (czas trwania impulsu wyjsciowego odpowiada czasowi trwania sygnalu wyjsciowego z filtru o pozio¬ mie wyzszym od ustawionego wstepnie górnego projgiu). Komparator 35 poziomu dolnego porównu¬ je chwilowy poziom napiecia wyjsciowego w fil¬ tru 31 z ustawionym w-sitejpnie minimalnym na¬ pieciem progowym oraz wytwarza impuls wyj¬ sciowy o okreslonej polaryzacji kiedy tylko chwi¬ lowy poziom sygnalu wyjsciowego z filtru spad¬ nie ponizej dolnego' progu (czas trwania impulsu wyjsciowego^ odpowiada czasowi trwania sygnalu wyjsciowego z filtru o poziomie nizszym od usta¬ wionego wstepnie dolnego progu).Detektor 30 defektów zawiera ponadto sumator 37 który odbiera wyjsciowe sygnaly impulsowe z komparatorów 33, 35 i wytwarza wyjsciowy sygnal impulsowy sygnalizacji defektu na konców¬ ce wyjsciowej D. Generator 40 sygnalu sterujacego przelaczaniem zawiera wyzwalany muMwibraftor 41 mono:stabilny do wytwarzania impulsów o sta¬ lym czasie trwania w odpowiedzi na impulsy syg¬ nalizacji defektu pojawiajace sie w wezle D. Po¬ siada on ponadto nieaddytywny mieszacz 43 (dzialajacy jak element LUB) odbierajacy syg¬ naly wyjsciowe z muJtiwiibratoira 41 monostabil- nego i impulsy sygnalizacji defektu z wezla D do wytwarzania sygnalu sterujacego przelaczaniem podawanego na koncówke C przelacznika 21. Syg¬ nal sterujacy przelaczaniem oddzialywuje na prze¬ lacznik 21 w taki sposób, ze przelacza go w stan „zastepczy" tylko przy wystepowaniu impulsów wyjsciowych z sumatora 37 i rmultiwibratora 41 monostabilnego.Zródlo 50 sygnalu opóznionego zawiera linie opózniajaca 1-H oznaczona jako 51 (zapewniaja¬ ca opóznienie odpowiadajace okresowi czestotli¬ wosci wybierania linii w systemie wyswietlania sygmalu wizyjnego), do której wprowadzany jest poprizez wezel R wejsciowy sygnal FM. Sygnal wyjsciowy z linii opózniajacej podawany jest poprzez ogranicznik 53 do detektora 55 przejsc przez zero-, pod wzgledem struktury i sposobu re¬ gulacji takiego jak detektor 15 pnzejsc przez ze¬ ro. Detektor 55 przejsc przez zero wytwarza syg¬ nal wyjsciowy podawany do wyjsciowego systemu filtrujacego zawierajacego filtr 57 dolnoprzepusto- wy (o charakterystyce identycznej z charaktery¬ styka filtru 17 dolnoprzepusitowego). Wyjsciowy uklad filtrujacy dostarcza sygnal podawany do koncówki S wejsciowej sygnalu zastepczego prze¬ lacznika 21, który jest sygnalem wizyjnym opóz¬ nionym w stosunku do sygnalu wizyjnego na wej¬ sciu normalnym N o czas opóznienia wprowadza¬ ny przez linie.Przed szczególowym opisaniem dzialania powyz—105 599 9 szego wykrywania i korygowania defektów, po¬ mocnym bedzie rozwazenie przykladowego proce¬ su formowania zapisywanego sygnalu FM, który odbierany jest przez urzadzenie odtwarzajace z fig. 1. Fig. 2 przedstawia przykladowe urzadze¬ nie zapisujace, które moze byc uzyte do przy¬ gotowania wzorcowego zapisu, z którego otrzy¬ muje sie kopie dysków wykorzystywanych w urzadzeniu odtwarzajacym z fig. 1.Jak widac na fig. 2 zlozony sygnal wizyjny re¬ prezentujacy lurniinaeje kolejnych obraz6w (wraz z elementami synchronizacji odchylania) wytwa¬ rzany jeist przez zródlo 70 sygnalu luminacji. Syg¬ nal chrominancji obrazów, przykladowo w posta¬ ci fazowo i amplitudowo zmodulowanej podno- snej wytwarzamy jest przez zródlo 80 sygnalu chrominancji. Sygnal wyjsciowy ze zródla 70 sygnalu luminancji (przykladowo- zajmujacy pa¬ smo 0—3 MHz) podany jest poprzez uklad 75 preemifaizy do sumatora 85 w celu polaczenia z sygnalem chrominancji ze zródla 80 i utworze- aiia zlozonego, kolorowego sygnalu wizyjnego.Uiklad 75 preemfazy ma charakterystyke podnosza¬ ca sie ze wzro&tem czestotliwosci w wybranymi, górnym zakresie pasma zajmowanego przez syg¬ nal Ikninancji.Wyjscie sygnalu zlozonego z sumaitora 85 dola¬ czone jest przez uklad 90 obcinajacy do modula¬ tora 95 czestotliwosci, w którym chwilowa czesto¬ tliwosc nosna zmienia sie ze zmianami obcietego sygnalu zlozonego dostarczanego przez obcinacz 90. Poziomy obcinania w obcinaczu wybrane sa w taki sposób, by ograniczyc zmiany czestotliwo¬ sci nosnej do czestotliwosci z okreslonego zakresu dewiiacji (n z modulatora 95 podany jest jako sygnal zapisu dla urzadzenia zapisujacego do dysków wideo 100.Urzadzenie to moze dzialac na zasadizie zapisu wiazka elektronowa, znanego z opisu patentowe¬ go nr 3.842.194 Stanów Zjednoczonych, w którym naswietlanie wzorcowego dysku sterowane jest sygnalem (z dysku tego otrzymuje sie kopie uzy¬ skiwane w procesie kopiowania znanym z opisu patentowego 3.842.1i94 Stanów Zjednoczonych). Na¬ lezy .dodac, co powiedziano w tym opisie, ze jesld ograniczenia czulosci materialu czulego na wiazke elektronów uzytego w urzadzeniu 100 dyktuja uzycie wolniejszego niz w rzeczywistosci procesu zapisu, predkosc obrotów zapisywanego dysku be¬ dzie wolniejsza od zalecanej predkosci obrotów w urzadzeniu odtwarzajacym dyski. Rzeczywiste czestotliwosci, zakresy dewiacji, itp. stosowane w sygnale zapisywanym powinny wtedy zostac prze- skalowane w stosunku do czestotliwosci, zakresów dewiacji, itp. pozadanych w urzadzeniu odtwa¬ rzajacym.Powracajac do rozwazan dzialania urzadzenia odtwarzajacego z fig. 1, nalezy zauwazyc, ze in¬ formacja obrazowa odbierana w wezle R z ukla- dlu 11 wzmacniajacego przy odtwarzaniu dysku jest wlasciwa wtedy, gdy przesuniecie chwilowej czestotliwosci nosnej ograniczone jest do pewne¬ go znanego, stalego zakresu (np. miedzy fmax = 6,5 MHz, a fmin = 3,9 MHz). Na fakcie tym opiera sie podejscie do p: oblemu wykrywania/korygowania defektów wedlug wynalazku, a mianowicie zmia¬ na chwilowej czestotliwosci sygnalu w wezle R ponad fmax lub ponizej fmln uwazana jest za defekt, który powinien byc skorygowany.W ukladzie z fig. 1 detektor 15 przejsc przez zero reaguje na ograniczony sygnal w wezle R z ogranicznika 13 wytworzeniem impulsu wyjscio¬ wego o danej polaryzacji oraz o stalej amplitu¬ dzie i szerokosci po kazdym przejsciu przez zero sygnaltui ograniczonego. Odfiltrowanie impulsów wyjsciowych z detektora 15 w filtrze 31 detek¬ tora defektów daje sygnal o chwilowej amplitu¬ dzie liniowo proporcjonalnej do chwilowej czesto¬ tliwosci ograniczonego sygnalu wejsciowego do detektora 15 przejsc przez zero. Zmiany czesto- • tliwosci na wejsciu detektora miedzy fmax a fmin odpowiadaja zmianom chwilowej amplitudy odfiltrowanego sygnalu wyjsciowego miedzy okreslbnymi napieciami granicznymi (Vmax i Vm:n).Gdyby jednak chwilowa czestotliwosc sygnalu wejscowego detektora 15 zmienila sie ponad fmax, chwilowa amplituda sygnalu wyjsciowego z fil- tiu 31 podnioslaby sie powyzej Vmax i odwrotnie, gdyby chwilowa czestotliwosc sygnalu wejsciowe¬ go do detektora spadla ponizej fmin, chwilowa amplituda sygnalu wyjsciowego z filtru spadlaby ponizej Vm:il.^ Komparatory 33 i 35 sluza do identyfikacji przy¬ padków przekroczenia przez chwilowa amplitude sygnalu wyjsciowego z filtru zakresu odl Vm:n do Vmax. Komparator 33 poziomu wysokiego daje na wyjsciu sygnalizacje defektu przez czas trwania przekroczenia przez amplitude sygnalu wyjsciowe¬ go z filtru 31 pierwszego poziomu napiecia progo¬ wego ustawionego w bezposrednim otoczeniu Vmax- Komibparator 35 poziomu niskiego daje na wyjsciu sygnalizacje defektu o podobnym charak- ^ terze przez czas trwania przekroczenia przez amplitude sygnalu wyjsciowego z filtru 31 drugie¬ go poziomu napiecia progowego ustawionego w • bezposrednim otoczeniu Vmin- Korzystne jest usta¬ wienie pierwszego i drugiego poziomów napiecia 45 progowego- nieco powyzej Vmax i nieco ponizej Vm-n by rzeczywiste ograniczenia dla poprawnej informacji obrazowej nie powodowaly sygnaliza¬ cji defektu (zwlaszcza w obliczu mozliwosci nie¬ wielkich bledów predkosci obrotowej odtwarzane- 50 go dysku, które moga nieco zmienic rzeczywisty zakres dewiacji sygnalu). Wprowadzenie takiej tolerancji ustawienia poziomów progowych nie zmniejsza w sposób istotny dokladnosci wykrywa¬ nia defektów, poniewaz defekty, które maja byc 55 wykryte powoduja wyjscie czestotliwosci z za¬ kresu fmax do fmin w sposób wyrazny. Sumator 37 odbiera sygnaly wyjsciowe z obydwai kompara¬ torów i dostarcza jednego sygnalu wyjsciowego sygnalizujacego lacznie wyjscie w dowolnym kie- 60 runku z zakresu fmn dio fmax- Wiekszosc defektów obrazu wynika z tego, ze w sygnale w wezle R pojawia sie nagla zmiana czestotliwosci chwilowej w stosunku do zmian czestotliwosci nosnej powodowanych wlasciwa 95 modulacja sygnalu wizyjnego. Defekt sygnalu od-itfSsfta ii 12 powiada zatem niewlasciwej modulacji nosnej przez sygnal o czestotliwosciach skladowych duzo wiekszych od najwiekszej czestotliwosci zapisane¬ go sygnalu, wizyjnego. Wprowadzenie do detekto¬ ra defektu filtru szerokopasmowego o wysokiej 5 caejstótliwósci odciecia (np. 6 MHz), znacznie wyz- Bizej od1 najwyzszej zapisanej czestotliwosci syg¬ nalu wizyjnego (np. 3 MHiz);, powoduje polepsze¬ nie detekcji defektów pod wieloma wzgdeda-mi.Szeroko^miowy filtr 31 umozliwia dokladne sle- io dzenie naglego pojawienia sie defektu sygnalu.Po w^stapieifiiu defektu sygnalu, przekroczenie po- ziotmiu progowego przez sygnal wyjsciowy z fil- itiru moze dokonywac sie z krótkim czasem nara¬ stania, co umozliwia wczesne rozpoczecie irmpul- i» su sygnafcacji defektu. Jesli równie szybka od¬ powiedz posiada uklad sterowania korekcja (mp. przelacznik 21 elektroniczny), urzadzenie od¬ twarzajace moze byc przelaczone na prace z ko¬ rekcja przed zaklóceniem waskopasmowego ukla- 20 diu 17 filtrujacego (o wolniejszej odpowiedzi) przez defekt sygnalu.Utrzymanie skladowych o wysokich czestotliwo¬ sciach przy niewlasciwej modulacji na wyjsciu filtru 31 powieksza ponadto wielkosc zakresu 25 zmian napiecia przy pojawieniu sie defektu, zwiekszajac zróznicowanie w amplitudzie mie¬ dzy poziomem normalnym a niewlasciwym poda¬ wanym do komparatorów oraz rozszerzajac zakres dopuszczalnych ustawien poziomów progowych.Nal2zy podkreslic, ze z zasady dzialania opisa¬ nego poprzednio detektora 15 przejsc przez zero (wysianie impulsu wyjsciowego w odpowiedza na kazde przejscie przez zero) wynika, ze impulsy wyjsciowe maja dwukrotnie wieksza czestotliwosc 35 przetwarzania od czestotliwosci sygnalu wejscio¬ wego. Przykladowo, zmiany czestotliwosci sygna¬ lu wejsciowego w przekladowym zakresie dewia¬ cji 3,9—6,5 MHz powoduja czestotliwosci impulsów wyjsciowych 7,8—13,0 MHz. Dzieki temu mozna powiekszyc czestotliwosc odciecia filtru 31 detek¬ tora defektów do (lub nieco powyzej) przyklado¬ wo 6 MHz i zapewnic jeszcze wlasciwe tlumienie skladowej nosnej.Szerokie pasmo filtru 31 umozliwia równiez dokladne sledzenie powrotu czestotliwosci sygna¬ lu wejsciowego d!o wartosci z wlasciwego zakre¬ su, podczas gdy zakonczenie impulsu sygnalizacji defektu z komparatora moze wyprzedzac zakon- 50 ozenie zaklócenia na wyjisciu filtru 17 o odpowie¬ dzi wolniejszej. W rezultacie urzadzenie odtwa¬ rzajace przedwczesnie powróci do pracy normal¬ nej jesli jateo sygnal sterujacy przelacznikiem 21 wykorzystany zostanie sygnal wyjsciowy sygnali- g5 zacji defektu z sumatora 37. Aby uniknac przed¬ wczesnego zakonczenia korekcji defektu nalezy za¬ pewnic „przeciaganie" impulsów sygnalizacji de¬ fektu do chwili nastepujacej po zakonczeniu od¬ powiedniego zaklócenia na wyjsciu filtru 17. M Pnzykladbwym sposobem uzyskania takiego „przeciagniecia" jest zaopatrzenie urzadzenia w generator 40 sygnalu sterujacego przelaczaniem widoczny na fig. 1, zawierajacy wyzwalany miulti- wibrator 41 monostabilny. Wyzwalany multiwi- © 40 45 brator 41 monostabilny reaguje na przednie zbo¬ cze kazdego impulsu sygnalizacji defektu inicju¬ jac impuls wyjsciowy o stalym czasie trwania (przy braku wyzwalania w czasie jego generacji).Czas trwania impulsu wyjsciowego dobrany jest tak, by byl dostatecznie dlugi (np. 2—3 mikrose¬ kundy) do ustabilizowania sie sygnalu wyjsciowe¬ go z filtru 17 po zakonczeniu sie defektu sygnalu wejsciowego. Impulsy wyjsciowe z wyzwalanego multiwibratora 41 monostabilnego sumowane sa z impulsami wykrycia defektu z zacisku D w nie- -addytywnym mlieszaczu 43, realizujacym funkcje elementu LUB i dostarczajacym impuls wyjscio¬ wy o okreslonej polaryzacji i amplitudzie przy obecnosci jednego z dwóch sygnalów wejscio¬ wych.W przypadku krótkiego, pojedynczego prze¬ kroczenia przez sygnal wyjsciowy z filtru 31 pro¬ gu komparatora, sygnal wyjsciowy z generatora 40 jest przedluzonym impulsem sygnalizacji de¬ fektu o czasie trwania okreslonym przez czas trwania impusu wyjsciowego'. z multiwibratora 41 monostabilnego. W przypadku serii krótkich przekroczen z odstepami krótszymi od czasu trwa¬ nia impulsu wyjsciowego z miultiwiibratoTa mono¬ stabilnego, sygnal wyjsciowy z generatora 40 jest pojedynczym wydluzonym impulsem o czasie trwa¬ nia od przedniego zbocza pierwszego impulsu syg¬ nalizacji defektu do chwila opóznionej w stosunku do przedniego zbocza ostatniego impulsu sygnali¬ zacji defektu z serii impulsów o czas odpowiada¬ jacy normalnemu czasowi trwania impulsu wyj¬ sciowego z multiwibratora monostabilnego. W tym ostatnim przypadku dzieki dzialaniu wyzwalanego imriLtliwibratora 41 monostabilnego nastepuje „wy¬ pelnianie" przerw w serii impulsów sygnalizacji defektu. W przypadku, gdy pojedyncze przekro¬ czenie przez sygnal wyjsciowy z filtru 31 progu komparatora trwa dluzej niz normalny sygnal z multiwibratora 41 monostabilnego, obecnosc sa¬ mych impulsów sygnalizacji defektu podawanych na wejscie mieszacza 43 zapewnia, ze sygnal wyj¬ sciowy z generatora 4tf trwa po zakonczeniu im¬ pulsu z multiwibratora monostabilnego az do za¬ konczenia impulsu sygnalizacji defektu.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych nr 477.103 znany jest inny uklad do „przeciaga¬ nia", którym mozna zastapic uklad z multiwibra¬ tora 41 monostabilnego i mieszacza 43 przy wy¬ konywaniu funkcji generatora sygnalu stertujace¬ go przelaczaniem. W urzadzeniu znanym z tego opisu „przeciaganie" uzyskano podajac impulsy sygnalizacji defektu na detektor obwiedni z dio¬ da i kondensatorem, przy czym dioda spolaryzo¬ wana jest w kieruniku przewodzenia i laduje kon¬ densator w odpowiedzi na pojawienie sie impul¬ su sygnalizacji defektu. Obciazenie rezystywne de¬ tektora ustala stala czasowa rozladowania kon¬ densatora dobrana do poziomu odciecia dflia nia- stepnego stopnia tranzystorowego tak, ze prze¬ wodzenie tranzystora utrzymywane jest przez caly czas trwania impulsu sygnalizacji defektu i nie jest przerwane bezposrednio po zakonczeniu im¬ pulsu sygnalizacji defektu trwajac przez okres105 599 13 rozladowania kondensatora, jesli nie pojawi sie nowy impuls sygnalizacji defektu. Wyjsciowy sto¬ pien tranzystorowy w tym urzadzeniu zapewnia, ze nie tyillko nastepuje „przeciaganie" krótkich impulsów sygnalizacji defektu i „wypelnianie" serii krótkich impulsów sygnalizacji defektu, ale takze „przeciaganie" nawet impulsów sygnalizacji defektu o dlugim czasie trwania.Dla spelnienia funkcji przelacznika 21 elektro¬ nicznego reagujacego' na wyjsciowy sygnal steru¬ jacy z generatora 40 mozna uzyc wielu znanych ukladów, jednak najkorzystniejszy jest uklad zna¬ ny z opiisu patentowego Stanów Zjednoczonych nr 390351-8. W opisie tym wystepuje równiez uklad, który moze pelnic funkcje komparatorów 33, 35 i suimatiaria 37, na elementach aktywnych wypelniajacych te funkcje w postaci pojedyncze¬ go ukladu scalonego.W ukladzie zródla opóznionego sygnalu wizyj¬ nego przedstawionym na fig. 1 pod numerem 50 sygnal przechodzi przez linie 51 opózniajaca 1H w postaci sygnalu FM. Ohociaz ulatwia to wy¬ korzystanie do spelnienia funkcji 1H ultradzwieko¬ wej linii opózniajacej bez dodatkowych urzadzen do modulacji fali nosnej i demodulacji przystoso¬ wujacych sygnal do pasjmowo^przepu&towego cha¬ rakteru takiej linii opózniajacej, przedstawione rozwiazanie posiada wade, gdyz wymaga zasto¬ sowania drugiego detektora FM (53, 55, 57) do przetworzenia opóznionego sygnalu do postaci syg¬ nalu wizyjnego.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych, zgloszenie nr 476.-83|9, znany jest inny uklad ZTód- la opóznionego sygnalu wizyjnego, które nie wy¬ maga powtórzenia detektora FM. W ukladzie tym linia opózniajaca 1H wystepuje w ukladach 23 przetwarzania sygnalu po przelaczniku 21 i ma postac filtru grzebieniowego, lecz spelnia równiez role pamieci Inii do celów korekcji defektów.Odbierajac sygnal zastepczy z wyjscia linii opóz¬ niajacej uzyskuje sie zamkniety ohieg informacji bez defektów, co umozliwia korygowanie dlugich defektów trwajacych dluzej niz czas opóznienia linii. Zródlo opóznionego sygnalu wizyjnego reali¬ zowane w ukladzie wedlug tego opisu moze byc wykorzystane w urzadzeniu z'fig. 1 wedlug niniej¬ szego wynalazku.Jesli zapisany sygnal wizyjny zawiera sklado¬ wa chrominancji przy realizacji zródla sygnalu opóznionego pomocne moga byc informacje za¬ warte w opisie patentowym Stanów Zjednoczo¬ nych, zgloszenie nr 476.839. Skladowa chrominan¬ cji zapisanego sygnalu ma postac „ukrytej" pod- nosnej znanej z opisu patentowego Stanów Zjed¬ noczonych, zgloszenie nr 350.777. W przypadkach gdy pozadane jest utrzymanie zakodowanego cha¬ rakteru podnosnej, korzystne jest uzycie w zródle opóznionego sygnalu wizyjnego elementów do od¬ wracania fazy skladowej chrominancji, co doklad¬ niej wyjasniono w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych, zgloszenie nr 476.839.Wynalazek opisano w kontekscie korygowania i wykrywania defektów w urzadzeniu do odczyty¬ wania1 sygnalu wizyjnego z plyt magnetycznych, 14 mozna jednak przyjac, ze rózne cechy wynalaz¬ ku mcga miec szersze zastosowanie w urzadze¬ niach do odczytywania' zapisu lub systemach syg¬ nalizujac, gdzie wymagaja wykrywania i korygo- wania defekty odebranego sygnalu FM. PL