NL8102863A

NL8102863A - Werkwijzen voor het inhibiteren van protozoengroei.

Info

Publication number: NL8102863A
Application number: NL8102863A
Authority: NL
Original assignee: Merrell Dow Pharma
Priority date: 1980-06-16
Filing date: 1981-06-15
Publication date: 1982-01-18
Also published as: JPH0432052B2; ATA266581A; IL63087A; NL194153B; SE8103678L; FR2484255A1; JPS5731613A; DE3123295C2; FR2484255B1; NL194153C; DE3123295A1; NZ197394A; AU544990B2; CH651206A5; BE889230A; GB2078735B; GB2078735A; AT377180B; CA1174603A; ZA813953B

Description

<ί - 1 -

Werkwijzen voor het inhibiteren van protozoengroei.

!

De uitvinding heeft "betrekking op "bepaalde α-gesub- ! stitueerde aminen en α-gesubstitueerde aminozuren, die men kan j 5 gebruiken voor het inhibiteren van protozoengroei in dieren, in het bijzonder in pluimvee.

Polyaminen zijn in vele opzichten bij celdeling betrokken. Aangenomen wordt, dat storing van de biosynthese van polyaminen door middel van enzymeinhibitoren een afneming van de j 10 celvermenigvuldiging bij zoogdieren veroorzaakt. Hoewel de fysiologische rol van polyaminen niet duidelijk omlijnd is, mag blijkbaar worden verondersteld, dat zij betrokken zijn bij celdeling ! en -groei, H.G.Williams-Ashman et al., The Italian J. Biochem.

25, 5-32 (19ï6), A. Raina en J. Janne, Med. Biol. J53, 121 — 1 UT 15 (1975) en D.H. Russell, Life Sciences _j3, 1635-161+7 (1973).

Polyaminen zijn ook, zoals bekend, essentiele groei-faktoren voor bepaalde mikroorganismen, bijvoorbeeld voor E.coli, Enterobacter, Klebsiella, Staphylococcus aureus , C. cadaveris, Salmonella typhosa en Haemophilus parainfluenza. Blijkbaar mag 20 worden verondersteld, dat polyaminen verbonden zijn aan zowel normale als neoplastische celgroei bij zoogdieren, daar er een toeneming in zowel de synthese als de opzameling van polyaminen plaatsheeft na een cellenvermenigvuldiging veroorzakende stimulus. Ook is het bekend, dat er een korrelatie bestaat tussen polyamine-25 vorming en de aktiviteit van de decarboxylasè enzymen van ornithine, S-adenosylmethionine, arginine en lysine. De uitdrukking polyamine wordt geacht het diamine putrescine en de polyaminen j spermidine: en spermine te omvatten. Putrescine is het produkt van door ornithinedecarboxylase gekatalyseerde decarboxylering 30 van ornithine. Putrescinevorming kan ook optreden door decarboxy- j lering van arginine onder vorming van agmatine, dat gehydrol.yseerd' wordt tot putrescine en ureum. Arginine is ook betrokken bij j

ornithinevorming door inwerking van het enzyme arginase. Aktive- j ring van methionine door het enzyme S-adenosylmethioninesyntheta- I

j.....................; ........................... _........._ ............ ...... _ I

8102863 - 2 - se vormt S-adenosylmethionine, dat gedecarboxyleerd wordt. De j propylaminerest van het geaktiveerde methionine kan daarna naar | putrescine worden overgehracht onder vorming van spermidine. Even tueel kan de propylaminerest naar spermidine worden overgehracht 5 onder vorming van spermine. Zodoende dient putrescine als uitgangsstof voor spermidine en spermine. Bovendien is aangetoónd, dat putrescine een opmerkelijk regelend effekt heeft op de j hiosyntheseweg van polyamine. Ook is aangetoond, dat een toenemen-' de putrescinesynsthese een vroege indikatie is, dat een weefsel j i 10 hernieuwe groeiprocessen gaat ondergaan. Kadaverine, dat het decarboxyleringsprodukt van lysine is, stimuleert, naar is aangetoond, de aktiviteit van S-adenosylmethioninedecarboxylase en het is bekend, dat het essentieel is voor de groeiprocessen van vele mikroorganismen, bijvoorbeeld H.parainfluenza.

15 De rationale van polyaminemetabolisme is gesuggereerd door Cohen, Science 205, 96b (1979). De blijkbaar unieke rol van polyaminemetabolisme in trysanosomen en de afhankelijkheid van trysanosomen van ornithinedecarboxylase als putrescinebron, ondersteunt verder de thans gedane waarnemingen, dat bepaalde speci-20 fieke ornithinedecarboxylasen als inhibitoren van de polyamine-synthese zeer doeltreffend zijn voor de inhibitie van protozóen-groei.

Er werd nu gevonden, dat bepaalde verbindingen, die behoren Itot een klasse van irreversibele inhibitoren van 25 ornithine decarboxylase kunnen worden gebruikt voor de inhibitie van protozoengroei. Deze inhibitie treedt bovendien op over een breed spektrum van protozoen, bijvoorbeeld bij leden van het subphylum Sarcomastigophora en Sporozoa. De nog nader te beschrijven klasse verbindingen is bijzonder geschikt voor de inhibitie i 30 van de groei van leden van de superklasse van Mastigofora, in | het bijzonder Trypanosoma brucei brucei en leden van de klasse | van Telosporea, in het bijzonder Eimeria tenella, het organisme, ’! ... '.'v · .· j dat coecidiosi|bij pluimvee veroorzaakt.

| De verbindingen van de uitvinding zijn a-gesubsti- ! 35 tueerde aminen of a-gesubstitueerde-a-aminozuren met de algemene j 81 02 8 63 - 3 - ί ί ! i formule 1, waarin waterstof of carboxyl voorstelt, Y CH^F, . ; CHF^, CF^ of C = CH voorstelt, Z HgN-iCHg^ï H^N-CH-(CH^)2 of j ' CH3 H2N-CH2CH=CH voorstelt, met dien verstande, dat wanneer R1 water- 5 stof is, Y geen CF2 kan zijn en Z H2N-CH-(CHg)2 moet zijn en de | CH3 | zouten en afzonderlijke optische isomeren daarvan. j

Bij toediening in vivo aan dieren met aktieve protozoen-infekties, kan men de verbindingen met de formule 1 10 gebruiken voor het behandelen van dergelijke dieren door inhibitie van de verdere groei van de protozoeninfekties. Eventueel-kan men de bovenbeschreven verbindingen profilaktisch toedienen teneinde het optreden van dergelijke protozoeninfekties te voorkomen .

15 In de bovengenoemde algemene formule 1 stelt het symbool hetzij waterstof, hetzij een carboxylgroep voor. Wanneer het symbool R^ waterstof voorstelt, zijn de verbindingen α-gesubstitueerde aminen. Wanneer het symbool een carboxylgroep voorstelt, zijn de verbindingen a-gesubstitueerde~a-aminozuren.

20 Het symbool Y stelt hetzij een etty.nische groep, j i hetzij een fluormethylgroep voor. Mogelijke fluórmethylgroepen zijn monofluormethyl, difluormethyl en trifluórmethyl.

Het symbool Z stelt hetzij een 3-aminopropylgroep, hetzij een 3-amino-3-methylgroep, hetzij een 3-amino-1-propeen-25 groep voor. De verzadigde groepen, dat wil zeggen de 3-aminopro- i pylgroep en de 3-amino-3-methylpropylgroep zijn de zijketens, j die de voorkeur verdienen. De beperking "met dien verstande dat" | j is in de definitie van de formule 1 opgenomen teneinde bepaalde ί diamineklassen uit te sluiten van de verbindingen van de uitvin-30 ding. Aldus zijn via deze beperking uitgesloten a-gesubstiueerde diaminen, waarin het symbool Z een 3-aminopropylgroep of een 3- amino-1-propeengroep voorstelt, dat wil zeggen de verbindingen i j met de algemene formules 2 en 3, waarin het symbool Y bovengenoem-j de betekenis heeft.

"35 Ia Het bijzonder uitgesloten van de overblijvende 81 02 8 63

•V

- u - α-gesubstitueerde diaminen is de species, waarin het symbool Y een trifluormethylgroep voorstelt. Aldus is de verbinding met de formule l+-methyl-1 -trifluormethyl-1, l+-butaandiamine met name uitgesloten van de groep verbindingen, die men met sukses kan ge-5 bruiken.

Tot de groep verbindingen, die men kan gebruiken, behoren α-gesubstitueerde aminozuren met de formule 5, 6 en 7·

In deze formules heeft Y bovengenoemde betekenis.

De α-gesubstitueerde aminen van de uitvinding worden 10 gedefinieerd met de algemene formule 8, waarin Y' CH^F, CHF^ of C = CH voorstelt, maar waarbij, omdat het hier om een diamine gaat, de CF^ groep van de betekenis van Y is uitgesloten.

Goede voorbeelden van de zouten van de verbindingen van de uitvinding zijn niet toxische zuuradditiezouten, gevormd 15 met anorganische zuren, als zoutzuur, broömwat er stof zuur, zwavelzuur en fosforzuur en organische zuren als methaansulfonzuur, salicylzuur, maleïnezuur, malonzuur, wijnsteenzuur, citroenzuur, cyclaamzuur en ascorbinezuur.

Een voorkeursgroep verbindingen van de uitvinding 20 zijn de verbindingen, waarin Y een difluormethylgroep voorstelt.

Een andere voorkeursgroep verbindingen zijn die, waarin Z een 3-aminopropylrest of 3-amino-3-methylpropylrest voorstelt.

Haast de bovengenoemde zouten wordt de uitdrukking zouten ook geacht betrekking te hebben op die inwendige zouten 25 van zwitterionen van deze verbindingen met de formule 1, die van amfotere aard zijn. Hoewel de optische konfiguratie van de | hier beschreven verbindingen niet speciaal wordt aangeduid, heeft het a-koolstofatoom natuurlijk een assymetrisch centrum en bestaan er bovendien afzonderlijke optische isomeren van deze verbinding-30 en. Aldus : vallen zowel de optische d- en 1-isomeren, als de ra-cemische mengsels onder de uitvinding.

Lactamvorming kan optreden, wanneer R^ een carboxyl-| groep voorstelt en Z een 3-aminopropylrest of 3-amino~3-methyl- j | propylrest voorstelt als weergegeven in de algemene formule 9· i —35 In de formule 9 heeft Y bovengenoemde betekenis. Als Z een 3-amino-J- |____________________________________________________________________________ ________ j 8102863 - 5 - j 3-methylpropylrest voorstelt, kan de (CH^)^ eroeP in formule 9 j bovendien gesubstitueerd zijn met een 3-methylgroep.

| Goede voorbeelden van volgens de uitvinding te gebruiken verbindingen zijn: | 5 2,5-diamino-2-(fluormethyl)-pentaanzuur, j 2.5- diamino-2-(difluormethyl)pentaanzuur, 2.5- diamino-2-(trifluormethyl)pentaanzuur, 2.5- dïmino-2-(ethynyl)pentaanzuur, 2.5- diamino-2-fluormethyl-5-methylpentaanzuur, 10 2,5-diamino-2-difluormethyl-5-methylpentaanzuur, 2.5- diamino-2-trifluormethyl-5-methylpentaanzuur, 2.5- diamino~2-ethynyl-5-methylpentaanzuur, 2.5- diamino-2-fluormethyl-3-penteenzuur, 2.5- diamino-2-difluormethyl-3-penteenzuur, 15 2,5-diamino-2-trifluormethyl-3-penteenzuur, 2.5- diamino-2-ethynyl-3-penteenzuur, 1- fluormethyl-t-methyl-1,t-butaandiamine, 2- di fluormethyl-^-methyl-1,U-butaandi amine, en 1-ethylnyl-U-methyl-1,E-butaandi amine.

20

De verbindingen met de algemene formule 1, waarin Z de betekenis Y de betekenis CH2F, CHF2 en CF^ en R^ de betekenis carboxyl heeft, worden bereid door respektievelijk een esterderivaat van ornithine, waarin de aminogroepen op ge-25 schikte wijze beschermd zijn, met een sterke base te behandelen onder vorming van het carbanion als tussenprodukt. Men laat dit met een geschikt halogeenmethyl-halogeenalkyleermiddel reageren in een aprotisch oplosmiddel, bijvoorbeeld dimethylsulfoxyde, dimethylformamide, dimethylaceetamide, benzeen, tolueen, ethers, 30 zoals tetrahydrofuran, diethylether of dioxan en in aanwezigheid van een hexamethylfosfortriamide, wanneer Y een andere betekenis heeft dan F CE-, bij een temperatuur van -120° Ctot 120° C, bij voorkeur 25tot50° C, gedurende een half uur tot i+8 uur, gevolgd door zure of basische hydrolyse. Dit kan worden weergegeven mét | '35 bijgaand reaktieschema A.

8102863 - 6 - !

In dit reaktieschema heeft Y de "betekenis FCH^-, F^CH-, of F^C-, is R^ een lagere alkylgroep, bijvoorbeeld methyl, ethyl, isopropyl, n-propyl of n-butyl, is R^ waterstof, fenyl, een rechte of vertakte alkylgroep met 1 tot 8 koolstofatomen, methoxy of ethoxy, is R^ fenyl of een rechte of vertakte alkyl-5 groep met 1 tot 8 koolstofatomen, of zijn R^ en R^ samen een alkyleengroep met 5 tot 7 koolstofatomen, dat -wil zeggen -CH^-(CH2)m-CH2 waarin in een geheel getal van 3 tot 5 is. Goede voorbeelden van rechte of vertakte alkylgroepen met 1 tot 8 koolstof- j atomen, die door R^ en R^ kunnen worden voorgesteld zijn methyl, 10 ethyl, n-propyl, isopropyl, n-butyl, t-butyl, n-pentyl, neopentyl en triethylmethyl. Het symbool Z stelt R -C=N(CH ) -, 3 9 i? R^-CffiUCHg)^- of Rg-OCNHiCHg)^- voor, R^ en R^ zijn hetzelfde en hebben bovengenoemde betekenis en R^ en Rg stellen elk fenyl, 15 benzyl of een lagere alkylgroep met 1 tot ^ koolstofatomen, die recht of vertakt is, bijvoorbeeld methyl, ethyl of isopropyl, voor. stelt 0 0 II , . (I , , R -CHH(CELof R^-0CM(CELvoor, waarin R,_ en R^ bovenge-5 7 2 3 o 23 5 o 20 noemde betekenis hebben.

Geschikte sterke basen, die men bij bovengenoemde reaktiereeks ter vorming van het carbanion kan gebruiken, zijn die, die een proton verwijderen van het koolstofatoom in a-stand ten opzichte van de carboxylgroep, bijvoorbeeld een alkyllithium 25 als butyllithium of fenyllithium, een lithiumdialkylamide als lithiumdiisopropylamide, lithiumamide, tertair kaliumbutylaat, natriumamide, metaalhydriden als natriumhydride of kaliumhydride, tertaire aminen als triethylamine, lithiumacetylide of dilithium-acetylide. Lithiumacetylide, dilithiumacetylide, natriumhydride 30 en lithiumdiisopropylamide zijn basen, die de bijzondere voorkeur vehdienen. b0ven

Geschikte alkyleermiddelen, die men bij '/ genoemde reaktiereeks kan gebruiken, zijn chloorfluormethaan, broomfluor-! 35 methaan, fluorjoodmethaan, chloordifluormethaan, broomdifluorme- ! 8102863 -Τ

Ι........ .......“............................................................... ........".......... ........' ""............... " ..................................................I

thaan, difluorjoodmethaan, broomtrifluormethaan, chloortrifluor- | methaan, trifluorjoodmethaan, hroomchloormethaan, dichloormethaan,! chloorjoodmethaan, broomdichloormethaan en dichloorjoodmethaan.

Deze alkyleermiddelen zijn algemeen "bekend.

I 5 Verwijdering van de beschermende groepen van de amine- en carbonzuurfunktie kan in êén trap worden bereikt door behandeling van verbinding 2 met waterig zuur, bijvoorbeeld zoutzuur of tolueensulfonzuur, bij een temperatuur van 0 tot 100° C gedurende k tot uur onder verkrijging van verbindingen met j 10 de algemene formule 5· Het verdient de voorkeur eerst de bescher- j mende groepen van de aminefunktie (s) van verbindingen 2 te verwijderen, wanneer deze funkties zijn beschermd als een base van Schiff, door verbindingen 2 met verdund waterig zuur te behandelen, bijvoorbeeld met zoutzuur of met hydrazine of fenylhydrazine 15 in oplosmiddelen als lagere alkoholen, bijvoorbeeld methanol of ethanol, ethers,'chloorkoolwaterstoffen, benzeen en water. Verwijdering van beschermende groepen van de carbonzuurfunktie en de aminogroepen, wanneer de aminogroepen anders zijn beschermd j dan als een base van Schiff geschiedt door behandeling van ver- | 20 bindingen 3 met geconcentreerde waterige zuren, bijvoorbeeld broom·-waterstofzuur bij een temperatuur van 0 tot 100° C of in een waterige base, bijvoorbeeld ammoniumhydroxyde.

De esterderivaten met beschermde aminogroep, dat j . . . . . I

wil zeggen verbindingen 1, waarin R geen methoxy of ethoxy is, ! j 25 worden bereid door behandeling van een geschikte aminozuurester ; met een carbonylverbinding onder vorming van een base van Schiff j op algemeen bekende wijze, in het bijzonder: (a) als R^ waterstof j is, door behandeling van de geschikte aminozuurester met bezal- j dehyde of een alkanal met 1 tot 9 koolstofatomen, dat recht of j 30 vertakt is, bijvoorbeeld propanal-1, butanal-1, 2,2-dimethylpro-| panal-1 of 2,2-di:ethylbutanol-1, (b) als R^ fenyl is, door behandeling van de geschikte aminozuurester met benzofenon of j fenylalkylketon, waarin de alkylrest 1 tot 8 koolstofatomen bevat i i en recht of vertakt is, bijvoorbeeld fenylmethylketon, fenylethyl-; I 35 keton, fenylisopropylketon, fenyl η-butylketon of fenyl t-butyl- | 8102863

V

- 8 -

I I

I keton en (c) als R_ een rechte of vertakte alkylgroep met 1 tot j o j 8 koolstofatomeniis, door behandeling van de geschikte aminozuur- j ester met een fenylalkylketon als hoven beschreven of met een dialkylketon, waarin elke alkylrest 1 tot 8 koolstofatomen bevat j 5 en recht of vertakt is, bijvoorbeeld dimethylketen, diethylketon, | methyli sopropylketon, di-n-butylketon of methyl-t-butylketon. De j carbonylverbindingen zijn algemeen bekend of kunnen op algemeen bekende wijzen worden bereid.

Als R_ in verbinding 1 methoxy of ethoxy is, laat / ! -3 10 men een geschikt aminozuuresterderivaat reageren metbenzoyi haloge- nide of een alkaanzuurhalogenide, waarvan het alkaanzuur 1 tot \ 9 koolstofatomen heeft en recht of vertakt kan zijn, bijvoorbeeld | acetylehloride, propionylchloride, butyrylchloride, t-bütyryl-chloride, 2,2-diethylboterzuurchloride of valerylchloride. Men 15 voert de reaktie bij 0° C uit in een organisch oplosmiddel, bijvoorbeeld ether, methyleenchloride, dimethylformamide, dimethyl-aceetamide of ehloorbenzeen in aanwezigheid van een organische base als triethylamine of pyridine. Ia de reaktie laat men het reaktiemengsel gedurende 1 uur tot 25° C opwarmen. Het verkregen 20 amidederivaat wordt bij 25° C in een chloorkoolwaterstöf als oplosmiddel, bijvoorbeeld methyleenchloride, ehloorbenzeen of chloroform, gekombineerd met een alkyleermiddel, bijvoorbeeld methylfluorsulfonaat, dimethylsulfaat, methyldiodide, methyl-p-tolueensulfonaat of trimethyloxoniumhexafluorfosfaat (wanneer R^ 25 methoxy is) of triethyloxoniumtetrafluorboraat (wanneer R^ ethoxy is). Men verwarmt het reaktiemengsel 12 tot 20 uur aan een terug-vloeikoeler, koelt het tot 25° C af en voegt een organische base als triethylamine of pyridine toe, waarna men de oplossing met pekel extraheert en het produkt wint.

30 Als R^ en R^ in verbindingen 1 samen een alkyleen-

groep met 5 tot 7 koolstofatomen vormen, worden de overeenkomstige aminozuuresterderivaten verkregen door de aminozuurester I

te behandelen met een cyclisch alkanon onder vorming van een base ! i van Schiff op algemeen bekende wijzen. Cyclische alkanonen, die .....35 men kan gebruiken, zijn bijvoorbeeld cyclopentanon, cyclohexanon ' ! j 8102863 - 9 - en cycloheptanon. ^ i ! Als in verbindingen 1 R ΟΝΗίΟΗ.^)^- of ; 0 n II ï R OCNH(CH. ) - voorstelt, worden de beschermende groepen -$Rj- en 6 d 3 ^

5 Q

-CORg aan het overeenkomstige vrije aminozuur, dat wil zeggen ornithine, toegevoegd door dit aminozuur in kokend water gedurende j | 1 tot 6 uur te behandelen met een overmaat van een koperzout, ! bijvoorbeeld kopercarbonaat. Na afkoeling tot kamertemperatuur 10 worden de onoplosbare stoffen afgefiltreerd en het filtraat wordt behandeld met een geschikt zuurhalogenide (wanneer Z^R^CNHiCH^)^-is) of een geschikt alkyl- of arylhalogeenformiaat (wanneer

RgO^NHiCHg) - is) in een oplosmiddel als aceton in aanwezigheid 15 van een base, bijvoorbeeld natriumbicarbonaat of natriumhydroxyde.

Deze behandeling wordt gevolgd door behandeling met zwavelwaterstof. Goede voorbeelden van te gebruiken zuurhalogeniden zijn acetylchloride, propionylchloride, benzoilchloride en 2-fenyl-acetylchloride. Goede voorbeelden van te gebruiken halogeenfor-20 miaten zijn benzylchloorformiaat, fenylchloorformiaat, methyl-chloorformiaat en ethylchoorformiaat.

De lactamen van de verbindingen met de algemene formule 1, waarin R^ carboxyl is, worden bereid uit de overeenkomstige aminozuuresters met de formule 10, waarin Y dezelfde 25 betekenis heeft als in de formule 1 en R^ een rechte of vertakte alkoxygroep met 1 tot 8 koolstofatomen voorstelt, bijvoorbeeld methoxy, ethoxy, isopropoxy, butoxy of hexyloxy. De lactamen worden bereid door deze aminozuuresters met een geschikte base, i bijvoorbeeld natriumhydroxyde, kaliumhydroxyde, lithiumhydroxyde, 30 natiumcarbonaat, kaliumcarbonaat, natriummethanolaat, kaliummetha- £ i nolaat, kalium-t-butanolaat, nauiumamide of een organisch amine | als een trialkylamine, bijvoorbeeld triethylamine te behandelen in een oplosmiddel als een lagere alkohol, bijvoorbeeld methanol, [ ethanol, isopropylalkohol, n-butanol, water, 'dimethylformamide, ! 35 dimethylsulfoxyde, hexamethylfosfortriamide of een mengsel daarvan.

81 02 8 6 3 -10-

De reaktie wordt gedurende een half uur tot 2h uur bij een temperatuur van 0 tot 120° C, eventueel onder een stikstofatmosfeer uitgevoerd. De verbindingen met de algemene formule 10 worden op algemeen bekende wijze verkregen, bijvoorbeeld door gebruik- ί 5 making van het overeenkomstige aminozuur en behandeling van dit j aminozuur met een geschikte alkohol, bijvoorbeeld methanol, etha-j nol, isopropylalkohol, n-butanol of n-heptanol, verzadigd met HCl-gas.

De verbindingen met de algemene formule 1, waarin 10 Z de betekenis heeft, Y de betekenis CH^F, CHF^ of ch3 CF^ heeft en R^ carboxyl is, worden bereid via werkwijzen,die analoog zijn aan de zojuist beschrevene.

Verbindingen met de algemene formule 1, waarin Z 15 H2I-GH(CH2)2 of ) , Y de betekenis C=CH heeft en R1 carboxyl is, worden bereid door behandeling van een geschikt beschermd propaigylaminederivaat, bijvoorbeeld een silylderivaat, met een sterke base onder vorming van een beschermd propagyl-20 aminecarbanion als tussenprodukt. Men laat dit carbanion reageren met een alkyleermiddel met de formule RgX, waarin X een halogeen voorstelt als chloor of broom en Rö PhHC=U(CH ) - is, waarin n het gehele getal 3 is. Het aldus gevormde gealkyleerde beschermde propargylaminederivaat wordt daarna met een sterke base behandeld 25 onder vorming van een gealkyleerd, beschermd propargylaminecarba-nion. Men laat het tweede carbanion reageren met een acyleermid-del en de' beschermende groepen worden vervolgens verwijderd door zure of basische hydrolyse als weergegeven in reaktieschema B.

. In reakbieschema B hebben RD en X bovengenoemde j

o I

30 betekenis, stelt Ph fenyl voor, is R^ waterstof, methoxy of j ethoxy, is R.. fenyl, t-butyl of triethylmethyl, stelt R een I I y rechte of vertakte alkylgroep met 1 tot b koolstofatomen voor, stelt R^2 een carboxylion,':een carbonzuurester, een carboxamide, | een nitril of een andere groep, die tot een carbonzuurfunktie .........35 gehydrolyseerd kan worden voor en is Z j ___________________ __________________________ i 8102863 i -11- * h2n-c-(ce2)2 of h2n(ch2)3.

OH

Geschikte sterke basen, die men bij bovenstaande j reaktie voor het vormen van elk carbanion kan gebruiken, zijn die,| 5 die een proton wegnemen van het ten opzichte van de ethylrest naburige koolstofatoom, bijvoorbeeld een alkylithium. Geschikte te gebruiken alkyllithiumverbindingen zijn butyllithium of fenyl-lithium, lithiumdiisopropylamide, lithiumamide, t-kaliumbutylaat ' en natriumamide. ! ! 10 De alkyleermiddelen, RgX, die bij bovengenoemde j reaktie worden gebruikt, zijn algemeen bekend en kunnen volgens j algemeen bekende standaardwijzen worden-bereid. Aldus kan men i j bijvoorbeeld het reagens PhCH=N(CH2)n- bereiden door reaktie van 3-broom-n-propylaminehydrochloride of U-broom-n-butylaminehydro-15 chloride met benzaldehyde in aanwezigheid van een organisch amine, bijvoorbeeld triethylamine, in een geschikt oplosmiddel. Te gebruiken oplosmiddelen zijn bijvoorbeeld ditethylether, tetrahy-drofuran, dioxan, chloroform en dichloormethaan.

Geschikte bij bovengenoemde reaktie te gebruiken 20 acyleermiddelen zijn halogeenformiaten als chloormethylformiaat of chloorethylformiaat, azido-t-butylformiaat, cyanogeenbromide, kooldioxyde, diethylcarbonaat, fenylisocyanaat, triethoxymethylium·-tetrafluórboraat, Ν,Ν-dimethylcarbamoylchloride, 2-methylthio-1,3-dithioliniumjodide, ethyleencarbonaat en ethyleentrithiocarbonaat. 25 Als men 2-methylthio-1,3-dithioliniumjodide gebruikt, is een extra alkoholysetrap met behulp van een lagere alkohöl, bijvoorbeeld ethanol of isopropylalkohol, die aan de hydrolyse van de beschermende groepen voorafgaat, nodig.

De alkyleerreaktie kan gemakkelijk worden uitge-30 voerd in aanwezigheid van een aprotisch oplosmiddel als benzeen, tolueen, ether, tetrahydrofuran, dimethylsulfoxyde, dimethylforma-mide, dimethylaceetamide, of hexamethylfosfortriamide. De reaktie-temperatuur varieert van -120° C tot 25° C, waarbij een voorkeurs-; reaktietemperatuur -70° C bedraagt bij een van een half uur tot | "35 2^ uur variërende reaktieperiode. j 81 02 8 6 3 « -12-

Verwijdering van de beschermende groepen als weergegeven in reaktieschema B bij de trap, die betrekking heeft op de omzetting van verbindingen 6 in verbindingen met de formule 11, wordt bereikt door behandeling van verbindingen 6 met een waterig j

5 zuur, bijvoorbeeld zoutzuur of tolueensulfonzuur. Eventueel kan I

,<r l men gebruikmaken van een waterige base als natiumhydroxyde of kaliumhydroxyde, of hydrazine of fenylhydrazine.

De propargylaminederivaten van verbindingen l·, waarin R1n waterstof voorstelt, worden bereid door additie van

10 ' ... I

10 beschermende groepen aan de ethynische funktie en de stikstof- funktie van propargylamine. Bescherming van de stikstoffunktie van propargylamine wordt verkregen door vorming van een base van Schiff met een niet enoliseerbare carbonyldragende verbinding, bijvoorbeeld benzaldehyde, 2,2-dimethylpropanal of 2,2-diethylbu-15 tanol. Bescherming van de ethynische funktie wordt verkregen door reaktie van bovenbeschreven base van Schiff met een trialkylsilyl-chloride, waarin -de alkylrest 1 tot 1+ koolstof atomen bevat en recht of vertakt is. Trialkylsilylchloriden, die men kan gebruiken, zijn. trimethylsilylchloride en triethylsilylchloride.

20 De propargylderivaten van verbindingen U, waarin methoxy of ethoxy is, worden bereid door reaktie van propargyl-aminen, waarin de ethynfunktie door een trialkylsilylgroep is beschermd, met benzoylchloride, pivalinezuurchloride of 2,2-di- ! ethylboterzuurchloride bij 0° C in een geschikt oplosmiddel. Ge- | 25 schikte oplosmiddelen zijn diethylether, dioxan, tetrahydrofuran, j chloroform, methyleenchloride, dimethylformamide, dimethylaceet- j i amide en chloorbenzeer. Men voert de reaktie uit in aanwezigheid j van een organische base, bijvoorbeeld triethylamine of pyridine, !

waarna men het reaktiemengsel in een uur tot 25° C laat opwarmen. I

30 Het resulterende amidederivaat wordt met een alkyleermiddel, j bijvoorbeeld methylfluorsulfonaat, dimethylsulfaat, methyljodide, i i j methyl-p-tolueensulfonaat of trimethyloxoniumhexafluorfosfaat, | I { j wanneer R· methoxy is, of triethyloxoniumtetrafluorboraat, j | wanneer R^ ethoxy is, bij ongeveer 25° C gekombineerd in een | ;......35 als oplosmiddel dienende chloorkoolwaterstof, bijvoorbeeld methy- j 81 0 2 8 6 3 * -13- leenchloride, chloorbenzeen of chloroform. Men verwarmt het reaktiemengsel 12 tot 20 uur aan een terugvloeikoeler, koelt tot 25° C af en voegt een organische "base, bijvoorbeeld triethylamine j

J

j of pyridine toe. De resulterende oplossing wordt mèt pekel ge- 5 extraheerd en het gewenste produkt daaruit gewonnen.

Het beschermde propargylamine, waarvan men uitgaat, I wordt verkregen door behandeling van een 3-trialkylsilylpropyn-2-yl-1-ininobenzylderivaat, dat wil zeggen verbindingen U, waarin R^0 waterstof is en fenyl is, met hydrazine of fenylhydrazine 10 bij 25° C gedurende een half uur, waarna het mengsel wordt ver- j i dund met bijvoorbeeld petroleumether, benzeen of tolueen en het amine wordt gewonnen. Eventueel wordt het imine gehydrolyseerd met 0,5 tot 1 If HC1 oplossing en de waterfase afgedampt teneinde het amine als hydrochloride te verkrijgen.

15 Verbindingen met de formule 1, waarin Z de beteke

nis H N-CH(CH ) heeft, Y de betekenis CH F of CHF heeft en R

waterstof is, worden bereid door reduktie van een keton met de formule 12, R.„ R10 113 113 20 waarin Z’ ftaloyl-NCH(CH^)^ benzoyl-NHCH(CH^)^ alkanoyl- f13 ^13 MCH(CH^)2 -, alkoxycarbonyl-HHCH(CH^)^ - of benzyloxyearbonyl- f 13 NHCtUCH^)^ - voorstelt, waarbij de alkanoylrest 2 tot 5 koolstof-25 atomen bevat en recht of vertakt is, de alkoxyrest 1 tot 4 koolstof atomen bevat en recht of vertakt is, Y de betekenis CH^F of CHFg heeft en methyl is. De ketonen worden gereduceerd tot de overeenkomstige alkohol, die behandeld wordt met êên equivalent van een imide, bijvoorbeeld ftaalzuurimide, barnsteenzuur-30 imide of maleinezuurimide, 1,1 equivalent van fosfine, bijvoor- ! beeld trifenylfósfine of een trialkylfosfine, bijvoorbeeld tri-n-butylfosfine en 1,1 equivalent diethylazodicarboxylaat in een geschikt oplosmiddel. Geschikte oplosmiddelen zijn onder meer ethers, bijvoorbeeld diethylether, tetrahydrofuran of p-dioxan, 35 benzeen of dimethoxyethaan. De reaktie wordt bij 0 tot 100° C, i............................ ................... _ ; 81 02 8 6 3 ♦ -Ik- • i "bij voorkeur 25° C, gedurende een periode van een half uur tot j 2k uur uitgevoerd onder een inerte atmosfeer, bijvoorbeeld stikstof of argon. Het aldus verkregen imidoderivaat wordt daarna tot hét vrije amine gehydrolyseerd.

5 De verbindingen met de algemene formule 12, waarin | Y FCH^- voorstelt, worden bereid door een verbinding met de formule 13, waarin Z' bovengenoemde betekenis heeft en een j geschikte, zich verwijderende groep voorstelt, bijvoorbeeld chloor, broom of jodium, mesylaat, tosylaat, triflaat of trifluor-lO acetaat, te behandelen met een geschikt fluoreermiddel, bijvoorbeeld kaliumfluoride, zilverfluoride, cesiumfluoride, thallium-fluoride of tetrabutylammoniumfluoride in een geschikt oplos- \ middel. Geschikte oplosmiddelen zijn onder meer dimethoxyethaan, dimethylsulfoxyde, dimethylformamide, ethyleenglycol, azijnzuur-15 nitril, aceton, benzeen en fluorwaterstof. Men voert de reaktie bij een temperatuur van 0 tot 200° C gedurende een periode van 2 tot lj-8 uur uit. De zich verwijderende groep R^ kan ook een j diazogroep zijn, in welk geval het gebruikte fluoreermiddel fluor-j waterstof/pyridine is. Geschikte oplosmiddelen voor de reaktie j 20 zijn, wanneer R^ een diazogroep is, aprotische oplosmiddelen als diethylether, tètrahydrofuran en pentaan. De reaktietijd varieert van 30 minuten tot 2b uur bij een temperatuur variërend van -20° tot 65° C. Zo voegt men bijvoorbeeld een verbinding met de formule 17 als boven gedefinieerd, waarin R^ een diazo-25 groep voorstelt, in een geschikt aprotisch oplosmiddel toe aan een oplossing van fluorwaterstof/pyridine en koelt'tot -10° C af. Het reaktiemengsel wordt 1 uur hevig geroerd bij -10° C, in twee uur tot 25° C opgewarmd en daarna over ijs uitgegoten. De ! | organische fase wordt afgescheiden, gewassen met een base, bij- j 30 voorbeeld natriumbicarbonaat, gedroogd op magnesiumsulfaat en | geconcentreerd onder vakuum onder verkrijging van het geschikte I fluormethylketonderivaat met de formule 12. j i De diazoketonderivaten, dat wil zeggen de verbin- I dingen met de formule 13, waarin R^ een diazogroep voorstelt, | 35 kunnen worden verkregen via het overeenkomstige zuurhalogenide, j 81 02 8 63 * -15- dat wil zeggen een verbinding met de formule 18, waarin halogeni-| de bijvoorbeeld chloride kan zijn en Z' dezelfde betekenis heeft | als in de formule 12. Het zuurhalogenide, dat zich bevindt in een I aprotisch oplosmiddel bijvoorbeeld diethylether, tètrahydrofuran, 5 pentaan, hexaan, benzeen, dimethoxyethaan of dioxan, wordt toegevoegd aan een oplossing van diazomethaan in ether, die tot j | ^ ï j tot 20 C is afgekoeld, gevolgd door hevig roeren bij 25 C ge durende 1 tot 2k uur. Het aldus verkregen diazoketonderivaat kan volgens standaardwijzen worden gewonnen, bijvoorbeeld door in- . 10 damping van het oplosmiddel met daaropvolgende zuivering door ! herkristallisatie of chromatografie. Evenueel kan het reaktie-mengsel als bovenbeschreven worden behandeld met een geschikt fluoreermiddel zonder isolatie.

Het bovenbeschreven geschikt gesubstitueerde diazo-15 ketonderivaat kan worden gebruikt voor.vhet bereiden van verbindingen met de formule 13, waarin R ^ bijvoorbeeld halogeen, mesylaat, tosylaat, triflaat of trifluoracetaat is, onder gebruikmaking van algemeen bekende werkwijzen. Ter verkrijging van verbindingen met de algemene formule 13, waarin R^ halogeen j 20 is, bijvoorbeeld chloor, broom of jodium, behandelt msi de overeenkomstige verbinding met de formule 13, waarin R^ een diazo-groep is, in een geschikt aprotisch oplosmiddel, met waterige chloorwaterstöf, broomwaterstof of joodwaterstof. Ter verkrijging van verbindingen met de formule 13, waarin R^ mesylaat, tosylaat, 25 triflaat of trifluoracetaat is, lost men het overeenkomstige diazoketonderivaat, waarin R^ een diazogroep is, op in een geschikt aprotisch oplosmiddel en behandelt met verdund zwavelzuur ter verkrijging van het overeenkomstige benzylmethanolketon-derivaat. Ten laatste wordt het benzylmethanolketon veresterd i 30 met een geschikt zuurchloride of zuuran-hydride onder gebruikmaking van methaansulfonzuur, p-tolueensulfonzuur, trifluormethyl-sulfonzuur of trifluorazijnzuur. j

De zuurhalogeniden, dat wil zeggen verbindingen ] ί met de formule 18, als boven beschreven, zijn bekende verbindingen:, j 35 die men uit de overeenkomstige zuren kan bereiden. Aldus resul- ' L............................................................. . ... ..... .............. ...

81 02 8 6 3 * * -16- j teert "bijvoorbeeld behandeling van het overeenkomstige zuur met thionylchloride in een aprotisch oplosmiddel, bijvoorbeeld di-ethylether, tetrahydrofuran, benzeen of dichloormethaan, bij een temperatuur van 0° C tot de terugvloeitemperatuur van het 5 oplosmiddel gedurende 1 tot 2b uur in . de vorming van het overeenkomstige zuurhalogenide. Eventueel leidt behandeling van i het overeenkomstige zuur met oxalylchloride in een der bovenbe- I . . . . o i schreven aprotische oplosmiddelen bij een temperatuur van 0 tot i+0° C gedurende 1 tot 2b uur eveneens tot de bereiding van het 10 overeenkomstige zuurhalogenide.

De verbindingen met de algemene formule 12, waarin R„ R„ I l1 Y FCHg- is en Z'geen benzoyl-ÏÏHC(.CÏÏ )2- of alkanoy1-HHC(CH2)g-j voorstelt, kunnen ook worden verkregen door behandeling van een 15 verbinding met de formule 14, waarin Zg ftaloyl-N- R., R10 r „ I13 v I13 I13 CH(CH2) -, alkoxycarbonyl-CHC(CH^)2~, benzyloxycarbonyl-MHC(CH2)^-, 3-methylthioethyl of β-benzylthioethyl voorstelt, methyl is en R^ chloor, broom of jodium, mesylaat of tosylaat is. Aldus 20 laat men een verbinding met de formule 1b reageren met trifenyl- fosfine of tri-(lager)-alkylfosfine, bijvoorbeeld 3-n-butylfos- fine, in een oplosmiddel als benzeen, tolueen, methanol, ethanol, azijnzuurnitril, tetrahydrofuran, diethylether of dimethoxyethaan.

De reaktie wordt gedurende 10 minuten tot H8 uur uitgevoérd bij 25 een temperatuur gaande van 25° C tot de terugvloeitemperatuur van het oplosmiddel. Ra afkoeling wordt het gevormde precipitaat /

met oplosmiddel gewassen en herkristalliseerd onder verkrijging van het overeenkomstige fosfoniumzout. Het trifenylfosfonium-.· of trialkylfosfoniumzout wordt toegevoegd aan een overmaat (tot I

i | j ' 30 25 %) metalliek natrium of lithium, opgelost in vloeibare am- | moniak, waaraan een katalytische hoeveelheid ferrinitraat

wordt toegevoegd. Men zet het roeren 10 minuten tot 3 uur voort, waarna de ammoniak wordt afgedampt onder een inerte atmosfeer, j bijvoorbeeld stikstof of argon. Men voegt een geschikt oplos- j I" 35 middel, bijvoorbeeld benzeen, tolueen, diethylether, tetrahydro- I

81 02 8 6 3 < -17- furan of dimethoxyethaan toe en' verzamelt het resulterende gesub- | i stitueerde methylideenfosforan. Het methylideenfosforan wordt | behandeld met een lagere alkylester van monofluorazijnzuur in een oplosmiddel als benzeen, tolueen, diethylether, tetrahydrofuran 5 of dimethyoxyethaan. De reaktie wordt uitgevoerd onder een inerte atmosfeer, bijvoorbeeld stikstof of argon, bij een temperatuur van 0° C tot de terugvloeitemperatuur van het oplosmiddel gedurende I 30 minuten tót 2b uur. Het reaktiemengsel wordt door destillatie ] i j gekoncentreerd onder oplevering van een alkeen. De alkeen wordt j 10 behandeld met een anorganisch zuur in water, bijvoorbeeld zoutzuur! of broomwaterstofzuur, of een organisch zuur, bijvoorbeeld tri- j fluorazijnzuur of p-tolueensulfonzuur, in aanwezigheid van een | mede-oplosmiddel, bijvoorbeeld tetrahydrofuran, diethylether of benzeen, gedurende 30 minuten tot 2b uur bij 0° C tot de terug-15 vloeitemperatuur van het oplosmiddel. De gebruikte hoeveelheid zuur kan variëren van een katalytische hoeveelheid tot een ge-koncentreerde zuuroplossing.

Evenals in de algemene formule 1U heeft de uitdruk- |13 20 king ftaloyl-N-CH(CH - betrekking op de groep met de formule fl3 19 j de uitdrukking alkoxycarbonyl-HHCHiCH^)^ - betrekking op de 0 RH_ | 113 groep met de formule alkyl-O-C-HHCHiCH^lg - en de uitdrukking 25 ï13 benzyloxycarbonyl-lïHCHlCHg) - betrekking op de groep met de formule 20, waarin R^ dezelfde betekenis heeft als in formule 1^ en alkyl een rechte of vertakte groep is met 1 tot U koolstof-atomen.

30 Verbindingen met de algemene formule 12, waarin Y FgCH- is, worden verkregen door behandeling van ]_ /_(ethylsulfi-; nyl)methyl/-thio/ methaan of j_ /_(ethylsulfinyl)methyl/ thio/ . ethaan met een geschikte sterke base, gevolgd door alkylering met een geschikt derivaat met de: formule 15» waarin Z' dezelfde j 35 betekenis heeft als in formule 12 en R^ chloor, broom, jodium, j 81 02 8 6 3 -18- """......... i mesylaat of tosylaat is. Het aldus gevormde met Z' gesubstitueerde1 sulfinylderivaat wordt met een geschikte sterke base behandeld, gevolgd door alkylering met een geschikte halogeenmethylverbin- I ding en wel chloordifluormethaan, broomdifluormethaan of difluor- ! 5 joodmethaan. De alkyleringsreaktie wordt gevolgd door hydrolyse onder gebruikmaking van een zure oplossing in water.

Geschikte sterke basen, die men kan gebruiken bij | de bereiding van de difluormethyl gesübstiueerde ketonderivaten j | als bovenbeschreven zijn natriumhydride, dilithiumacetylide, j 10 lithiumdiisopropylamide, butyllithium, kalium-t-butanolaat, | natrium-t-butanolaat, lithium-t-butanolaat, fenyllithium, methyl- ! . . . . . . . ♦ i lithium, natriumamide, lithiumamide en kaliumhydride.

De bij de bereiding van de difluormethylketonderi-vaten beschreven alkyleringsreaktie wordt uitgevoerd in een 15 geschikt oplosmiddel, bijvoorbeeld tetrahydrofuran, diethylether, hexamethylfosfortriamide, dimethylsulfoxyde of benzeen. De reak-tie wordt uitgevoerd bij -78 tot 65° C gedurende 30 minuten tot 2b uur. Bij voorkeur gebruikt men een temperatuur van ongeveer i 1+0° C voor de alkylering tot difluormethylverbinding. De als j 20 tussenprodukten optredende gealkyleerde sulfinylverbindingen worden gewonnen door afschrikking met een pekeloplossing, gevolgd door extraktie met diethylether, dichloormethaan of benzeen.

Deze gealkyleerde sulfinylderivaten worden uit de gekombineerde extraktèn gewonnen.

25 Hydrolyse van de gealkyleerde sulfonylderivaten tot het keton geschiedt met een waterige anorganische zuuroplos-sing, bijvoorbeeld zoutzuur, broomwaterstofzuur, perchloorzuur of zwavelzuur in een oplosmiddel als tetrahydrofuran, azijnzuur- j i nitril, diethylether of benzeen. De hydrolyse wordt uitgevoerd 30 bij -20° tot 105° C, bij voorkeur bij 25° C gedurende 30 minuten tot 2b uur, bij voorkeur gedurende 2 uur. In het algemeen gebruikt men een oplossing van 0,3 equivalenten anorganisch zuur in 1,5 ! i

% water. De onderstaande voorbeelden geven een verdere toelichting! op de bereiding van de difluormethylketonderivaten met de for--35 mule 12. I

i i................. ..................._ .. ..... .......................................................................................... ...................! 81 02 8 6 3 -19-

De verbindingen met de formules en 15» waarin en R^ halogeen zijn, zijn algemeen bekend of kunnen worden bereid uit een overeenkomstig earbonzuurderivaat met de formule 1 Rig I13 I13 ; 5 16, waarin Z^ ftaloyl-MCH(CH^) benzoyl-NHCH(CH^) alkanoyl- R-io R R-iq I13 M3 I13 KHCH(CH2) -, alkoxycarbonyl-NHCH(CH^) -, benzyloxycarbonyl-WHCH(CH^)-, methylthiomethyl of benzylthiomethyl voorstelt. Deze zuren zijn 10 algemeen bekend of kunnen op bekende wijze uit de overeenkomstige onbeschermde aminozuren worden verkregen. De verbindingen met de formules 1H en 15» waarin R^ en R^ mesylaat of tosylaat zijn, kunnen worden bereid door de overeenkomstige derivaten, waarin R,j en halogeen zijn, te behandelen met een metaalzout van 15 metaaïLsulfonzuur of p-tolueensulfonzuur. Zo kan men bijvoorbeeld het natriumzout van methaansulfonzuur of p-tolueensulfonzuur gebruiken.

Reduktie van de ketonen met de formule 12 tot de overeenkomstige alkoholen wordt chemisch verkregen door gebruik-20 making van 1 tot 10 equivalenten metaalhydride, bijvoorbeeld lithiumboriumhydride, natiiumboriumhydride, natriumcyaanboriumhy-dride of lithiumaluminiumhydride. Bovendien kunnen de ketonen worden gereduceerd met boran of dimethylthioboran of katalytisch worden gereduceerd onder gebruikmaking van bijvoorbeeld Raney 25 nikkel, rhodium, palladium op kool of platinaoxyde. In het algemeen varieert de reaktietijd van 10 minuten tot 2k uur en de j temperatuur, waarbij de reduktie wordt uitgevoerd, kan, afhanke- i lijk van het bepaalde reduktiemiddel, dat men gebruikt, variëren van -^0° C tot 100° C. Als men reduktie met hydride of boran 30 toepast, voert men de reaktie in een geschikt oplosmiddel uit O o ^ gedurende 10 minuten tot 2b uur bij -^0 C tot 65 C. Geschikte j bij de reduktie van verbindingen met de algemene 'formule 12 te j gebruiken oplosmiddelen zijn lagere alkoholen als methanol of j ethanol, of ethers, als diethylether of tetrahydrofuran. Als i j i Γ 35 men katalytische reduktie toepast varieert de reaktietijd van 1 ! 81 02 8 6 3 -20- tot 2b uur en de reaktietemperatuur van 25- tot 100° C, terwijl | de reaktiedruk van 1 tot 120 atmosfeer kan variëren.

| Hydrolyse tot het amine en verwijdering van elke | eventuele distale aminebeschermende groep wordt bewerkstelligd j 5 met een sterk anorganisch zuur als zoutzuur, broomwaterstofzuur j | of zwavelzuur of een organisch zuur als tolueensulfonzuur of trifluorazijnzuur. De hydrolyse wordt in water of een waterig oplosmiddel bij de terugvloeitemperatuur gedurende 1* tot U8 uur uitgevoerd. Eventueel kan men 1 tot 3 equivalenten hydrazine, 10 methylhydrazine of methylamine gebruiken bij een temperatuur van 25° C tot de terugvloeitemperatuur van de oplossing gedurende 1 tot 12 uur, gevolgd door behandeling met een sterk anorganisch of organisch zuur als boven beschreven.

Verbindingen met de formule 1, waarin Z H N-CH(CH ) 15 &3 voorstelt, R^ hydroxyl is en Y C=CH, of zoals onder wordt gezegd een alkynylgroep voorstelt, worden bereid door hydrolyse van de bovenbeschreven gealkyleerde verbindingen 5· De benodigde alky leermiddelen RgX, die men gebruikt, kunnen worden bereid vol-20 gens algemeen bekende wijzen. Aldus kan men het:.reagens met de formule 21 bereiden door reaktie van 3-broom-n-propylaminehydro-chloride met benzaldehyde en een organisch trialkylamine, bijvoorbeeld triethylamine, in een oplosmiddel als diethylether, tetrahydrofuran, dioxan, chloroform of dichloormethaan. Het rea-25 gens met de formule 22 wordt bereid door reaktie van 3-aminobutyl-bromidehydrobromide met benzaldehyde en een organisch amine als triethylamine. De verbinding 3-aminobutylbromidehydrobromide is een bekende verbinding, die men uit de overeenkomstige alkanol kan bereiden door behandeling met geconcentreerd HBr bij 25° C | 30 tot 110° C gedurende 1 tot 12 uur. Het γ-aminoalkanolderivaat j ! wordt verkregen door behandeling van een overeenkomstige β- j

ketoalkaanzuurester met de formule 23. I

i

De β-ketoalkaanzuurester wordt behandeld met hydroxyl-amine onder vorming van het overeenkomstige oxim, dat met lithium- : 35 aluminiumhydride in ether of tetrahydrofuran gedurende 1 tot 12 j 8102863 -21- uur wordt gereduceerd bij een temperatuur van 25° tot 50° C. Daaropvolgende hydrolyse van de esterrest leidt tot de vorming van | de γ-aminoalkanol.

De alkyleringsreaktie kan worden uitgevoerd in een 5 aprotisch oplosmiddel, bijvoorbeeld benzeen, tolueen, ether, te- ] ί trahydrofuran, dimethylsulfoxyde of hexamethylfosfortriamide. De reaktietemperatuur varieert van -100° tot 25° C en bedraagt bij voorkeur -70° C en de reaktietijd varieert van een half uur tot S 2h uur. | 10 Verwijdering van de beschermende groepen als weer gegeven in het reaktieschema bij de trap gaande van verbindingen 5 naar. de gewenste aminen, wordt bewerkstelligd door behandeling met waterig zuur, bijvoorbeeld zoutzuur, gevolgd door behandeling met waterige base, bijvoorbeeld natriumhydroxyde of kaliumhydrox-15 yde, of' behandeling met fenylhydrazine, hydroxylamine of hydrazine en daarna met waterige base.

De afzonderlijke optische isomeren van verbindingen met formule 1, waarin R^ carboxyl of waterstof is, worden gesplitst onder gebruikmaking van een (+) of (-) binaftylfosforzuurzout 20 volgens de werkwijze van R. Viterbo et al., Tetrahedron Letters ^8, 1T (1971). Andere splitsmiddelen als (+) kamfer-10-sulfon zuur mogen ook worden gebruikt. Eventueel, wanneer Z de betekenis H N-CH-(CH ) of H N(CH ) heeft, wordt splitsing verkregen via 2 CH^ 2 2 2 2 n 25 het lactam van deze verbindingen. De aldus gesplitste zuren en aminen kunnen op dezelfde wijze worden gebruikt als boven voor de racemische mengsels is beschreven.

Men kan de onderhavige verbindingen gebruiken voor J het inhibiteren van protozoengroei in dieren. De uitdrukking 30 "dieren" heeft hier onder andere betrekking op zoogdieren als muizen, ratten, guinese biggetjes, konijnen, fretten, honden, katten, koeien, paarden en primaten met inbegrip van de mens. Onder het begrip dieren vallen ook zowel vis als gevogelte. Onder de uitdrukking "gevogelte" worden geacht vogels van allerlei soort I '35 en beiderlei geslacht te vallen, met inbegrip van papagaaien en j 8102863 -22- I kanaries, maar er wordt vooral pluimvee mee bedoeld, dat van commercieel belang is in verband met eieren en vlees. Aldus heeft j de uitdrukking "gevogelte" in het bijzonder betrekking op hennen, | i j hanen en woerden van kippen, kalkoenen en eenden. j | 5 De uitdrukking "protozoen" wordt geacht de leden ! i j te omvatten van de subphila Sarcomastigophora en Sprozoa van het phylum Protozoa. De hier gebruikte uitdrukking "Protozoen" heeft in het bijzonder betrekking op de genera van parasitaire protozoen, die voor de mens belangrijk zijn, omdat zij ziekten ver-10 oorzaken bij de mens of zijn huisdieren. Deze genera worden voor het merendeel ingedeeld bij de superklasse van Mastigophora van het subphilum Sarcomastigophora en de klasse van Telosporea van het subphilum Sporozoa in de indeling volgens Baker (1969). Goede voorbeelden van genera van deze parasitaire protozoen zijn 15 Histomonas, Trypanosoma, Giardia, Trichomonas, Eimeria, Isopora, Toxoplasma en Plasmodium.

Uitgesloten van de superklasse van Mastigophora is het genus Leishmania, waarvan bepaalde species de tropische ziekte Leishmaniasis bij de mens veroorzaken. Ook met name uit-20 gesloten van het genus Trypanosoma, zoals volgens de uitvinding wordt bedoeld, zijn de species Trypanosoma cruzi, die bij de mens de ziekte van Chagas veroorzaken en de species Trypanosoma lewisi. De onderhavige verbindingen zijn tegen deze species niet bijzonder doeltreffend gebleken.

25 Anderzijds kan men de verbindingen met de formule 1 bijzonder goed gebruiken voor het inhibiteren van de groei van Trypanosoma brucei, de verwekker van nagana, ofwel de tsetse-vliegf ziekte bij paarden en hoornvee in Centraal Afrika. De onderhavige verbindingen zijn ook opmerkelijk doeltreffend . bij de inhibitie 30 van Eiméria tenella , een protozoenspecies, die coccidiosis veroorzaakt bij vogels. j

Een voorkeursuitvoeringsvorm van de onderhavige ; uitvinding is zelfs het gebruik van deze verbindingen ter inhi- j | bitie van de groei van intestinale coccidia bij commercieel pluim-; 35 vee. Het ekonomisch belang van intestinale coccidia is van grote j | 81 02 8 6 3 -23- betekenis. Zo bedroeg in 1972 het geschatte verlies voor de pluimveeindustrie in de Verenigde Staten, dat was toe te schrijven aan coccidiaal infekties, ongeveer ii7.000.000 dollar. Vanwege i

I I

j de snelle ontwikkeling van resistentie tegen geneesmiddelen bij | | 5 coccidia en vanwege de relatief grote toxiciteit van sommige ge- j neesmiddelen, die bij de behandeling van coccidiosis worden ge- j . . . i bruikt, bestaat er een behoefte aan doeltreffende coccidiostaten, die niet toxisch zijn en waartegen intestinaal coccidia geen snel- j le resistentie ontwikkelen.

[ 10 Het is niet geheel duidelijk hoe de verbindingen van de uitvinding de protozoengroei kunnen inhibiteren. De onderhavige verbindingen zijn onder andere irreversibele inhibitoren van ornithinedecarboxylase en S-adenoxylmethoininedecarboxylase.

Als irreversibele inhibitoren van deze enzymen inhibiteren deze 15 verbindingen polyaminevorming, die voor protozoenceldeling vereist kan zijn. In elk geval is de onderhavige uitvinding niet beperkt tót enigerlei bijzondere opvatting of theorie omtrent de werking, waardoor de verbindingen van de uitvinding protozoengroei doeltreffend kunnen inhibiteren.

20 Het effekt van de verbindingen met de algemene for mule 1 op de protozoengroei en meer in het bijzonder op de groei van coccidia, kan worden aangetoond met Eimeria tenella en twee weken oude mannelijke witte leghornkuikens als proefdieren. De dieren worden in batterijen gehouden en zowel de geïnfekteerde 25 als niet geïnfekteerde vogels worden gehuisvest in aparte ruimten teneinde er zeker van te zijn coccidiavrije vogels te behouden.

Elke experimenteel geïnfekteerde vogel ontvangt 100.000 gespory- \ leerde oocysten via de keelsonde. De te beproeven verbinding | wordt in de bepaalde gewenste dosis via het drinkwater toegediend 30 en geneesmiddelvrij mengvoer wordt ad libitum verschaft. Ter beoordeling van het effekt van het aktieve bestanddeel op E. tenella infekties, worden de kuikens met kooldioxyde gedood en in het j i algemeen op de vijfde dag van het onderzoek aan lijkschouwing onderworpen, waarbij men de cecaalletsels evalueert.

35 De inhibitie van protozoengroei kan ook worden be- 8102863 ~2k~ paald met Trypanosoma brucei brucei, die de verlekker is van rundertrypanosomiasis (nagana) in Afrika. De verwante species Trypanosoma brucei rhodesiense en Typanosoma brucei gambiense zijn de verwekkers van de Afrikaanse slaapziekte bij de mens.

5 In het algemeen wordt een geneesmiddelaktiviteit beproefd op gevestigde infekties van een pleomorf EATRO 110 iso- ! laat van T. b. brucei bij de muis. Proefdieren worden geinfekteerd I 5 i i met 5 x 10 parasieten, 20 uur voor de beproeving. Aldus gemfek- | j j | teerde, proefdieren sterven in het algemeen 5 dagen na de inenting, j

| 10 De te beproeven verbinding wordt aan de proefdieren in verschil- I

• . i lende doses via het drinkwater toegediend. Dieren, die van de j infektie genezen zijn, blijven meer dan 30 dagen na de dood van \ de kontroledieren parasietvrij als bleek uit een onderzoek van bloedstrijksels.

15 De onderhavige verbindingen worden gebruikt in door het inhibiteren van protozoengroei doeltreffende hoeveelheden.

Deze hoeveelheden hangen natuurlijk van verschillende faktoren af, zoals het type en de aard van de protozoeninfektie, de ak-tiviteit van de bepaalde verbinding, de leeftijd, het geslacht 20 en de species van de behandelde dieren en 'of de behandeling pro-fylaktisch of therapeutisch is. In het algemeen kunnen de onderhavige verbindingen oraal op parenteraal worden toegediend in een . dagelijkse dosis van 5-mg/kg tot 7 g/kg. Bij voorkeur in geval van Trypanosoma infekties bedraagt het dosistrajekt 600 mg/kg tot 25 2 g/kg. In geval van Eimeria infekties kan de dosis worden ver laagd, variërend van 15 mg/kg tot 1 g/kg.

Vanwege de geringe toxiciteit van de onderhavige verbindingen kan men de verbindingen bij de behandeling van coccidiosis bij vogels veilig via het drinkwater van de proef- 30 dieren toedienen. In het algemeen zijn concentraties aktief be- | standdeel van 0,01 tot 2 % geschikt, primair afhankelijk van de aard van de behandelen protozoeninfektie, en of de behandeling profilactisch of therapeutisch is, de ernst van de infektie en de duur van de behandeling.

35 Aldus kan bijvoorbeeld de verbinding 2-difluorme- 8102863 -25- thyl-2,5~di aminopentaanzuur ter behandeling van coccidiosis 1 dag voor de infektie doeltreffend als 2 % oplossing aan kippen worden toegediend. Eventueel kan men een profylaktische behan-! delingstijd toepassen 8 dagen voor de infektie onder gebruikma- 5 king van koncentraties van 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur van slechts 0,015 1° in het drinkwater van kippen. Bij voorkeur gebruikt men een profilactische koncentratie van 0,06 % tot 1,0 %.\ Deze profylaktische behandeling ter inhibitie van | protozoengroei betekent êên van de belangrijkste voordelen van j j 10 het gebruik van de onderhavige decarboxylaseinhibitoren. Zo ! groeit’ bij coccidiainfekties bij kippen Eimeria tenella intracellulair in de epitheelcellen van het caecum als een tropho-zöitstadium. Daarna ondergaan deze cellen een vorm van multipele mitosis onder vorming van een groot aantal merozoiten. Deze mero-15 zoiten worden afgegeven als de gastheercellyses en dienen voor het uitgebreid infekteren van onaangetaste cellen. Het resultaat is, dat de wand van het caecum ernstig wordt beschadigd, hetgeen leidt tot ernstig bloed- en vloeistofverlies en uiteindelijk tot de dood. Bovendien worden er tijdens de levenscyclus van E. tenel-20 la resistente oocy^en geproduceerd, die in de faeces van kippen worden opgeslagen. Omdat kippen van coprofageuze aard zijn, wordt de ziekte snel verspreid door besmetting van hun voedselbron. Dienovereenkomstig worden coccidiaal infekties in 'Commerciële kolonies , wanneer zij optreden, epidemisch behandeld met 25 grote doses thans verkrijgbare chemotherapeutika, die in hoofdzaak een dodende werking hebben. Dientengevolge past men in commerciële kolonies thans regelmatig van geneesmiddel voorzien voeder toe, zodat al het commerciële gevogelte thans bijna kon-stant geneesmiddel ontvangt ter voorkoming van het uitbreken 30 van coccidiosis.

Het feit dat de onderhavige decarboxylaseinhibitoren1 ! profylaktisch kunnen worden toegediend maakt het mogelijk dat | de gastheer vervolgens een natuurlijke of kunstmatig opgewekte infektie enzymatisch kan overwinnen via een inhibitiemechanisme, | ; 35 inplaats van via een dodende werking. Aldus wordt in geval van ! 81 02 8 63 -26- i ; i ! I een E. tenella infektie, de infektie zodanig kort gehouden, dat i j de gastheer zichzelf kan voorzien van zijn eigen lichaamsafweer- j mechanisme. De resulterende antilichamen, die via een dergelijke beheerste infektie worden geproduceerd dienen voor het verder 5 permanent immuniseren van de gastheer tegen toekomstige E. tenella j j

| infekties. I

De farmaceutische preparaten, die bijzonder geschikt zijn voor de profylaxe , of behandeling van protozoen-infekties bij gevogelte omvatten de bovenbeschreven α-gesubsti- | 10 tueerde aminen of α-gesubstitueerde-a-aminozuren in kombinatie | i met een farmaceutisch aanvaardbare drager. Men kan de antiproto-zoenpreparaten goed bereiden door de aktieve verbinding met een inerte drager te vermengen. Goede voorbeelden van dragers zijn talk, klei, puimsteen, siliciumoxyde, kalk, diotomeenaarde, note-15 doppenbloem en equivalenten daarvan. Eventueel kan het aktieve bestanddeel vermengd worden met een in de handel verkrijgbaar poeder of vitaminen en mineralen bijmengsel, dat bijzonder geschikt is voor vogels.

In de meeste gevallen gebruikt men een gekoncentreer-20 de oplossing van het aktieve bestanddeel in water bij de hantering) en behandeling van coccidiosis bij vogels. De onderhavige verbindingen zijn voor het merendeel sterk oplosbaar, vooral in de vorm van hun zouten. Dergelijke oplossingen kunnen goed konser-veermiddelen bevatten als parabenen, benzylalkohol, fenol of 25 thimerosal. Bovendien kan men goed gebruik maken van isotone middelen, suikers, stabilisatoren en buffermiddelen.

De verbindingen mét de formule 1 kunnen in kombinatie worden gebruikt met andere bekende geneesmiddelen, die men tegenwoordig toepast voor de chemotherapie en chemoprofylaxè van 30 door parasitaire protozoen veroorzaakte ziekten. In het algemeen heeft dit het effekt, dat het de toegediende hoeveelheid ènzyme-inhibitoren verlaagt. Dergelijke geneesmiddelen zijn onder meer: Antrycide,, chinapyramine, Berenil, Diminazene eceturate, Penta- I iriidine isethionate, Primaquine, Tryparsamide, Amicarbalide, j i......35 Amprolium, Amphotericin B, chinine, Monensin, Minocycline, 7-di- | 81 02 8 6 3 -27- methylamino-6-demethyl-6-deoxytetracycline, Clindamycin, 7-deoxy-7(S)~chloorlincomycin, Buquinolate, Robenidine en Nicarbazin. In sommige gevallen versterken of potentieren de verbindingen met j j de formule 1 zelfs de.effekten van deze geneesmiddelen.

5 Van bijzondere betekenis is in dit opzicht de ver binding 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur, waarvan is aan | getoond, dat zij synergistisch werkt met de antiprótozoenmiddelen j Antrycide, chinapyramine, Pentamidine isethionate en Amicarbalide. j

Aldus kan de 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuurkoncentratie j 10 met ongeveer het viervoudige worden verlaagd bij gebruik in kom- ; binatie met subcuratieve doses (minder dan 1,0 mg/kg) van deze i i geneesmiddelen.

Bovendien kan men de verbindingen met dè formule 1 in kombinatie met andere cytotoxische middelen gebruiken voor 15 de chemotherapie en chemoprofylaxe.. van parasitaire ziekten, in het bijzonder trypanosomiasis. Dergelijke cytotoxische middelen omvatten het antineoplastische antibiotikum Bleomycin alsmede andere bekende cytotoxische middelen, bijvoorbeeld cyclofosfamide, methotrexaat, prednison, 6-mercaptopurine, procarbozine, dauno-20 rubicine, vincristine, vindesine, vinblastine, chloorambucil, cytosine arabinoside, 6-thioguanine, thio ΤΕΡΑ, 5-fluoruracil, 5-fluor-2-deoxyuridine, 5-azacytidine, stikstof mosterd, 1,3-bis (2rChloorethyl)-1-nitrosoureum (BCFU), 1-(2-chloorethyl)-3-cyclo-hexyl-1-nitrosoureum (CCNU), busulfan en adriamycine.

25 Van bijzondere betekenis bij de behandeling van trypanosomiasis in het algemeen en in het bijzonder bij de behandeling van nagana bij hoornvee is het gebruik van de enzymeinhibi-tor 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur in kombinatie met het j antitumorantibiotikum Bleomycin. Deze bijzondere enzymeinhibitor 30 schijnt synergistisch te werken met Bleomycin. Aldus zijn muizen, die geïnfekteerd waren met Trypanosoma brucei na drie dagen genezen na dagelijkse intraperitoneale toediening van Bleomycin in I een dosis van 7 mg/kg. Insgelijks worden trypanozoom-infekties ! ! _ j ! bij de muis genezen door de toediening van een 1 % oplossing , Γ 35 van 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur in het drinkwater ge- i 81 02 8 6 3 Ί -28- durende drie dagen.

De resultaten van verschillende kombinatieproeven wijzen uit, dat blijvende genezing wordt verkregen met 0,5 mg/kg ί I Bleomycin in kombinatie met 0,5 % 2,5-diamino-2-difluormethylpen- 5 taanzuur, toegediend via drinkwater. Eventueel wordt ook genezing i verkregen met koncentraties van 0,25 mg/kg Bleomicin in kombina- ! tie met slechts 0,25 % 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur in het drinkwater. Een kombinatie van 0,1 mg/kg Bleomycin en 0,1 % 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur heeft geen effekt. Aldus 10 weerspiegelen de curatieve dosiskombinaties een vermindering in Bleomicynedosis van 1/2 tot 1/28 van de curatieve dosis van het afzonderlijk gebruikte geneesmiddel, bij gebruik in kombinatie j met een subcuratieve dosis van 1/2 tot 1/H van de curatieve dosis van 2,5-diamino-2-difluormethylpentaanzuur.

15 De volgende voorbeelden lichten de uitvinding toe.

Voorbeeld I

2-Difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur.

Onder stikstof voegt men 500 ml oplossing van 2M 20 butyllithium in hexaan onder roeren toe aan een oplossing van 1^3,1 ml diisopropylamine in 1,5 liter tetrahydrofuran bij -78° C, waarna men 261 g of 0,81 mol ornithine dibenzaldiminemethylester in 1,5 liter tetrahydrofuran toevoegt. Nadat alles is toegevoegd brengt men de reaktietemperatuur op i|0° C en handhaaft deze 3 uur 25 tussen ^0 en 50° C, in welke tijd men onder roeren chloordifluor-methaangas door het mengsel laat borrelen. Daarna behandelt men het reaktiemengsel met een verzadigde natriumchlorideoplossing.

Het organische materiaal wordt met ether geextraheerd en het . etherextrakt enkele malen met natriumchlorideoplossing gewassen, 30 op magnesiumsulfaat gedroogd en ingedampt tot een viskeuze olie.

Men roert de olie 3 uur met 1,5 liter 1N HC1, extraheert het mengsel enkele malen met chloroform en dampt de oplossing in water droog. Men verwarmt het olieachtige residu met 1,5 1 12N zoutzuur 16 uur aan een terugvloeikoeler en klaart de gekoelde oplossing

| 35 door chloroformextraktie voor koncentratie, ontkleuring (aktieve I

8102863 -29- kool) en verdere koncentratie tot 750 ml. De pH van de oplossing | wordt op 3,5 ingesteld door toevoeging van triethylamine en de j oplossing weer aktieve kool behandeld voor koncentratie tot .500 ml en verdunning met 7-8 liter aceton. Het geprecipiteerde pro- 5 dukt wordt afgefiltreerd en met ethanol gewassen. Het:ruwe pro- dukt wordt herkristalliseerd door het in 150 ml heet water op | te lossen en de oplossing met 1+50 ml hete ethanol te behandelen.

; | ; Bij afkoeling scheiden zich kristallen af van 2-difluormethyl-2,5-! diaminopentaanzuurhydrochloridemonohydraat, 71 g (37 %), smelt- 10 punt 183° C.

Voorbeeld II

q-Ethynyl-Qt,6-diaminovaleriaanzuur.

Men voegt 11,8 g of 0,0^+8 M.I-(3-trimethylsilyl-A2-15 propynyl)-benzeencarboximidaat in 20 ml tetrahydrofuran toe aan lithiumdiisopropylamide, bereid uit l+,9 g of 6,78 ml 0,0^8 M di-isopropylamide in 60 ml tetrahydrofuran en 23,6 ml 2,05 M oplossing van n-butyllithium bij -70° C, waarna men 9,5 g of 0,0U2 M ïi-(3-broompropyl)benzylimine toevoegt en het mengsel 5§ uur bij 20 -70° C roert. Bij het reaktiemengsel voegt men 23,6 ml 2,05 M

oplossing van n-butyllithium, gevolgd door toevoeging van l+,5 g of 3,67 ml 0,01+8 M methylchloorformiaat. Ha 30 minuten bij -78° C behandelt men het mengsel met pekel en wint het reaktieprodukt door etherextraktie. Het etherextrakt wordt afgedampt en men 25 voegt 300 .ml 3 N HC1 toe aan het resulterende residu en verwarmt het mengsel 7 uur aan een terugvloeikoeler. Bij afkoeling wordt het mengsel goed met methyleenchloride gewassen, alkalisch gemaakt en opnieuw .gewassen. De oplossing in water wordt aangezuurd en gekoncentreerd tot droog. Het residu wordt met ethanol aangewre-30 ven, gefiltreerd en de ethanol wordt verdampt. Het residu wordt opgelost in water, de pH op 6 ingesteld en de oplossing over j

4. # I

een kolom van Amberlite 120 H geleid onder eluermg met 1 M NH^OH, hetgeen, na herkristallisatie uit ethanol-water, a-ethynyl-a,6- diaminovaleriaanzuur oplevert met smeltpunt 168 - 169° C onder • 35 ontleding.

8102863 -30- I Bij de bovengenoemde werkwijze is N-(s-broompropyl) benzylimine op algemeen bekende wijze bereid uit 3-broompropyl-amine en benzaldehyde.

i

5 Voorbeeld III

1-Fluormethyl-i ,Wbutaandiaminedihydrochloride.

Bij een oplossing van ^0 mmol diazomethaan in 110 ml ether, die op 0° C is gekoeld en magnetisch wordt geroerd, voegt men onder stikstof, druppelsgewijze over een periode van 10 1 uur, een oplossing van 20 ml 1|-ftalimidobutyrylchloride in 75 ml ether. Men zet het roeren nog 1 uur bij 25° C voort, waarna men het reaktiemengsel toevoegt aan een oplossing van !+0 ml HF/ pyridine, die vooraf op 0° C gekoeld is. Het resulterende heterogene mengsel wordt \\ uur bij 25° C geroerd en daarna op ijswater 15 uitgegoten. De etherfase wordt afgeschèiden, met een bicarbonaat-oplossing en daarna met pekel gewassen en op magnesiumsulfaat gedroogd. Concentratie van het oplosmiddel onder verlaagde druk levert een vaste stof op, die uit diethylether/pentaan wordt her-kristalliseerd onder verkrijging van fluormethyl-3-ftalimidopropyl-· 20 keton, smeltpunt' 92° C.

Bij een oplossing van 550 mg of 2,2 mmol fluormethyl-3-ftalimidopropylketon in een mengsel van 5 ml tetrahydrofuran en 5 ml methanol, dat op 420° C is afgekoeld, voegt men een oplossing van 0,8 mmol natriumboriumhydride in een mengsel van 5 ml tetra-25 hydrofuran en 5 ml methanol, dat vooraf op -20° C is afgekoeld.

Het reaktiemengsel wordt 15 minuten bij -20° C geroerd en daarna met 2M HC1 geneutraliseerd tot pH 1. De oplosmiddelen worden onder verlaagde druk afgedampt en het residu tussen water en chloroform j verdeeld. De organische fase wordt met pekel gewassen, op magne- I 30 siumsulfaat gedroogd en geconcentreerd tot een residu, dat her-; kristalliseerd wordt uit' tetrahydrofurandi ethyl ether onder ver- i krijging van 1-fluor-5-ftalimido-2-pentanol, smeltpunt 85° C. Een j mengsel van 26U mg of 1,05 mmol 1-fluor-5-ftalimido-2-pentanol, ! 170 mg of 1,05 mmol van het ftalimide, 302 mg of 1,05 mmol tri- ; 35 fenylfosfine en 201 mg of 1,15 mmol diethylazodicarboxylaat in j 8102863 -31- I 8 ml tetrahydrofuran wordt 2 uur bij 25° C onder stikstof ge- | roerdJ. Het oplosmiddel wordt ónder verlaagde druk afgedampt en j het residu opgenomen in benzeen. De onoplosbare stof wordt wegge- worpen en het verkregen residu wordt na concentratie van het fil-5 traat uit tetrahydrofuran-diethylether herkristalliseerd onder ! verkrijging van 1-fluormethyl-1,k-butaandiyl-bis-ftalimide, smeltpunt 112° C. Een suspensie van 3,1 g 1-fluormethyl-1,1+-'butaandiyl-bis-ftalimide in 1^0 ml gekoncentreerd HC1 wordt 3 dagen aan eentterugvloeikoeler verwarmd. Het bij afkoeling tot k° C preci-10 piterende ftaalzuur wordt afgefiltreerd. Het filtraat wordt tot 20 ml gekoncentreerd en tot k° C afgekoeld. Het resterende ftaalzuur, dat zich afscheidt wordt afgefiltreerd en het filtraat onder verlaagde druk gekoncentreerd. Het residu wordt 3 maal met ilO ml kokende isopropylalkohol behandeld en daarna uit absolute ethanol 15 herkristalliseerd onder verkrijging van 1-fluormethyl-1,U-butaan-diaminedihydrochloride, smeltpunt 15^° C.

Voorbeeld IV

1-Fluormetbyl-^-methyl-1,ί-but aandi aminedihydro chlori de.

20 Bij een oplossing van Uo mmol diazomethaan in 110 ml ether, die op 0° C is gekoeld en magnetisch wordt geroerd, voegt men onder stikstof, druppelsgewijze, over een periode van 1 uur een oplossing van 20 ml U-ftalimido-U-methylbutyrylchloride in 75 ml ether. Men zet het roeren nog 1 uur bij 25° C voort, waarna 25 men het reaktiemengsel toevoegt aan een oplossing van ko ml HF/ pyridine, die vooraf op 0° C is gekoeld. Het resulterende heteror-

i . . O

gene mengsel wordt 1g uur bij 25 C geroerd en daarna op ijswater uitgegoten. De etherfase wordt afgeschèiden, met een bicarbonaat- j oplossing en daarna met pekel gewassen en op magnesiumsulfaat ge-30 droogd. Koncentraiie van het oplosmiddel onder verlaagde druk levert een vaste stof op, die wordt herkristalliseerd uit diethyl-; ether/pentaan onder verkrijging van fluormethyl-3-ftalimido-3-me- thylpropylketon. j ί

Bij een oplossing van 550 mg of 2,2 mmol fluormethyl-· i ! 35 3-ftalimido-3-methylpropylketon in een mengsel van 5 ml tetrahydro- j j 8102863 -32- furan en 5 ml methanol, dat op -20° C is gekoeld, voegt men een oplossing van 0,8 mmol natriumboriumhydride in een mengsel van 5 ml tetrahydrofuran en 5 ml methanol, dat op -20° C is voorgekoeld. Het reaktiemengsel wordt 15 minuten bij -20° C geroerd en 5 daarna met 2M HC1 geneutraliseerd tot pH 1. De oplosmiddelen worden onder verlaagde druk verdampt en het residu wordt verdeeld tussen water en chloroform. De organische fase wordt met pekel j gewassen, op magnesiumsulfaat gedroogd en gekoncentreerd tot een j residu, dat wordt herkristalliseerd uit tetrahydrofuran-diethyl-10 ether onder verkrijging van 1-fluor~5-ftalimido-5-methyl-2-penta-nol. Een mengsel van 26^ mg of 1,05 mmol 1-fluor~5-ftalimido-5-methylpentanol, 170 mg of 1,05 mmol van het ftalimide, 302 mg of 1,05 mmol trifenylfosfine en 201 mg of 1,15 mmol diethylazodicar-boxylaat in 8 ml tetrahydrofuran wordt 2 uur onder stikstof bij 15 25° C geroerd, het oplosmiddel onder verlaagde druk afgedampt en het residu opgenomen in benzeen. De onoplosbare stof wordt weggeworpen en het verkregen residu na koncentratie van het filtraat herkristalliseerd uit tetrahydrofuran-diethylether onder verkrijging van 1-fluormethyl-lj~methyl-1,4-butaandiyl-bis-ftalimide. Een 20 suspensie van 3,1 g 1-fluormethyl-U-methyl-1 ,Wbutaandiyl-bis- ftalimide in 1^0 ml gekoncentreerd HC1 wordt 3 dagen aan een te-rugvloeikoeler verwarmd. Het bij afkoeling op l+° C precipiterende ftaalzuur wordt afgefiltreerd. Het filtraat wordt tot 20 ml ge- , o koncentreerd en tot 4 C afgekoeld. Het resterende ftaalzuur, 25 dat zich afscheidt, wordt afgefiltreerd en het filtraat onder verlaagde druk gekoncentreerd. Het residu wordt 3 maal behandeld met ij-0 ml kokende isopropylalkohol en daarna herkristalliseerd uit absolute ethanol onder verkrijging van 1-itluormethyl-ij—methyl-1,U— butaandiaminedihydrochloride.

30

Voorbeeld V

1-Ethynyl-H-methyl-1,^-butaandiamine.

Bij 10,8 g of 0,05 M 3-trimethylsilyl-A2 propynyl-1-iminobenzyl in 500 ml tetrahydrofuran voegt men onder stikstof- l· 35 atmosfeer bij -78° C 0,05 M n-butyllithium. Na 10 minuten behan- i_________________________________________ _____________________ . .. ..........

8102863 -33- delt men het donkerrode carbanion met 11,3 g of 0,05 M U-broom-2-iminobenzylbutaan in 20 ml tetrahydrofuran. Na 3 uur bij -j8° C voegt men 50 ml water toe en dampt de tetrahydrofuran af onder achterlating van een residu, dat men onder stikstofatmosfeer 5 uur aan een terugvloeikoeler verwarmt met 100 ml 6N zoutzuur.

Na afkoeling wordt de oplossing in water met methyleenchloride j gewassen, met waterig natriumhydroxyde alkalisch gemaakt en op- | nieuw geëxtraheerd met methyleenchloride. Het methyleenehloride- extrakt wordt op magnesiumsulfaat gedroogd, gefiltreerd, gekon-10 centreerd en gedestilleerd onder verkrijging van 1-ethynyl-A-methyl-1, Wbutaandiamine.

Voorbeeld VI

Korrels, geschikt voor toevoeging aan het drinkwater 15 van pluimvee, worden als volgt bereid:

Gram 2-difluormethyl~2,5-diaminopentaanzuur 33,0 maïszetmeel 18,5 20 lactose b8,2 zinkstearaat 0,3 100,0

Het 2-difluormethy1-2,5-diaminopentaanzuur wordt vermengd met 6 tot 9 g lactose en geleid door een fluideenergie-25 molen of mikronisator onder verkrijging van een deeltjesgrootte van 1 - 25 mikron. Men voegt 35 ml water toe aan 2,0 g van het maïszetmeel en vermengt onder verkrijging van een 5 % zetmeel-pasta. Het gemikroniseerde 2-difluormethy1-2,5-diaminopentaanzuur-\ lactosepoeder, de resterende lactose en het resterende maïszetmeel j 30 worden goed vermengd. De zetmeelpasta wordt toegevoegd en bijge-j mengd en het resultereri.de mengsel wordt geleid door een zeef met | maaswijdte 1,68 mm. De resulterende korrels worden bij 38° C ge droogd tot een vochtgehalte van 3 %, door een zeef met maaswijdte 1,68 mm gedreven en gesmeerd door vermenging met 0,3 g zinkstea-. 35 raat.

8102863 -3b-

Voorbeeld VII

Men "bereidt een 10 % voorraadoplossing ten gebruik "bij de behandeling van coccidiosis door 37,5 g 2-difluormethyl- 2,5-diaminopentaanzuur op te lossen in 3,78 1 water van kamer- | 5 temperatuur. Een deel van deze voorraadoplossing, verdund met ! 9 delen water, resulteert in de bereiding van een 1 % geneesmid- deloplossing in drinkwater voor pluimvee, dat men kan gebruiken

.... I

! voor de preventie van coccidiosis bij pluimvee. I

i ! j . !

10 Voorbeeld VIII

Men bereidt een geneesmiddelbevattende pluimveevoeder onder gebruikmaking van de volgende bestanddelen. De vogels kunnen ad libitum met het geneesmiddelbevattende voeder worden gevoederd.

15

Gew. %

Maïsmeel 60,3

Sojameel 33,0

Alfafabladmeel 1,0 20 Dicalciumfosfaat 3,0

Calciumcarbonaat 1,0

Jodiumhoudend zout 0,2 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur 0,33

Vitamine-mineraal-aminozuur-antibiotikummengsel ter verschaffing 25 van het volgende per ^5 kg voeder:

Oxytetracycline 0,5 g

Penicilline (als procainezout) 0,25 g

Mangaansulfaat 8' g DL-methionine 22,7 g 30 Riboflavine 130 mg DL-caleiumpantothenaat 1930 mg j Niacine 1^00 : mg I Pyridoxine 130 mg i | Vitamine B ’ 1 mg

I Ί Z

| 35 Cholinechloride 2297 g 81 02 8 6 3

V

4 -35- ....... ...... ...................... "........... ........................ .....................................................................

Vitamine A 300.000 eenheden

Vitamine D^ 25.000 eenheden

I Voorbeeld IX

I lil ·ι··ι i .» » — - i 5 Het volgende dient ter toelichting van het effekt ! i | van 2-difluormethy1-2,5-diaminopentaanzuur op Trypanosoma brucei brucei infekties bij muizen.

Groepen van 5 muizen van 20 - 25 g worden geënt met T. b. brucei (EATRO.110 isolaat, 5 x 10^ organismen muis).

10 De verbinding wordt via drinkwater ad libitum toegediend, 2b uur na de infektie. De resultaten zijn uitgedrukt als gemiddelde overleving (in dagen) na de dood van de kontroledieren, gebaseerd op een gemiddelde overleving van kontroledieren van 5 dagen. Berenil (diminazeen aceturaat) is opgenomen als kontroletripanocide. De 15 resultaten zijn weergegeven in onderstaande tabel A.

Tabel A

Geneesmiddel Behandelwijze Totale do- Gemiddelde over- 20 ______ _ sis (mg) leving (dagen)

Geen 0 0 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur 2 % in drinkwater, 6 dagen 600 — >30^- „ 2 % in drinkwater, 3 dagen 300 — >30 1 % in drinkwater, 6 dagen 300 — >30 .1 % in drinkwater, 3 dagen 150 — >30 j a i 0,5 % in drinkwater, 3 dagen 75 — 28,6 | a ! 0.1 % in drinkwater, 3 dagen 15 ~ 2 ; 2q 300 mg/kg p.o.,daags 3 dagen 22,5 26,3 150 mg/kg p.o.,daags 3 dagen 11,3 22,8

75 mg/kg p.o.,daags 3 dagen 5,6 19,2 J

i 50 mg/kg p.o.,daags 3 dagen 3,8 0 j j ί..... 25 2-methyl-2,5-diaminopentaanzuur ; 8102863 -36- 2 % in drinkwater, 3 dagen 300^. 0 diminazeen aceturaat: i 2,5 mg/kg i.p. daags, 3 dagen 0,2 >30 j 5 _ j — Gebaseerd op een dagelijkse opneming van 5 ml water/25 g muis/ dag — Als curatief beschouwd. De dieren overleefden de kontroledie-10 : : ren met meer dan 1 maand. Bloeduitstrijksels waren na 1 maand i negatief voor parasieten. Proeven met subinenting van hersen- j suspensies in ongeïnfekteerde dieren bleven na meer dan 30 dagen negatief. !

i I

15 Voorbeeld X

Het volgende voorbeeld licht het effekt toe van een 2 % oplossing van 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur in het drinkwater van kippen,; die geïnfekteerd zijn met oocysten van Eimeria tenella.

20 Twintig kippen worden op dag 1 per os geïnfekteerd met 100.000 oocysten van E. tenella. Tien van de dieren ontvingen drinkwater, dat de 2 % oplossing van 2-difluormethyl-2,2-diamino-pentaanzuur bevatte. De resterende dieren dienden ter kontrole.

Op dag 3 vertoonden alle kontroledieren klinische verschijnse-25 len van de ziekte. Op dag 7 werden de dieren alle afgemaakt, waarna men de cecale letsels makroskopisch onderzocht en als volgt waardeerde: 0 = Geen waarneembare makroskopische letsels.

+ 11= Weinig verspreide petechiaè in de cecaaLwand; geen 30 verdikking van de wand en normaal cecaalinhoud aanwezig.

+2 = Talrijke letsels met waarneembaar verlies in cecaalinhoud; cecaalwand licht verdikt.

+3 = Grote hoeveelheden: bloed en weefselfragmenten i"35 aanwezig, dat wil zeggen cecaalkernen, cecaalwand L..................................................................................................................... 1 81 02 8 6 3 -37- sterk verdikt, weinig of geen normale cecaalin-houd aanwezig.

+1+ =Cecaalwand sterk opgezwollen met veel bloed en cecaalkernen aanwezig. Cecaalfragmenten afwezig 5 of opgenomen in kernen.

(Dode vogel valt ook onder waarderingscijfer +^.)

Tabel B

; 10 Letsels bi.j afzonderlijke dieren Gemiddelde per groep I jfontrole +h +3 +1| +1+ +h +1| +2 +h +1| 3j6 (N=10)

Behandeld met 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur ; (N=10) +1 +1 +0 +1 +1 +3 +k +k +1 +1 1,7 15

Voorbeeld XI

Volgens in wezen dezelfde procedure als in het voorafgaande voorbeeld dient men aan zes kippen een 2 % oplossing ; van 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur(DFM0) in hun drinkwater ' PO . ; toe gedurende een periode van 3 dagen. Op dag 1 wordt deze groep | ! i van .zes kippen naast twee groepen van elk tien kippen per os ge- j ! infekteerd met 100.000 oocysten EL tenella per kip. 1 groep van j tien kippen diende als kontroleproef, de andere groep van tien j j kippen ontvangt een standaarddosis Amprolium in het drinkwater j 25 : gedurende de volgende 5 dagen. Amprodium is tegenwoordig de cocci- ; diostaat, die men kiest. Op dag 5 worden alle dieren afgemaakt en onderzocht op ziekteverschijnselen onder gebruikmaking van j | dezelfde waardering van de letsels als in het voorafgaande voor beeld. Men verkrijgt de volgende resultaten.

30

Tabel C ;

Behandeling Aantal kippen Dagen van be- Gemiddelde be- _______ _handeling oordeling_ 35 Kontrole 10 — 3,70 81 0 2 8 6 3 '1 -38-

2 % DFMO

oplossing 6 30; 0,120 Amprolium i oplossing 10 5 0,3 I 5

Voorbeeld XII

Het volgende voorbeeld dient ter toelichting van het effekt van verschillende doses 2-difluormethyl-2,5-diaminopen-taan zuur op Eimeria tenella·infekties bij kippen.

10 Volgens in wezen dezelfde procedure' als in voorbeeld X wordt de dosis van 2-difluormethyl-2,5-diaminopentaanzuur (DEMO) gevarieerd als getoond in onderstaande tabel D. De behandeling met DFMO wordt begonnen op dag -1. De kippen worden per os op dag 0 geïnfekteerd en de behandeling wordt nog 5 dagen voortgezet of-: 15 wel duurt in totaal 6 dagen. De dieren worden op dag 5 afgemaakt en onderzocht op ziekte onder gebruikmaking van het beoordelingssysteem, beschreven in voorbeeld X.

i |

Tabel D

20 !

I I

Behandeling;1; Aantal kippen Dagen van be- Gemiddelde be- | _________ _ handeling oordeling_ j Kontrole 7 6 3,29 | 2 % DFMO 660 25 1,0 % DFMO 6 6 0,5 0,5 % DFMO 6 6 1,00 | Voorbeeld XIII j i „ i | Het volgende voorbeeld licht het effekt toe van ; een geringe profylactische dosis op Eimeria tenella letsels bij kippen.

| Volgens in wezen dezelfde procedure als in voorbeeld ; X, maar onder variatie van de dosis 2-difluormethy1-2,5-diamino- j pentaanzuur, die wordt toegediend en de toedieningsperiode, ver-1 krijgt men de volgende resultaten.

81 02 8 6 3 f -39-

Tabel E

Behandeling Aantal kippen Dagen van be- Gemiddelde be-______ _______ handeling oordeling_

Kontrole 9 — 3,33 5 2 % DFMO 9 -1 t/m +5 0 1 % DFMO 9 -1 t/m +5 0 0,5 % DFMO 9 -1 t/m +5 0 0,25 % DFMO 9 -8 t/m +5 0,^ 1Q 0,125 % DFMO 9 -8 t/m +5 0 0,0625 % DFMO 9 -8 t/m +5 0,66

Voorbeeld XIV

Het volgende voorbeeld heeft betrekking op de ver- ^ krijging van een permanente immuniteit tegen Eimeria tenella in-fekties bij kippen.

Vogels, die vooraf zijn behandeld met 2-difluórme-thyl-2:,5-diaminopentaanzuur in koncentraties van slechts 0,5 % op de dagen -8 t/m +5 ten opzichte van de infektie, worden 1 week I na voltooiing van de therapie onderzocht als aangegeven in onder- i ^ ! staande tabel F. Deze resultaten wijzen erop, dat profylactische j therapie in geringe dosis een adequate ontwikkeling van parasie- i ! ten toestaat bij afwezigheid van ziekelijke aandoeningen, waar- j door het mogelijk wordt een immuniteit te ontwikkelen tegen E. j | i 2^ tenella infekties.

Tabel F

. j Behandeling Aantal kippen Dagen van be- Gemiddelde Gemiddelde handeling beoordeling uiteindëlij-

30 . bij het be- ke beoordeel_; _______gin ling _L

Kontrole 9 — 0 2,50 1,0 % DFMO 9 -8 t/m +5 0,33 0 0,5 % DFMO 9 -8 t/m +5 0 0 35 8102863

Claims

5. H2N-(CH2)3, H2H-CH-(CH2)2 of ÏÏ2N-CH2CH=CH voorstelt ™3 met dien verstande, dat wanneer waterstof is, Y geen CF_ kan zijn en Z de betekenis H H-CH-(CH ) o 2 Λττ 2 2 \ ™3 ; 10 moet hebben en hun zouten en afzonderlijke optische isomeren.
2. Verbinding volgens conclusie 1 met het kenmerk, dat R^ waterstof voorstelt. !
3. Verbinding volgens conclusie 1 met het kenmerk, ; 15 dat R^ carboxyl voorst.élt. i+. Verbinding volgens conclusie 1 met het kenmerk, dat Z H. H-CH-(CH ) of HJST-(CH ) voorstelt. C. )|tt C. <- C. 2 ·3 3
5. Verbinding volgens conclusie 1 met het kenmerk, 20.7 dat Y de betekenis CHF2 heeft. '
6. Oplossing in water met het: kenmerk, dat deze een ! a-gesubstiueerd aminozuur of α-gesubtitueerd amine bevat in een j koncentratie van 0,01 tot 2,0 !
7· Oplossing volgens conclusie 6 met het kenmerk, ! 25 dat zij 0',Οβ tot 1,0 % α-gesubstitueerd aminozuur of a-gesubsti-! tueerd amine volgens conclusie 1 bevat.
8. Farmaceutisch of veterenair preparaat voor de profylacse of behandeling van protozoeninfekties met het kenmerk, dat het bevat: I i 30 a. Een protozoeninhibiterende hoeveelheid a-gesub- stitueerd aminozuur of α-gesubstiueerd amine met de formule 1 : als gedefinieerd in conclusie 1 of een zout of afzonderlijk optisch isomeer daarvan, eventueel in kombinatie met I............... _ _ ; 81 02 8 6 3 -U1- t' b. Een geschikte drager.
9· Preparaat volgens conclusie 8 met het kenmerk, dat het α-gesubstitueerde aminozuur 2,5-diamino-2-difluormethyl-pentaanzuur is.
10. Preparaat volgens conclusie 8 met het kenmerk, dat het gericht is op de toediening aan vogels, de drager water is en het α-gesubstitueerde aminozuur 2,5-diamino-2-difluormethyl- : pentaanzuur is, aanwezig in een koncentratie van 0,01 tot 2 %.
11. Preparaat volgens conclusie 8 met het kenmerk, 10 dat het α-gesubstitueerde aminozuur 2,5-diamino-2-difluormethyl-pentaanzuur is in kombinatie met een synergischtisch effektieve | hoeveelheid antiprotozoenmiddel en wel Antrycide, Pentamidine, i Amicarbalide of Bleomycin : 15 j : ; j | I j | j i i : i 81 02 8 6 3