NL7903527A

NL7903527A - Was- en reinigingsmiddel.

Info

Publication number: NL7903527A
Application number: NL7903527A
Authority: NL
Original assignee: Johnson & Johnson
Priority date: 1978-11-30
Filing date: 1979-05-04
Publication date: 1980-06-03
Also published as: NZ190364A; IE48108B1; CH654325A5; IT1116830B; GB2035362A; FR2442884A1; GB2035362B; JPS5575497A; AU528549B2; IE790882L; PH15903A; BE876057A; IT7948957A0; JPH0112800B2; ZA792158B; MX149620A; AU4693579A; CA1131096A; GR69968B; BR7902727A

Description

V. * H.O. 27.721

Johnson & Johnson, te H2W BRUNSWICK, New Jersey,

Ter.St.v.Amerika

Was- en reinigingsmiddel.

De uitvinding heeft betrekking op was- en reinigingsmiddelen en meer in het bijzonder op was- en reinigingsmiddelen, die aanleiding geven tot een relatief geringe oogirritatie en toch een goed schuimvolume en een verbeterde schuimstabiliteit vertonen. 5

Was- en reinigingsmiddelen bestaan evenals de meeste typen reinigingspreparaten in het algemeen uit een mengsel van één of meer oppervlakte-actieve stoffen als werkzaam bestanddeel alsmede builders, parfums, kleurende stoffen, verdikkingsmiddelen en dergelijke. De moleculen 10 van de oppervlakte-actieve stof bezitten twee of meer verschillende resten, in het bijzonder (1) een hydrofobe, met organische materialen mengbare koolwaterstofketen en (2) een hydrofiele, met water mengbare rest. Vetachtig oplosbaar vuil wordt . door oppervlakte-actieve stoffen 15 van dit type gesolubiliseerd volgens een complex adsorptie/emulgeringsmechanisme. Dit proces maakt een doeltreffende verwijdering van vuil van het lichaam mogelijk. De oppervlakte-actieve stoffen kunnen worden ingedeeld als anionogeen, kationogeen, niet-ionogeen of amfoteer afhan- 20 kelijk van de aard van de hydrofiele rest.

Het is gewenst, dat was- en reinigingsmiddelen een goed schuimvolume en een goede schuimstabiliteit bezitten, in het bijzonder indien zij als shampoos moeten worden gebruikt. De door een shampoo-preparaat ontwikkelde hoeveel- 25 heid schuim houdt direkt verband met de gepercipieerde doeltreffendheid, waarmee het haar met behulp van de shampoo wordt gereinigd. De stabiliteit van het ontwikkelde 790 3 5 27 50 « 2 ' -¾ schuim verschaft de gebruiker een aanwijzing met betrekking tot de periode gedurende welke de shampoo het haar in schuimende toestand houdt. In het algemeen gesteld is naarmate het ontwikkelde schuimvolume groter en het schuim stabieler is de gepercipieerde reinigende werking van de 5 shampoo des te doeltreffender. Bovendien zijn andere wasen reinigingsmiddelen, zoals vloeibare huidreinigingsmid-delen en voor het baden van baby's gebruikte preparaten beter naarmate het schuimvolume groter en de schuimstabili-teit beter zijn. 10

Verder is het van essentieel belang dat produk-ten vandit type en in het bijzonder een voor het gebruik voor baby's en/of kinderen aanbevolen shampoo een geringe neiging bezit tot het veroorzaken van irritatie van en steken in het oog. 15'

Bekende pogingen tot het -verschaffen van preparaten, die tot een dergelijke geringe oogirritatie aanleiding geven, zijn onder andere beschreven in de Amerikaanse octrooischriften 5.055-856 en 5.928.251. Deze preparaten bevatten hetzij een amfoteer/anionogeen omzettingsprodukt 20 hetzij een mengsel van betaïne/sultaine en aninogene oppervlakte-actieve stof in combinatie met geoxethyleerde niet-ionogene oppervlakte-actieve stof, maar deze preparaten vertonen in het algemeen echter een slecht schuimvolume en slechte schuimstabiliteit in vergelijking met de 25 gebruikelijke shampoo-preparaten.

Gevonden werd nu, dat de bovenvermelde tekortkomingen gemakkelijk en geheel onverwacht overwonnen kunnen worden, terwijl toch het veroorzaken van slechts een geringe mate van oogirritatie in stand wordt gehouden, door 50 gebruik te maken van een nieuwe groep oppervlakte-actieve betaïne-verbindingen van het amfotere en zwitterion-type, zogenaamde "fosfobetaïnen" en "fosfitainen" hetzij alleen hetzij in combinatie met andere oppervlakte-actieve stoffen. Deze fosfobetaïnen en fosfitainen zijn oppervlakte- 55 actieve stoffen met amfotere en zwitterion-type met ten 790 3 5 27 3 minste één fosforhoudende anion in het molecuul, zoals "beschreven in de gelijktijdig ingediende octrooiaanvragen 79. en 79- Hed.

De uitvinding heeft daarom ten doel was- en reinigingsmiddelen te verschaffen, die doeltreffend zijn 5 voor het reinigigen van de huid en het haar van mensen.

Tevens heeft de uitvinding ten doel was- en reinigingsmiddelen te verschaffen, die aanleiding geven tot een goed schuimvolume en een goede schuimstahiliteit. Verder heeft de uitvinding ten doel was- en reinigingsmiddelen te ver- 10 schaffen, die, hoewel zij doeltreffende reinigingsmiddelen voor de huid en het haar zijn, aanleiding geven tot een geringè irritatie.

Deze en andere doelstellingen van de uitvinding zullen de deskundige op het onderhavige gebied duidelijk 15 worden uit de volgende gedetailleerde beschrijving.

De uitvinding heeft nu betrekking op was- en reinigingsmiddelen, die als werkzaam bestanddeel een fosfo-betaïne als oppervlakte-actieve stof alsmede bij voorkeur ten minste één andere oppervlakte-actieve stof behorende 20 tot de anionogene, niet-ionogene, kationogene en amfotere oppertflakte-actieve stoffen bevatten. De rest van de wasen reinigingsmiddelen kan bestaan uit diverse toevoegsels, vulstoffen, dragers en dergelijke voor was- en reinigingsmiddelen, die op het onderhavige gebied algemeen bekend 25 zijn.

De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding bevatten als werkzaam bestanddeel een fosfobetaine en bij voorkeur ten minste één andere oppervlakte-actieve stof. 30

De fosfobetaïnen en fosfitaïnen, die bij de uitvinding bruikbaar zijn, zijn nieuwe verbindingen, welke beschreven zijn de gelijktijdig ingediende octrooiaanvragen 79. en 79· Ded. en beschreven kunnen worden als betaineverbindingen van het amfotere en zwit- 35 terion-type met ten minste één fosforhoudend anion in het 790 3 5 27

V

4 molecuul.

De fosfobetaïnen beantwoorden aan de algemene formule 1, waarin A 0e, OM of -O-Y-E® , B O9 of OM' en 5 een anion voorstellen en x 0 of het getal 1 of 2 aangeeft, met dien verstande, dat slechts hetzij A hetzij B O kan voorstellen en z een waarde bezit, die noodzakelijk is voor het verschaffen van ladingsevenwicht (dat wil zeggen, .....10 dat, indien A en B 0® en OM', respectievelijk OM en 0Θ voorstellen, z 0 is, indien A en B OM en OM', respectievelijk .-0-Y-R® en 0® voorstellen, z het getal 1 is en indien A -0-Y-R® en B OM' voorstellen, z het getal 2 is) ' en R een van een amidoamine-reactiecomponent afgeleide 15’ rest met de formule 2 voorstelt, waarin Ί R een alkyl-, alkenyl-, alkoxy- of hydroxyalkylgroep met elk 5 tot 22 koolstofatomen of. een aryl- of alkaryl-groep met ten hoogste 20 koolstofatomen, 2 R een waterstofatoom of een alkyl-, hydroxyalkyl- of 20 alkenylgroep met elk ten hoogste 6 koolstofatomen of een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, bij voorkeur 2 tot 5 koolstofatomen, of een polyoxy-alkaleengroep met ten hoogste 10 koolstofatomen, en B? en R^, die al dan niet gelijk kunnen zijn, elk een. 25 alkyl-, hydroxyalkyl- of carboxyalkylgroep met. in elke alkylrest ten hoogste 6 koolstofatomen of een poly-oxyalkyleengroep met ten hoogste 10 koolstofatomen voorstellen, terwijl R-' en R tezamen met het stikstofatoom, waaraan zij zijn gebonden, een stikstof- 30 houdende heterocyclische rest, bijvoorbeeld een mor-folinostructuur kunnen vormen, waarin de rest 1 aan een ander ringatoom van de stikstofhoudende heterocyclische rest dan het stikstofatoom van de rest R is gebonden, en 35 n een geheel getal met een waarde van 2 tot 12 aangeeft.

790 3 5 27 5 .- *

De term "polyoxyalkaleenrest", zoals deze bovenstaand bij de definitie van R2, R^ en R^ is gebruikt, kan een rest met de formule (E5 - 0 - R5') zijn, waarin R^ en R alkylgroepen met 1 tot 4 koolstof atomen voorstellen en m een geheel getal met een waarde van ongeveer 2 tot on- 5 geveer 10 aangeeft.

Behalve de bovenstaande definities, waarbij R een amidoaminerest voorstelt, kan R eveneens een stikstof-houdende heterocyclische rest voorstellen, die een verder heteroatoom (bijvoorbeeld een zuurstof-, zwavel- of ander 10 stikstofatoom) kan bevatten en in totaal 5 of 6 ringkool-stofatomen bevat, welke heterocyclische rest eventueel gesubstitueerd kan zijn door alkyl- en/of hydroxyalkyl-groepen met elk ten hoogste 20 koolstofatomen. Typische voorbeelden van deze stikstofhoudende heterocyclische 15 resten zijn imidazolyl-, R-alkylmorfolino-, alkylpyrimi-dino-, alkyloxazolinylgroepen en dergelijke. De verbindingen, waarvan deze resten zijn afgeleid, kunnen worden voorgesteld door de algemene formule 3, waarin Z een R-, S- of 0-atoom voorstelt en 20 o 0 of het gatel 1, 2 of 3 en p het getal 1, 2 of 3 aangeven, met dien verstande, dat de som van o + p 3 of 4 bedraagt,

A

R de bovengenoemde betekenis bezit en aan een ringkool- stofatoom is gebonden en 25

Rg een alkylgroep met 2 tot 6 koolstofatomen voorstelt, die aan het eindstandige koolstofatoom of aan een niet-eindstandig koolstofatoom gesubstitueerd kan zijn door een hydroxylgroep.

Verder stelt I in de formule 1 een alkyleengroep voor, 30 die eventueel onderbroken is door ten hoogste 3 zuurstofatomen en ten hoogste 12 koolstofatomen bevat, welke al-kyleenketen eventueel gesubstitueerd kan zijn door alkyl-, alkoxy-, hydroxyl- of hydroxyalkylgroepen met elk bijvoorbeeld niet meer dan 10 koolstofatomen, terwijl 35 M en M', die al dan niet gelijkkunnen zijn, elk (a) een 7903527 . * 6 waterstofatoom, (b) een organische rest, zoals een alkyl-of hydroxy alkyl groep met ten hoogste 6 koolstofatomen, een polyhydroxyalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofato-men, een glycerylgroep, een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen of een aryl- of arylalkylgroep met 5 ten hoogste 10 koolstofatomen of (c) een zoutrest afgeleid van alkalimetalen (bijvoorbeeld natrium of kalium), aardalkalimetalen (bijvoorbeeld magnesium of calcium) of mono-,, di- of triethanolamine voorstellen. Met betrekking tot de formule 1 waarin beide resten M en M' aanwezig zijn, geldt 10 de beperking, dat,"indien hetzij M hetzij M' een organische rest (b) voorstelt, de andere rest M, respectievelijk M’ een waterstofatoom of een zoutrest (c) moet voorstellen.

De fosfitainen beantwoorden aan de formule 4·, waarin 1 en ï de bovengenoemde betekenis bezitten. 15

De bovenbeschreven fosfebetaineverbindingen en fosfitaineverbindingen kunnen worden bereid volgens de methoden, zoals beschreven in de gelijktijdig ingediende octrooiaanvrage 79· en 79· Eed, waarvan de inhoud door de blote vermelding als ingelast wordt be- 20 schouwd.

Representatieve voorbeelden van fosfobetaïne- en fosfitaïne-verbindingen, die bij de uitvinding kunnen worden toegepast, zijn bijvoorbeeld de volgende verbindingen: 25

Verbinding AA met de formule 5* verbinding BB met de formule 6, verbinding CC met de formule 7» verbinding DD met de formule 8, en verbinding EE met de formule 9· 30

De fosfobetïne- en fosfitaineverbindingen kunnen in de was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding aanwezig zijn in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale, preparaat.

Uitvoeringsvormen van de uitvinding, die de voor- 35 keur verdienen, hebben betrekking op was- en reinigings- 7903527 7 middelen, die een fosfobetaïne of een fosfitaïne en ten minste één andere oppervlakte-actieve stof behorende tot de amfotere, niet-ionogene, anionogene en kationogene oppervlakte-actieve stoffen bevatten.

De amfotere oppervlakte-actieve stoffen, die big 5 de uitvinding kunnen worden toegepast, omvatten betaïnen, sultaïnen en n-alkylaminopropionaten en n-alkyliminodi-propionaten. De oppervlakte-actieve betaïnen en sultaïnen, die big de uitvinding kunnen worden toegepast, zign beschreven in het Amerikaanse octrooischrift 3*950·4-17> ΊΟ terwigl de n-alkylaminoprop ionaten en n-alkyliminodipro-pionaten verkrig’gbaar zig'n en door General Mills op de markt worden gebracht onder de handelsnaam "Deriphats .

Tot de big' voorkeur toegepaste oppervlakte-actieve amfotere betaïneverbindingen behoren de alkylbetaïnen, 15 zoals cocodimethylcarboxymethylbetaïne, lauryldimethyl-carboxymethylbetaïne, lauryldimethyl-a-carboxyethylbetaïne, cetyldimethylcarboxymethylbetaïne, lauryl-bis (2-hydroxyethyl) carboxymethylbetaïne, oleyldimethyl-/-carboxypro-pylbetaïne, lauryl-bis (2-hydroxypropyl) α-carboxyethyl- 20 betaïne en dergelig'ke, alsmede de sultaïnen, zoals coco-dimethylpropylsultaïne, stearyldimethylpropylsultaïne, lauryl-bis (2-hydroxyethyl) propyl suit aïne en dergelig’ke en eveneens de amidosultaïnen, zoals cocamidodimethylpro-pylsultaïne, stearylamidodimethylpropylsultaïne, lauryl- 25 amido-bis (2-hydroxyethyl) propylsultaïne en dergeligke.

Tot de big' voorkeur toegepaste n-alkylaminopropionaten en n-alkyliminodipropionaten behoren de verbindingen met de formules 10 en 11, waarin S een rest met ongeveer 8 tot 22 koolstofatomen, met inbegrip van mengsels daarvan, 30 voorstelt. De amfotere oppervlakte-actieve stoffen dienen aanwezig te zign in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat.

Het is mogelig'k elke anionogene oppervlakte-actieve stof in de preparaten volgens de uitvinding te gebrui- 35 ken, zoals big'voorbeeld een alkylsulfaat met de formule 12, 790 35 27 8 een alkylethersulfaat met de formule 13» een alkylmono-glycerylethersulfonaat met de formule 14, een alkylmono-glyceridesulfaat met de formule 15» een alkylmonoglyceride-sulfonaat met de formule 16, een alkylsulfonaat met de formule 17» een alkylarylsulfonaat met de formule 18, een 5 alkylsulfosuccinaat met de formule 19, een alkylsarcosi-naat met de 'formule 20, een acylisothionaat met de formule 21, een alkylmethyltauride niet de formule 22, een vetzuur-eiwitcondensatieprodukt met de formule 23, een alcohol-ethercarboxylaat met de formule 24 en dergelijke, waarin 10 B een alkylgroep met 7 tot 17 koolstofatomen, E‘ en EH onafhankelijk van elkaar elk een waterstofatoom, een alkyl-, hydroxyalkyï-, thioalkyï-, carboxyalkyl-, aminoalkylgroep, waarvan de alkylrest een relatief klein aantal koolstof-atomen bezit-, een benzyl- of een p-hydroxybenzylgroep en 15 X een alkalimetaal-, aardalkalimetaal- of ammoniumion of een door 1 tot 3 alkylgroepen met een klein aantal koolstof atomen gesubstitueerd ammoniumion voorstellen en p een getal met een waarde van ongeveer 3 tot ongeveer 6, q een getal met een waarde van 2 tot ongeveer 6 en r een getal 20 met een waarde van 2 tot 10 aangeven.

Het type anionogene oppervlakte-actieve stof, dat de voorkeur verdient, is een alkylethersulfaat, in bet bijzonder natriumtridecylalcoholethersulfaat, waarin p een getal met een waarde van 1 tot 5 aangeeft. De anio- 25 nogene oppervlakte-actieve stof dient aanwezig te zijn in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat.

Tot de bruikbare niet-ionogene oppërvlakte-actieve stoffen behoren de oxyalkyleenethers van fenolen, vetal- 30 coholen en alkylmercaptanen, de oxyalkyleeiïesters van _ vetzuuramiden, de condensatieprodukten van epoxyethaan met partiële vetzuuresters en mengsels daarvan. De poly-oxyalkyleenketen in deze oppervlakte-actieve stoffen kan 5 tot 100 oxyalkyleeneenheden bevatten, waarin de alkyleen- 35 rest 2 en/of 3 koolstofatomen bevat.

7903527 9 .- j

De niet-ionogene oppervlakte-actieve stof, die bij voorkeur in de preparaten volgens de uitvinding wordt toegepast, is een in water oplosbaar palyoxyethyleenderi- i/θΏ vaat van een hydrofobe star/ wblk derivaat behoort tot de groep bestaande uit de omzettingsprodukten van 9 tot 20 5 koolstofatomen bevattende vetzuurmonoesters van alifatische polyhydroxyalcoholen, welke polyhydroxyalcoholen ten minste 3 hydroxylgroepen bevatten, met ten minste 10 mol epoxyethaan en bij voorkeur met ongeveer 10 tot ongeveer 100 mol epoxyethaan. 10

De niet-ionogene oppervlakte-actieve stof dient aanwezig te zijn in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat.

Tot de in deze preparaten geschikte kationogene oppervlakte-actieve stoffen behoren mono- en bis-kwater- 15 naire ammoniumhalogeniden,” zoals stearyldimethylbenzyl-ammoniumchloride, cetyltrimethylammoniumchloride, Ν,ΪΓ-di-octadecyl-U,U,ïP ,U'-tetramethyl-1,5-(3-oxapentyleen)-di-ammoniumdibromide, tertiaire aminezouten, zoals cocamido-propyldimethylamine-hydrochloride., stearylamidopropyldi- 20 methylamine-citraat, kationogene polymeren zoals hydroxy-ethylcellulose, die met epichloorhydrien tot omzetting is gebracht en vervolgens met trimethylamine is gekwaterneerd. (Polymeren van dit type worden door Union Carbide op de markt gebracht onder de handelsnaam "Polymer JE”). De 25 kationogene oppervlakte-actieve stoffen dienen aanwezig te zijn in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot 5 gew.%, betrokken op het totale preparaat.

De totale hoeveelheid van de werkwijze oppervlakte-actieve bestanddelen dient bij de uitvinding niet meer 30 dan ongeveer 35 gew.% te bedragen, betrokken op het totale preparaat, willen oogirritatie-problemen worden voorkomen, terwijl de totale hoeveelheid bij voorkeur ongeveer 8 tot 15 gew.%, betrokken op het totale preparaat, bedraagt.

Bovendien kunnen andere bestanddelen, die gewoon- 35 lijk aan was- en reinigingsmiddelen voor het gebruik op 790 3 5 27 10 het gebied van de hygiene van de mens worden toegevoegd, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen, parfums, verdikkingsmiddelen, ondoorschijnend makende middelen, condi-tioneermiddelen, zacht makende middelen, bufferende stoffen, en dergelijke, in ondergeschikte hoeveelheden worden 5 toegevoegd. Bestanddelen, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen en parfums, maken tezamen gewoonlijk minder dan 2 gew.% van het totale preparaat uit, terwijl verdikkingsmiddelen aan het preparaat kunnen worden toegevoegd in een hoeveelheid van ongeveer 1 tot ongeveer 3 gew.%, betrok- 10 ken op het totale preparaat.

De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding kunnen concentraten zijn, die later gemodificeerd worden door verdunning met water of andere verdunnings-middelen voor het verkrijgen van gerede preparaten voor 15' het gebruik, terwijl zij eveneens gerede reinigingsmiddelen kunnen zijn,'die zonder modificering kunnen worden toegepast. De preparaten volgens de uitvinding zijn in de eerste plaats bruikbaar in shampoo-samenstellingen waarvoor eigenschappen van sterke schuimvorming en een poten- 20 tiële geringe oog- en huidirritatie gewenst zijn. Zij kunnen eveneens worden gebruikt als vloeibare zepen en reinigingsmiddelen, zoals preparaten voor het baden van baby's, in schuimbadpreparaten alsmede in preparaten, die geschikt zijn voor het wassen van dieren en levenloze 25 voorwerpen.

De bovenvermelde was- en reinigingsmiddelen worden bereid door het fosfobetaïne of fosfitaïne met de andere oppervlakte-actieve stof(fen), indien toegepast, te mengen bij kamertemperatuur of enigszins verhoogde tempe- 30 raturen (ongeveer 50°0) en vervolgens een voldoende hoeveelheid gedeioniseerd water toe te voegen om het preparaat op ongeveer driekwart van het beoogde gewicht in te stellen. De pH wordt ingesteld op een waarde binnen het traject van' 5 "bot 8, bij voorkeur 6 tot 8, door toevoe- 35 ging, indien noodzakelijk, van een sterk zuur, bijvoor- 7903527 11 "beeld SCI, of een sterke base, bijvoorbeeld SaOÏÏ. Andere bestanddelen, zoals viscositeitsbuilders, conserveermiddelen, kleurstoffen, parfums en dergelijke worden in bet preparaat opgenomen, voordat de instelling van de pH en bet toevoegen de resterende hoeveelheid water plaats vindt. 5 De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding kunnen op bet veroorzaken van oog-irritatie worden onderzocht onder toepassing van de volgende gemodificeerde Draize-proef (J.H. Draize c.s., Toilet Goods Assn.

So. 17, mei 1952, So. 1 Proc. Sci. Sect.). 10

Volgens deze gemodifbeerde proef wordt een monster van 0,1 ml van een te onderzoeken neutraal preparaat in bet ene oog van een albino-konijn gedruppeld, terwijl bet andere oog als controle dient. Voor elk preparaat worden zes konijnen gebruikt. Waarnemingen worden uitgevoerd 15 1, 24, 48, 72 en 96 uren en 7 dagen na de aanvankelijke instillatie, terwijl tweede en derde instillaties plaats vinden na de waarnemingen na verloop van 24 en 48 uren.

De resultaten kunnen wisselen van nagenoeg geen verandering of slechts een geringe irritatie van bet voorkomen 20 van bet oog van bet konijn na 7 dagen tot een ernstige irritatie en/of volkomen ondoorschijnendheid van de cornea. Oogbescbadigingen worden volgens cijfermatige schaal gewaardeerd voor de cornea, iris en conjunctiva, waarbij een hogere waarde een sterkere oogirritatie aangeeft, 25 welke waarden worden opgeteld voor bet verkrijgen van een totale numerieke waarde voor elke waarneming voor zes konijnen, terwijl deze daarna eveneens worden gemiddeld.

De gemiddelde cijferwaardering vormt een aanwijzing van de irritatie, die potentieel door bet onderzochte prepa- 50 raat kan worden veroorzaakt. Op basis van de gemiddelde cijferwaarde kan een descriptieve irritatiewaardering worden gegeven, bijvoorbeeld, afhankelijk van bet geval: geen, gering, matig, ernstig.

De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvin- 35 ding verschaffen een groot schuimvolume en bovendien een 7903527 . 4 w 1 12 uitmuntende schuimstabiliteit, zoals gemeten wordt volgens een aanpassing van het algemeen bekende Ross-Miles-schuimproefprincipe ("Oil and Soap" 18.99-^02 (1941)):

Watervrije lanoline van kosmetische kwaliteit wordt met dioxan (technische kwaliteit) gemengd in een 5 verhouding van 2,5 g lanoline per 100 g dioxan. De lanoli- * ne wordt eerst met 25 cnr dioxan gemengd. Dit mengsel wordt op een stoombad tot een temperatuur van 45°C verwarmd om de lanoline in het dioxan op te lossen. De rest. van het dioxan wordt dan toegevoegd en gemengd. Deze la- 10 noline-dioxan-oplossing, die in een barnsteenkleurige fles wordt bewaard , dient vers op dezelfde dag te worden bereid dat de proeven worden uitgevoerd.

Het te onderzoeken preparaat wordt verdund door 376 cm^ gedestilleerd water bij 4 g van het preparaat te 15 voegen, hetgeen onder vermenging wordt gevolgd door toe-voeging van 20 cnr van de bovenbeschreven lanoline-dioxan-oplossing» Er komt warmte vrij, wanneer de lanoline-dioxan-oplossing bij de oplossing van het preparaat in water wordt gevoegd, terwijl men er voor dient te zorgen, dat de tem- 20 peratuur van deze oplossing op 24- - 25°C wordt ingesteld.

De beide uitgangsoplossingen dienen daarom vóór het mengen op een temperatuur van23°C te worden ingesteld. De afkoeling van de lanoline-dioxan-oplossing moet langzaam geschieden om een precipitatie van de lanoline te vermijden·.· 25 Op deze wijze zal een gerede oplossing met een temperatuur van 24- - 25°C worden verkregen.

De gerede oplossing van het te onderzoeken preparaat, water, dioxan en lanoline, zoals bovenstaand beschreven wordt dan op de gebruikelijke wijze in een gemo- 30 dificeerde Ross-Miles-schuimkolom gebracht. Alle proeven worden in duplo uitgevoerd, waarna het gemiddelde van de twee resultaten wordt genomen. De schuimstabiliteit wordt bepaald door het verval van de schuimhoogte na verloop van 2 minuten te meten, uitgedrukt als een percentage van 35 de aanvankelijke hoogte.

790 35 27 13 ..

Specifieke uitvoeringsvormen van de was- en reinigingsmiddelen, die volgens de uitvinding worden bereid, worden nader beschreven aan de hand van de volgende representatieve voorbeelden, die alleen ter toelichting dienen en geen beperking van de uitvinding inhouden. 5

Voorbeeld I

Een was- en reinigingsmiddel wordt bereid door 192,6 g van een 35-proeents actieve oplossing van verbinding AA met de formule 5 in een van een stoommantel en een roerder voorzien vat te brengen. Vervolgens worden 225,0 g 10 van een 30-procents actieve oplossing van een cocamido-betaïne met de formule 25 (waarin E een mengsel van alkyl-groepen met 10 tot 18 koolstofatomen voorstelt) onder roeren toegevoegd, gevolgd door toevoeging van 200,0 g van een 72-procents actieve oplossing van polyoxyethyleen 15 (80) sorbitan-monolauraat en 50,0 g van een 40-procents actieve oplossing van triethanolaminelaurylsulfaat, waarbij een heldere homogene oplossing wordt verkregen. Hierna worden 100,0 g gedeioniseerd water toegevoegd en wordt het mengsel tot een temperatuur van 60°C verwarmd, waarna on- 20 der roeren in verloop van een periode van 20 minuten of totdat een heldere oplossing wordt verkregen 10,0 g poly-ethyleenglycol 6000 distearaat worden toegevoegd. Daarna worden 100,0 g gedeioniseerd water toegevoegd alsmede 6,72 g 15-procents HC1 voor het instellen van een pH van 25 7,0 - 0,1. Tenslotte worden 0,5 g "Dowicil 200" als conserveermiddel en 1,0 g benzylalcohol toegevoegd, gevolgd door 25,0 g propyleenglycol en 3,0 g parfum. Hierna wordt nog een voldoende hoeveelheid gedeioniseerd water toegevoegd voor het verkrijgen van 1000 g (1 liter) van het ge- 30 wenste preparaat, dat uit de volgende bestanddelen bestaat: 7903527 * · 14 % (gew./srew.)

Verbinding AA '6,0 cocamidobetaïne 6,0 triethanolamine-laurylsulfaat 2,0 propyleenglycol 2,5 5 polyethyleenglycol 6000 distearaat 1,0 polyoxyethyleen (80) sorbitanmonolauraat 15,0 "Dowicil 200” (handelsnaam van Dow Chemical Company voor het cis-isomeer van 1-(3-chlooralkyl)-5,5j7-'bi,iaza-1- 10 azoneoadamantinechloride) 0,05 benzylacohol 0,10 kleurstof en parfum 0,35 gedeioniseerd water tot 100 % pH = 7*0 met verdund HC1. 15'

Het bovenbeschreven preparaat wordt op oogirritatie onderzocht volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Draize-proef en blijkt geringe irritatie te veroorzaken.

Het bovenbeschreven preparaat wordt op schuimvolu-me en schuimstabiliteit onderzocht volgens de bovenbeschre- 20 ven gemodificeerde Ross-Miles-proef en vergeleken met twee reinigingsmiddelpreparaten (preparaat A en preparaat B) die bereid zijn volgens de voorschriften van de Amerikaanse octrooischriften 3.055-836 en 3-978.251, waarbij de onderstaand in tabel A vermelde resultaten werden verkre- 25 gen:

Tabel A

Schuimvolume, Verval, % mm _

Preparaat van voorbeeld I 205 15

Preparaat A · 100 90 30

Preparaat B 130 60

Zoals uit de bovenstaande resultaten zonder meer duidelijk is, bezit het volgens de uitvinding bereide was- en reinigingsmiddel een aanzienlijk groter schuimvolume en veel betere schuimstabiliteit dan de in de literatuur beschre- 35 790 35 27 • % 15 ven preparaten.

Voorbeelden II tot IV

De volgende preparaten werden volgens het voorschrift van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Voorbeeld

II_III_IV

30-procents actieve verbinding EE 33>300 40-procents actieve verbinding BB — 8,000 40-procents actieve verbinding IA — — 14,900 29-proeents actief natriumlauryl- (3)-cthersulfaat — 22,200 — 28-procents actief natriumlauryl- sulfaat — — 11,900 77-procents actief polyoxyethy- leen (8) sorbitanmonococflaat — 20,000 15>000 polyethyleenglycol 6000 di- stearaat 2,500 — 1,000 15-procents HC1 1,400 — 1,600 10-procents HaOH — 5,600 -- "Dowicil 200" 0,100 0,050 0,100 kleurstof 0,001 0,002 0,003 parfum 0,350 0,200 0,100 gedeioniseerd water tot tot tot 100 % 100 % 100 %

Elk van de bovenbeschreven preparaten wordt op oogirrita- 5 tie onderzocht volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Draize-proef en blijkt enigszins irriterend te zijn.

Elk van de bovenbeschreven preparaten (van voorbeelden II tot IV) wordt op schuimvolume en schuimstabili-teit onderzocht volgens de bovenbeschreven gemodificeerde 10

Eoss-Miles-proef, waarbij de onderstaand in tabel B vermelde resultaten worden verkregen:

Tabel B

Preparaat Schuimvol-nme. τηπι Verval. %

Voorbeeld II 145 38

Voorbeeld III 130 9

Voorbeeld IV ,125 6 7903527 i 16

Zoals "blijkt uit de resultaten in tabel B bezitten de was- en reinigingsmiddelen van voorbeelden II tot IT, die elk volgens de voorschriften van de uitvinding zijn bereid, elk een goed scbuimvolume en een uitmuntende schuimstabiliteit. 5

Voorbeeld V

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de volgende bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid.* % (gew./gew.) 10

Verbinding AA 5,0 tridecylalcoholether (h) sulfaat (TDES^) 15,0 gedeioniseerd water ' 80,0 100,0 pH ingesteld op 7*0 met 10-procents HC1 15

Dit preparaat geeft aanleiding tot een geringe irritatie en uitmuntende schuimeigenschappen.

Voorbeeld VI

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de 20 voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Verbinding AA 2,5 C14-C16"a"alkeennatriuinsulfonaat ’ 2» 5 kleurstof 0,01 25 "Dowicil 200" 0,1 parfum - 0,2 gedeioniseerd water tot 100 % pH ingesteld op 5»° met citroenzuur.

Dit preparaat geeft aanleiding tot een geringe irritatie 50 en vertoont uitmuntende schuimeigenschappen.

Voorbeeld VII

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: 35 790 35 27 ifs 17 % fgew./gew.)

Verbinding BB 15,0

natriumlaurylether (3) sulfaat 15 , O

"Polymer JR 400" 1*0 "Dowicil 200" 0,1 5 parfum 0,3 gedeioniseerd water tot 100 %

Dit preparaat geeft aanleiding tot een geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigenschappen.

Voorbeeld VIII 10

Ren vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Verbinding GC 5,0 15 laurylamidopropylbetaine 5,0 tridecylethersulfaat 5,0 isopropanal 0,5 propyleenglycol 2,0 kleurstof 0,01 20 parfum 0,7 gedeioniseerd water tot 100 % pïï ingesteld op 7,5 met 10-pracents HC1.

Dit preparaat geeft aanleiding tot een geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigenschappen. 25

Voorbeeld IX

Sen vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.) 30

Verbinding AA 2,5

Verbinding CC 2,5 polyoxyethyleen (80) sorbitanmono- cocoaat 5,0 tridecylethersulfaat 5,0 gedeioniseerd water tot 100 % 35 pH ingesteld op 7,0 met verdund H^SO^.

790 35 27 , 18

Dit preparaat geeft aanleiding tot geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigenschappen;

Voorbeeld X

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de 5 voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Verbinding DD 5»0 laurine-myristine-P-aminopropionzuur 5 > 0 natriumlauryl (3) ethersulfaat 10,0 10 "Dowicil 200" 0,5 gedeioniseerd water tot 100 % pH ingesteld op 6,5 met fosforzuur.

Dit preparaat geeft aanleiding tot geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigensehappen. 15'

Voorbeeld XI

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande uit de onderstaand· vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid; % (gew./eew.) 20

Verbinding DD 5»0 3-(N,N-dimethyl-N-laurylamino)- 2-(hydroxypropaansulfonaat) 5»0 cetyltrirnethylammoniumchloride 1,0 gedeioniseerd water tot 100 % 25 pH ingesteld op' 5»Ö met verdund HOI.

Dit preparaat geeft aanleiding tot geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigensehappen.

Voorbeeld XII

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande 30 uit de ondérstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: 790 3 5 27 19 % (gew./gew.)

Verbinding DD 2,0 natriumlaurylethersulfaat 16,0 laurine/myristine-alkanolamide 4-,0 gedeioniseerd water tot 100 % 5 pH ingesteld op 755·

Dit preparaat geeft aanleiding tot geringe irritatie en vertoont uitmuntende schuimeigenschappen.

Voorbeeld XIII

Sen vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande 10 uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Verbinding EE 5,0 ethyleenoxyethyleen-bis (dimethyl- 15 octadecylammoniumchloride) 2,0 tridecylethersulfaat 10,0 alcohol (SDA 4.0) 1,0 kleurstof en parfum 0,35 gedeioniseerd water tot 100 % 20 pH ingesteld op 8,0.

Voorbeeld XIV

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande 25 uit.de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.:)^

Verbinding EE 10,0 kleurstof en parfum 0,35 30 "Dowicil" 200” 0,05 gedeioniseerd water tot 100 %

Voorbeeld XV 35

Een vloeibaar was- en reinigingsmiddel bestaande 7903527 20 uit de onderstaand vermelde bestanddelen wordt volgens de voorschriften van voorbeeld I bereid: % (gew./gew.)

Verbinding BB 5»0 amidosultaine 5»° 5 polyoxyethyleen (80) sorbitanmono-lauraat 10,0 conserveermiddel 0,1 kleurstof en parfum 0,75 gedeioniseerd water tot 100 % 10

Voorbeeld XVI

Sen vloeibaar babybad-preparaat wordt volgens het volgende recept bereid: 15' % (gew./gew.) ·

Verbinding SE 2,50 > gestript cocossultaïne 2,50 polyoxyethyleen (80) sorbitan-mono- lauraat 5»00 20 tridecylethersulfaat 5»00 polyvinylpyrrolidine 2,00 polyethyleenglycol 6000 distearaat 1,00 conserveermiddel 0,10 kleurstof en parfum 0,35 25 gedeioniseerd water tot 100 % pH ingesteld op 6,5 met verdundHCl.

Voorbeeld XVII 30

Een reinigingsmiddel in gelvorm wordt volgens het volgende recept bereid: 790 3 5 27

Claims

1. Was- en reinigingsmiddelen, m e t h e t 20 kenmerk, dat het werkzame bestanddeel in hoofdzaak uit ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat, bestaat uit een verbinding met de formule 1, waarin A cP, OM of -0-Y-R® 25 B 0Θ of OM’ en X® een anion voorstellen en z 0 of het getal 1 of 2 aangeeft, met dien verstande, dat hetzij A hetzij B (P voorstelt en z een waarde bezit, die noodzakelijk is voor het ver- 30 schaffen van ladingsevenwicht, en B een van een amidoamine-reactiecomponent afgeleide rest met de formule 2 voorstelt, waarin η R een alkyl-, alkenyl-, alkoxy- of hydroxyalkylgroep met elk 5 tot 22 koolstofatomen of een aryl- of alk- 35 arylgroep met ten hoogste 20 koolstofatomen, 7 9 ü 3 5 2 7 «· ! O R een waterstofatoom of een alkyl-, hydroxyalkyl- of alkenylgroep met elk ten hoogste 6'koolstofatomen of een eycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, bij voorkeur 2 tot 5 koolstofatomen, of een polyoxy- alkaleengroep met ten hoogste 10 koolstofatomen, en 5 B? en R^, die al dan niet gelijk kunnen zijn, elk een alkyl-, hydroxyalkyl- of carboxyalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen in elke alkylrest of een polyoxyalkyleengroep met ten hoogste 10 koolstDiatoms 4 men voorstellen, terwijl R·' en R tezamen met het 10 stikstofatoom, waaraan zij zijn gebonden, tevens een stikstofhoudende heterocyclische rest kunnen voorstellen, waarin de rest Y aan een ander ringatoom van de stikstofhoudende heterocyclische rest is gebonden dan het stikstofatoom van de R-rest, en 15 n een geheel getal met een waarde van 2 tot 12 aangeeft, of R een van een stikstofhoudende heterocyclische verbinding met de formule 5 afgeleide rest voorstelt, waarin Z een R-, S- of 0-atoom aangeeft, 20 o 0 of het getal 1, 2 of 3 en p het getal 1,2 of 3 aangeven, met dien verstande, dat de som van o + p 3 of 4 bedraagt, R de bovengenoemde betekenis bezit en aan een ringkool- stofatoom is gebonden, en 25 Rg een alkylgroep met 2 tot 6 koolstofatomen voorstelt, die aan het eindstandige of aan een niet-eindstandig koolstofatoom gesubstitueerd kan zijn door een hy-droxylgroep, en Y een alkyleengroep voorstelt, die eventueel door ten 30 hoogste 3 zuurstofatomen is onderbroken en ten hoogste 12 koolstofatomen bevat, welke alkyleenketen eventueel gesubstitueerd kan zijn door een alkyl-, alkoxy-, hydroxyl- of hydroxyalkylgroep met niet meer dan elk 10 koolstofatomen, en 35 M en M', die al dan niet gelijk kunnen zijn, elk (a) een 790 3 5 27 * ft waterstofatoom, (b) een organische rest zoals een alkyl- of hydroxyalkylgroep met ten hoogste 6 kool-stofatomen, een polyhydroxyalkylgroep met ten hoogste 10 koolstof atomen, een glycerylgroep, een cycloalkyl-groep met ten hoogste 6 koolstofatomen of een aryl- 5 of arylalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofatomen of (c) een zoutrest afgeleid van een van de alkalime-talen, aardalkalimetalen of mono-, di- of triethanolamine voorstellen, met dien verstande, dat, indien hetzij M hetzij M' een organische rest (b) voorstelt, de 10 andere rest M, respectievelijk M' een waterstofatoom of een zoutrest (c) moet voorstellen, of uit een fosfitaïne met de formule 4, waarin R en I de bovengenoemde betekenis bezitten.

2. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 1, 15 met het kenmerk, dat het bovendien ten minste één oppervlakte-actieve stof behorende tot de aniono- gene, niet-ionogene, kationogene en amfotere oppervlakte-actieve stoffen bevat, waarbij het totale gehalte aan actieve oppervlakte-actieve stoffen niet meer dan 35 gew.% 20 bedraagt, betrokken op het totale preparaat.

3. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het ongeveer 1 tot 20-gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een anionogene oppervlakte-actieve stof bevat behorende tot 25 de alkylsulfaten, alkylethersulfaten, alkylmonoglyceryl-ethersulfonaten, alkylmonoglyceride-sulfaten, alkylmono-glyceride-sulfonaten, alkylsulfonaten, alkylarylsulfona-ten, alkylsulfosuccinaten, alkylsarcosinaten, acyliso-thionaten, alkylmethyltauriden, vetzuur/eiwit-condensa- 30 tieprodukten en alcoholethercarboxylaten.

4. ’Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat van een niet-ionogene oppervlakte-actieve stof bevat behorende tot de 35 oxyalkyleenethers van fenolen, één- en meerwaardige alco- 790 3 5 27 holen, en alkylmercaptanen, alkyleenoxyesters van vetzuur-amiden, condensatieprodukten van epoxyethaan met partiële vetzuuresters en mengsels daarvan.

5. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat het ontgeveer 1 tot 5 5 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een katio-nogene oppervlakte-actieve stof bevat behorende tot de mono- en bis-kwatemaire ammoniumhalogeniden, tertiaire aminezouten en kationogene polymeren.

6. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 2, 10 met het kenmerk, dat het ongeveer 1 tot 20 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een amfotere oppervlakte-actieve stof bevat behorende tot de betaïnen, sultaïnen, n-alkylaminopropionaten en n-alkyl-iminodipropionaten. 15

7. Was- en reinigingsmiddel volgens een of meer der voorafgaande conclusies, met het kenmerk, dat de fosfobetaïne-verbinding beantwoordt aan de formule 5·

8. Was- en reinigingsmiddel volgens een of meer 20 der conclusies 1 tot 6, met het kenmerk, dat de fosfobetaïne-verbinding beantwoordt aan de formule 6.

9. Was- en reinigingsmiddel volgens een of meer der conclusies 1 tot 6, met het' kenmerk, 25 dat de fosfobetaïne-verbinding beantwoordt aan de formule 7.

10. Was- en reinigingsmiddel volgens een of meer der conclusies 1 tot 6, met he t kenmerk, dat de fosfitaïneverbinding beantwoordt aan de formule 8. 50

11. Was- en reinigingsmiddel volgens een of meer der conclusies 1 tot 6, met het kenmerk, dat de fosfobetaïneverbinding beantwoordt aan de formule 26. * * * * * * 7903527