Ate

Ate
Aten ning tupa: (1) wanan a lobe, (2) kailing lobe, (3) caudate lobe, (4) quadrate lobe, (5) hepatic artery at portal a uyat, (6) hepatic lymph nodes, (7) gall bladder.
Karinan ning ate (malutu) king atian.
Gray's	subject #250 1188
Artery	hepatic artery
Vein	hepatic vein, portal vein
Nerve	celiac ganglia, vagus
Precursor	foregut
MeSH	Liver

Metung yang organu king atyan ing ate. Kayabe ya iti king en:gastrointestinal system. Neng kayi, gagamitan deng en:prefix ing hepato- neng pisasabyan de ing ate. Alimbawa, potang pisasabyan do reng en:cell ning ate, sasabyan dang hepatocellular. Metung ya pang kataya para king cell ning ate ing hepatocyte (cell ing buri nang sabyan ning - cyte.)

Ing ate ampo ing digestive system

Ing obra ning ate

Dakal ya mangaulagang bageng gagawan ing ate:

• Gagawa yang bilis ing ate. Iti likidu yang dilo-berdi a lulub

king malating bituka ba yang sumaup king pamaglaso king pamangan.

• Manyalikut ya o magsimpan glucose ing ate neng mamangan tamu, at bibili na

ing glucose king daya neng mibababa ya ing glucose king daya tamu (nung malwat ta nang e mekapangan)

• Kukwa yang protina ampong taba ing ate, at gagawan nang glucose iti.

Maulaga iti nung ala ta nang kanan. Malyari tang gamitan ing tabang asalikut tamu at alilan yang glucose iti, a agamit ning kekatamung katawan.

• Gagawa ya mu namang taba ampong cholesterol ing ate.
• The liver metabolizes (breaks down) many things in the blood:

Me-metabolize (lalasawan) no ning ate deng sangkap a atyu king daya:

• • hemoglobin
  • protina, anti reng enzyme ampong insulin
  • Ammonia
  • toxin (sangkap a makalasun) ampong dinat ibat king kekang katawan
• Magsimpan (manyalikut) yang en:vitamin ampong en:minerals ing ate
• Dakal ya gagawang protina ing ate:
  • deng protinang magkulta king daya – deng awsan dang coagulation

protein.

• • deng protinang kalupa ning albumina
• Kareng fetus, neng malati la pang malati, ing ate ing gagawang

korpuskulos a malutu

Deng sakit ning ate

Myayaliwa lang uri deng sakit king ate. Tutung grabi ing maging kabilyan ning tau nung atin yang sakit king ate uling king maulaga nang obra niti. Keraklan, mamamate la reng taung masakit king ate liban na mu nung mika liver transplant la. Ing buri nang sabyan niti, yalis de king aliwang tau ing ate ning taung kamate-mate pamu. Masákit yang e mu nanu ing paman[[opera (medicina)]]ng iti. Pero gagawan de reng doktor uling malyari yang makasagip king bye ning tau.

Deng sintomas ning sakit king ate

Malilyari la reng sintomas ning sakit king ate uling e na gaganapan ning ate ing kayang papil o obra.

Uling e no agyung i-metabolize (lasawan) ning ate deng lasun ampong dinat, e la milalako king daya deti. Metung ya ing bilirubin kareng sangkap a matitipun. Kamate da reng malutung korpuscula, pupunta king daya ing en:hemoglobin a atyu kareti. Maging bilirubin (metung a sangkap a dilo a yang sangkan nung bakit dilo ing bilis [bile].) Lalako ning ate ing bilirubin king daya at bibili na iti king bilis. Mumunta kareng bituka ing bilis, at tutuki iti king dinat a lulwal king katawan. Nung másakit ya ing ate, e ne alako ing bilirubin, anya manatili king katawan iti. Uli na niti, magi yang dilo itsura ing tau. Anya sintomas no ning sakit king ate deng dilong mata ampong balat.

Sintomas na la murin ning sakit king ate deti:

• Pamangangyaya uling kulang ing gagawan nang coagulation protein (protina bang

magkulta ing daya) ning ate

• Pamangalbag ning katawan. Nung king [:en:abdomen|atyan]] ining pamangalbag,

ascites ing aus da kaniti

• Pangalingo (confusion) ampong pangapagal uling king sobrang ammonia a e na

agyung lasawan ning ate

• Pamanganyaya uling kareng mangaragul at makalbag a vein king akmulan

(esophagus o esofago) a awsan dang esophageal varices. Malyaring e lumwat bye ing tau nung dumaya la reti.

Deng uri ning sakit king ate

Malilyari ing hepatitis neng lalbag (inflamed) la reng cell ning ate. Malyaring manibatan iti king impeksyun ibat kareng en:virus. Malyari muring ing lasun (toxin) ing maging sangkan na niti. (Ing alcohol ing karaniwan diling lasun a magdalang hepatitis.) Malyari muring manibat king sakit a en:genetic o amamana ing hepatitis, sakit a en:autoimmune, nung nukarin sisiran ne ning en:immune system ning katawan ing sarili na.

Ing cirrhosis naman, malilyari uling king pangamate da reng cell ning ate a ulit-ulit malilyari. Kamate da retang cell, mikaka scar [[tissue (biological)|tissue]] (laman a magbyuk). Sisiran na niting scar tissue ing pangabalangkas (structure) ning ate. Uli na niti, e gaganang masalese ing ate. Pero mitatas masyadu murin ing prisyun da reng uyat a vein a pupunta king ate. Uli na niti, lalto la reng esophageal varices. Keraklan, ing pangasakit hepatitis B ing marlas diling panibatan ning cirrhosis king yatu.

Neng kayi, mititipun la reng myayaliwang sangkap king ate uling kareng sakit. Alimbawa, matitipun ing en:iron king ate uling king hemachromatosis. Ing en:Wilson’s disease naman ing sangkan ning pangatipun ning tansu (copper) keti. Pareu lang makarok kareng cell deng adwang sakit a reti, a maging sangkan ning grabing sakit ning ate, a malyaring makamate.

Malyari mu namang mika kanser king ate. Mapalyaring metastatic cancer iti ibat kareng aliwang dake ning katawan. Marlas mikaka metastasis king ate uling iti ing maglakong dinat o makarok a bage king daya. Anye potang ilako no reng cell ning kanser king daya, king ate la tutubu deti. Malyari muring king ate mismu manibat ing kanser. Nung king ate manibat iti, hepatocellular carcinoma (kanser da reng cell ning ate) ing aus kaniti. Keraklan, ing cirrhosis ing panibatan ning hepatocellular carcinoma. Nung ibat iti kareng cell a makasapin kareng tubo ning bilis (bile duct) king ate, cholangiocarcinoma ing aus kaniti.

Ing pamanulu king sakit king ate

Malyari lang ulwan deng aliwang sakit king ate kapamilatan da reng panulu. Alimbawa, malyaring ulwan ing hemochromatosis nung maglakong daya kareng tau balang kadwang bulan.

Malyari lang pangilagan deng aliwang sakit king ate bayu la magumpisa deti. Ating adwang klasing viral hepatitis (hepatitis a ibat kareng virus) a malyaring lisyan kapamilata’ning pamagbakuna. Malyaring pangilagan ing hepatitis A ampong B nung magpabakunang makatalima kilub ning bye ning tau.

Liver transplant mu ing solusyun da reng aliwang sakit king ate. Keraklan, ibat la reting ate kareng taung mete uling king aksidenti, at e no gagana utak. Brain dead (mete utak) ing aus da king Ingles kareng taung deti. Agyang mabye ne ing karelang katawan, mete ne ing karelang utak. Nung brain dead ne ing tau, kutnan de reng doktor o en:nurse ing pamilya na nung buri rong i- donate deng organu ning tau. Bukud king ate, malyari yang i-donate ing pusu, deng adwang batu (dake ning katawan), en:pancreas (kundilat), deng baga, deng en:cornea, at neng kayi, ing [[malating bituka]]. Lima lang tau deng malyari nang sagipan bye ning metung a donor, at adwa lang tau deng malyaring manakit.