Terrorisme

Fotografia deis atemptats de 1'11 de setembre de 2001.

Lo terrorisme es l'utilizacion de la terror per agantar d'objectius. Sa definicion es imprecisa car i a de desacòrdis a prepaus de l'usatge de la violéncia, dau quadre politic, dei tecnicas utilizadas, de l'usatge de la paur, dau nivèu d'organizacione e de la natura o de l'ideologia de l'autor. D'autra part, es una tactica anciana qu'es utilizat per d'Estats, per d'insureccions, per de grops religiós, per de movements criminaus e, pus rarament, per de movements sociaus. Son aplicacion efectiva presenta donc de variacions importantas segon leis endrechs e lei periòdes istorics.

Istòria dau concèpte

Se lo mot « terrorisme » foguèt mencionat per lo premier còp en 1794 per lei partisans de la Terror revolucionària, son principi es ben pus ancian. Per exemple, durant lo sègle I apC, lei sicaris judieus utilizavan fòrça de metòdes basats sus la terror per combatre seis adversaris. Durant l'Edat Mejana, lei Nizaritas o lei Kharigitas utilizèron tanben l'assassinat coma un mejan destinat a espaurir seis enemics e a donar mai d'amplor a seis accions.

Pasmens, après son aparicion, lo concèpte conoguèt una teorizacion importanta de part dei movements en lucha còntra lo poder. Febles a respècte de la poissança de l'Estat o de l'administracion coloniala, aqueleis organizacions (nacionalistas irlandés o eslaus, nihilistas rus, anarquistas, movements religiós indians...) desvolopèron d'idèas e de tecnicas similaras per atacar son adversaris e subreviure a sa repòsta (atemptats, assassinats, clandestinitat, propaganda...). D'efiech, lo melhorament de l'eficacitat dei grops terroristas s'acompanhèt d'un perfeccionament dei tecnicas de repression de l'Estat.

Aquela reaccion dau poder aguèt un ròtle important dins la definicion dau terrorisme modèrne amb l'adopcion de lèis per identificar e luchar còntra lo fenomèn. La premsa modèrna, apareguda a la fin dau sègle XIX, participèt tanben fòrça a aquela evolucion amb la represa dau tèrme dins seis articles. Apareguèt ansin la dualitat entre lei visions negativas e positivas que marcan lo terrorisme modèrne. Dins lo premier cas, l'Estat e lo poder en plaça lo depintan coma un procès coard que respecta pas leis institucions e qu'es, sovent, utilizat sensa discriminacion còntra de populacions civilas. Dins aquela concepcion, lo tèrme « terrorista » es fòrça negatiu e pòu servir a delegitimar tota organizacion. Pasmens, dins lo segond sens, seis utilizaires lo consideran coma una necessitat e opausan a la propaganda de l'Estat una còntra-propaganda basada sus la lucha còntra l'opression.

Definicions

Lo terrorisme a pas de definicion unica e universala. La multiplicitat dei « terroristas », la diversitat de sei modalitats d'accion e l'existéncia de nocions juridicas o politicas concurrentas son lei rasons d'aqueu fosc. D'efiech, lo terrorisme es generalament liat a un conflicte entre entitats politicas mai aquò es pas una règla absoluda e d'organizacions non politicas, coma de màfias, pòdon i recórrer. Lo drech aplicable a una situacion terrorista es donc fòrça variable :

• dins un conflicte armat, dèu s'aplicar lo drech de la guèrra que reconóis pas la nocion de terrorisme. En revènge, dins lo cas d'una ataca còntra de civius, pòu utilizar aquelei de crime de guèrra o de crime còntra l'umanitat que son generalament durament reprimits.
• dins un afaire criminau, dèu s'aplicar lo drech penau que considera leis actes terroristas coma de crimes. Pasmens, mai d'un país a definit de circonstàncias agravantas d'aplicar ai cas « terroristas ». Dins lei fachs, aquelei circonstàncias an pauc d'efiechs car leis actes terroristas (atemptats, murtre...) son ja sancionats per de penas de preson lòngas.

Per complicar mai lo problema, existís de configuracions intermediàrias complèxas e mau definidas. Per exemple, la màger part dei movements anarquistas terroristas dei sègles XIX e XX mesclèron actes politics e criminaus (assassinat, atemptats, atacas de bancas...). Enfin, de movements pòdon pauc a pauc desviar de seis intencions originalas e evoluir dau combat per un objectiu politic a la defensa d'interès criminaus coma certanei narcoguerilhas sud-americanas.

La propaganda e l'eissida d'un conflicte jògan tanben un ròtle important. Lei movements de resisténcia militara son sovent presentats coma « terrorista » per lei poders estataus. D'efiech, l'estatut de belligerant es rarament reconegut a una guerilha o a una insureccion per un Estat. Aquò pòu seguir lei condicions de restabliment de la patz. Un movement vencut demorarà sovent terrorista per lo venceire. En revènge, lei membres d'un movement venceire obtènon sovent l'estatut de combatents o de resistents. Entre lei dos, se la patz necessitàt de negociacions, lei situacions varian coma lo mòstra l'integracion de membres de l'IRA, considerats coma terroristas durant leis ans 1960-1990, au govèrn de la província britanica de Belfast après la signatura deis Acòrdis dau Divendres Sant en 1998.

Pasmens, au nivèu juridic, quina que siegue la situacion, lo drech de la guèrra e lo drech penau enebisson leis atacas còntra lei populacions civilas. Per lo premier, son de crimes de guèrra e, per lo segond, son d'omicids. L'Assemblada Generala dei Nacions Unidas considera donc que leis « actes criminaus que, per de fins politicas, son concebuts o calculats per entraïnar la terror dins lo public o un grop de personas son injustificables dins totei lei circonstàncias que que siegan lei motius politics, filosofics, ideologics, raciaus, etnics, religiós o autres invocats per lei justificar ». Per diferenciar lei movements terroristas e lei movements de resisténcia considerats coma legitims segon lo drech de la guèrra, se prepausèt de distinguir la natura deis objectius atacats. Segon aquela definicion, lei movements de resisténcia atacan l'esfòrç de guèrra enemic. Aquò pòu comprendre de personaus militars o administratius, d'infrastructuras e d'installacions economicas. Pasmens, coma tot acte de guèrra, aqueleis accions pòdon entraïnar la mòrt de civius e, d'autra part, lo cas de l'eliminacion dei « collaborators » i intra pas totalament car pòu èsser vist coma una accion destinada a terrorizar.

Tipes de terrorisme

Terrorisme individuau

Representacion d'un atemptat anarquista dau sègle XIX.

Lo terrorisme individuau es un metòde generalament adoptat per lei movements pauc estructurats que dispausan d'un nombre important de partisans. Es caracterizat per l'accion d'un individú solet, de còps ajudat per un grop de simpatizants. Lo nombre reduch de personas implicadas demenís la capacitat deis organizacions de seguretat d'empachar l'ataca. De mai, coma l'objectiu es generalament chausida per lo terrorista a partir de critèris personaus, preveire lo luòc o la persona de protegir es pas simple. En revènge, l'accion es sovent limitada per lei capacitats de l'individú e, après sa realizacion, la fugida es malaisada.

Lo terrorisme individuau foguèt fòrça utilizat a la fin dau sègle XIX e au començament dau sègle XX per leis anarquistas. D'exemples son leis atemptats de Ravachol o de Sante Geronimo Caserio.

Terrorisme organizat

Lo terrorisme organizat es l'òbra d'un grop aguent d'objectius politics que menan a una lucha dirècta o indirècta amb l'Estat. D'efiech, aqueleis organizacions son sovent en favor d'idèas consideradas coma radicalas o en oposicion fòrta amb l'òrdre politic establit. Son objectiu major es sovent d'utilizar de metòdes terroristas per establir una tension susceptibla de servir seis interès. L'implicacion de plusors individús permet d'aumentar fòrça lei capacitats operacionalas a respècte dau terrorisme individuau. Leis organizacions pus sofisticadas son ansin organizadas a l'entorn d'unitats separadas, e de còps especializadas (accion, logistica, propaganda...). Aquò permet de melhorar l'eficacitat e la seguretat per permetre au movement de durar.

Lo terrorisme organizat es una forma de lucha frequenta au sen dei movements radicaus que pòdon pas combatre dirèctament lei fòrças advèrsas. Dins lo corrent de l'istòria, foguèt ansin utilizat per de movements politics o religiós. Per exemple, en Itàlia, una mena de guèrra civila opausèt durant la Guèrra Freja de grops terroristas comunistas e faissistas. De guerilhas pòdon tanben l'utilizar, generalament dins de zònas urbanas onte la preséncia de combatents es pas aisada de mantenir o per terrorizar d'adversaris politics.

Terrorisme d'Estat

Lo terrorisme d'Estat es una nocion discutida qu'es de còps utilizada per designar d'accions de tipe terrorista ordonadas per un Estat. Liadas a la nocion de « rason d'Estat », l'aspècte illegau d'aqueleis operacions es rarament contestat. Dins aquò, l'existéncia dau concèpte de « terrorisme d'Estat » es contestada. En particular, au nivèu dau drech, leis actes terroristas perpetrats per d'oficiaus son considerats coma crimes de guèrra o de crimes còntra l'umanitat.

Annèxas

Liames intèrnes

• Antiterrorisme.
• Crime còntra l'umanitat.
• Crime de guèrra.
• Guerilha.
• Guèrra.