Jonca
Fotografia Ueno Hikoma
Una jonca es un batèu tradicional d'Asia, de còca compartimentada e de velas als « tres quarts » latadas tot lo long e « flotantas » e d'armura limpanta o reversibla.
Per extension, jonca designa l'armeg tipic d'aqueles velièrs.
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]Existís al sègle XVI las grafias ioncque, iuncque, e ionco, respectivament dins de traduccions de tèxtes italian, espanhòl e neerlandés. Las tres mencions venon del portugués jonco atestat al sègle XIV, que d'esperel deriva del malais djong[1].
En chinés, los tèrmes qu'aurián pogut èsser a l'origina del tèrme son fòrça pauc emplegats[2]. Al contrari las estatisticas de las Doanas imperialas chinesas utilisan gaireben un milièr de tèrmes per designar los diferents tipes de joncas de mar e de rius[3].
Tipologia
[modificar | Modificar lo còdi]La tipologia de las joncas de realizat es dificila e los obratges scientifics sul subjècte totjorn parcials[3]. De fach lo subjècte cobrís potencialament l'ensemble de las embarcacions d'Asia.
Coma pels batèus occidentals, aquela tipologia se pòt fondar sus diferents critèris:
- Origina istorica (aquelas deribadas de la piròga corduradas, e aqueles del radèu),
- Geografia (luòc d'usatge),
- Tipe foncional (utilizacion: abitacion, transpòrt de mèrças, de passatgièrs, vigiléncia e assistança, guèrra, pèsca, plaisença).
Caracteristicas
[modificar | Modificar lo còdi]Armeg e velas
[modificar | Modificar lo còdi]Un armeg de jonca es compausat d'una o mai velas tota latadas e « compensadas ».
Compensada, que la vela es a costat del mast e passa leugièrament cap abant d'aquel. Es coma una empenta compensada amb una partida cap abant de son axe. Çò que destria l'armeg de la jonca dels armegs ocidentals es l'utilizacion de latas pla pesugas tot lo long de la tela, la divisant atal en panèls. Aquelas latas (mai sovent de bambós), que son tengudas al mast, tiban la vela, tenon sa forma e pren los esfòrces sus la vela. Cada lata ten las sieuna escota. L'orientacion de la vela se manten per un malhum d'escotas ligadas a una escota màger.
Amb aqueles renfòrts, la tela es pas jamai pesucament sollicitada, ne fasent una vela fòrça fisabla e duradissa.
Esructura e còca
[modificar | Modificar lo còdi]Empentas
[modificar | Modificar lo còdi]« L'empenta es, coma la quilha, pertusat de traucs en losange, e son safran passa dins una òsca qui separa lo rèire en dos, daissant intrer l'aiga dins una cambra calfatada d'ont pòt pas s'espandre dins l'interior de la nau; sa fusada longa e redonda torneja dins dos estambòts e passa, fòrça, la nau; atal l'empenta se dintrar qunad es a l'encoratge, amb un quilhadís que lo lèva. » [4]
Derivas
[modificar | Modificar lo còdi]Clausons estantas
[modificar | Modificar lo còdi]La « tecnica de las clausons estancas » de las joncas chinesas foguèron inscricha en 2010 per l'UNESCO sul lista del patrimòni imateriel necessitant una salvagarda urgenta[5].
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑
- ↑ Par exemple 戎克, qui aurait été inventé pour correspondre phonétiquement au mot anglais junk
- ↑ 3,0 et 3,1 Jonques : une collection du musée d'ethnographie de l'université Bordeaux-Segalen
- ↑ Edmond Pâris et Pierre de Bonnefoux, (fr)« Le gouvernail est, comme la quille, percé de trous en losange, et son safran passe dans une entaille qui sépare l'arrière en deux, en laissant entrer l'eau dans une chambre calfatée d'où elle ne peut se répandre dans l'intérieur du navire ; sa fusée longue et ronde tourne dans deux étambrais et dépasse, de beaucoup, le navire ; aussi le gouvernail peut il se rentrer lorsqu'on est au mouillage, à l'aide d'un guindeau qui le soulève. » Dictionnaire de la marine à voile [détail des éditions]
- ↑