Portal:Gasconha
Portau de Gasconha
Gasconha 
qu'ei ua region istorica: lingüisticament que hè partida d'Occitània; politicament qu'ei partejada enter França (per guaireben tot lo son territòri) e Espanha (per la Vath d'Aran). Qu'ei limitada per la Mar Grana capdarrèr, per l'estuari de Gironda capvath, per la part centrau de Garona o Arièja capavant e peus Pirenèus capsus. Qu'èra a la Hauta Edat Mejana un principat puish mei tard, tanben que vadó un fèu d'Anglatèrra e ua part deu reiaume de França. Mentre lo Ducat de Gasconha que s'aprima a partir de 1032 entà desaparéisher com entitat politica, ua identitat culturau gascona que subsisteish a travèrs deu Regim Ancian e dinc aus nòstes jorns.
Lo capdulh istoric de Gasconha qu'ei Aush.
Lo gentilici qu'ei gascon -a.
Lutz sus...
Pèir de Garròs (Leitora, enter 1525 e 1530 - Pau, 1581) qu'ei un escrivan gascon.
Que vadó en çò d'ua familha leitoresa de petita noblessa de Rauba. Que comencè los sons estudis dens lo collègi de la soa vila nadau abans de seguir ua carrièra de teologia (en bèth estudiar l'ebrèu),e de dret a Tolosa on obtiengó los grads de licenciat puish de doctor. Humanista, que's he protestant e que's liguè dab lo clan paulin de Joana de Labrit,Regina de Navarra. Qu'arrevirè los Psaumes de David en vers occitans de Gasconha(Arnaut de Saleta que'us arrevirè un pauc mei tard en bearnés e dens un estile diferent) e que compausè poesias gasconas on s'exprimiva en favor deu restabliment d'un estatut d'egalitat enter lo gascon e lo francés "Per l'onor deu país sosténguer, e per sa dignitat manténguer." Après l'ocupacion de Leitora per las òsts de Blasi de Monluc, Garròs que s'establí a Pau, auprès de la cort protestanta, on e's morí.
Geografia fisica e natura
- Arrius de Gasconha : Ador, Baïsa, Garona, Gave d'Auloron, Gers, Gimona...,
Cultura e tradicions
- Musica occitana :
- Classica : Maurici Ravèl,
- Tradicionau :
- Cançons : Cant tradicionau en occitan,
- Grops : Los Menestrèrs gascons, Nadau, Los Pagalhós, Los Parpalhons, Eths d'Azun, Arraya, Lous de l'Ouzoum, "Caps Negues", Gric de Prat, Verd e Blu, Familha Artús, Gasconha Plus, Escotasiplau, Trio Espinasse,
- Instruments : boha, vriulon, sansonha, pifre (ripataulèra), flabuta,
- Escrivans :
- De lenga occitana e d'expression gascona : Pèir de Garròs, Guilhèm de Sallusti deu Bartàs, Guilhem Ader, Francés de Corteta, Joan Francés Blader, Cesari Daugèr, Miquèu de Camelat, Filadèlfa de Gerda, Bernat Manciet, Pèire Bèc, Alan Viaut,
- De lenga francesa : Montanha, Montesquiu, Teofil Gautièr, Francés Mauriac,
- Jòcs e espòrts : Quilhas de nau, Corrudas de vacas,
- Gastronomia : Caçolet, Vins : Juranson, Armanhac, garbura, ceps de Bordèu, limacs, paloma, pastís landés, vins de Bordèu, cohard, bueu de Vasats, anhèth de Paulhac, hitge gras, ustras, camanhon de Tonens, tomatas de Marmanda, Flòc de Gasconha,
Portaus connèxes
Las categorias
 Clicatz sus "[+]" per desenrotlar una categoria |
Espòrt
Espòrts
- Basquetbòl :
- Canoè-caiac :
- Ciclisme :
- Fotbòl :
- Rugbi de XV : Fotbòl club Aush Gers
- Tennis :
Clubs
- Rugbí :
- Fotbòl :
Girondins de Bordèu
Activitats de montanha:
Esqui Esqui de hons Esqui d'escorreguda Aupinisme o Pireneisme Escorreguda a pè Caminada Nordica o Nordic Walking o Caminada dab bastons (Sauvakaväly)
Naus espèorts de montanha (canioning etc...)
