Pluton (planeta nana)
(134340) Pluton (simbòl: 
[1] o 
[2]) es una planeta nana del Sistèma Solar. Après sa descobèrta lo 18 de febrièr de 1930 per Clyde William Tombaugh (1906-1997) dempuèi l'Observatòri Lowell a Flagstaff (Arizòna, Estats Units), Pluton èra considerada coma la novena planèta del Sistèma solar.
 Pluton vist per New Horizons, 13 de julhet de 2015. | |
| Descobèrta | Clyde Tombaugh |
|---|---|
| Data de descobèrta | 18 de febrièr de 1930 |
| Caracteristicas orbitalas (Epòca ) | |
| Caracteristicas fisicas | |
| Caracteristicas de l'atmosfèra | |
A la fin del sègle XX e al començament del sègle XXI, de mai en mai d'objèctes similaris foguèron descobèrts dins lo Sistèma solar extèrne, especialament Èris, alara estimat leugièrament pus grand e pus massís que Pluton. Aquela evolucion menèt l'Union astronomica internacionala (UAI) de redefinir la nocion de planèta, Cerès, Pluton e Eris essent dempuèi lo 24 d'agost de 2006 classats coma de planètas nanas. L'UAI a tanben decidit de far de Pluton lo prototipe d'una nòva categoria d'objècte transneptunian. En seguida d'aquela modificacion de la nomenclatura, Pluton foguèt aponduda a la tièra dels objèctes minors del Systèma solar e s'es vis atribuïr lo numèro 134340 dins lo catalòg dels objèctes minors.
A cinc satellits coneguts, que tres an ja un nom e que lo pus grand es Caront. Primièr objècte transneptunian identificat, Pluton orbita a l'entorn del solelh a una distància variant entre 30 e 49 unitats astronomicas e aparten a la cencha de Kuiper, cencha que n'es lo pus grand objècte conegut.
La sonda espaciala New Horizons, lançada en genièr de 2006 per la NASA, foguèt la primièra sonda d'explorar lo sistèma plutonian ; lo traversèt lo 14 de julhet de 2015 a una distància minimala de 11 095 km de Pluton, après un viatge de 6,4 milliards de quilomètres.
Caracteristicas orbitalas
modificarEn general, Pluton es mai alunhat del Solelh que totas las autras planetas, pasmens son orbita es fòrça excentrica, e pendent 20 de las 249 annadas que tarda per la recórrer, es mai pròcha del Solelh que Neptun. Se sarrèt mai del Solelh en setembre de 1989 e contunhèt dins l'orbita de Neptun fins al mes de març de 1999. Ara es a s'alunhar e tornarà pas traversar l'orbita neptuniana fins al mes de setembre de 2226.
L'orbita de Pluton tanben es la pus inclinada, amb 17º. Per aquesta rason i a pas cap de risca que se tròbe amb Neptun. Quand las orbitas se crosan o fan a ras dels extrèms de tal biais que, en verticala, son separats par una distància colossala.
Caracteristicas fisicas
modificarLa composicion de Pluton es pas coneguda. Pasmens de mesuras de sa densitat (2030 kg/m3) indican qu'es format per 70% de rocalha e 30% de glaç. La superficia es probable que siá cobèrta d'azòt gelat amb de quantitats magras de metan e de monoxid de carbòni (en estat solid) e a l'interior deu aver un nuclèu de rocàs.
Pluton a una atmosfèra prima, formada per d'azòt, de metan e de monoxid de carbòni, que se gèla e tomba sus la superficia a mesura que s'alunha del Solelh. Lo metan gelat indica que la temperatura a la superfícia es inferiora a 70 K e probablament es a l'entorn de 50 K (−220 °C). La temperatura pòt variar bravament entre lo ponch de l'orbita mai a ras del Solelh e lo pus alunhat, vist que la diferéncia es de mai de 2,5 miliards de quilomètres.
Planetas
Mercuri · Vènus · Tèrra · Mart · Jupitèr · Saturne · Uranus · Neptun
Planetas nanas
Cères · Pluton · Èris
Pichons còrses
Asteroïdes · Cencha d'asteroïdes · Cometas · Cencha de Kuiper · Objèctes eparses · Nívol d'Oort
Satellits
T (1) : Luna —
M (2) : Fòbos · Deimos —
J (67) : Io · Euròpa · Ganimèdes · Callisto —
S (62) : Titan · Rhea · Mimas · Enceladus · Tethys · Dione —
U (27) : Miranda · Ariel · Umbriel · Titània · Oberó —
N (14) : Triton