Biinis

Biinis
kéyah yádiłhił biiʼ hólóní
Kéyah Biinis woolyéhígíí éélkid.
0	ooljééʼ bináádááł
4.8676×10²⁴ kg	aniiłdas
12,104 km	áníłtso (ałnííʼ góneʼ ałtsádzohgo)
225di	jóhonaaʼéí yinaadááh

Biinis bízhiʼ éí Roman dineʼé bizaad bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ ("venus"). Biinis kéyah beeʼyoozhíʼiʼígíí naaki góneʼ jóhonaaʼéí bitsáádiʼ siʼą́ą́h. Jóhonaaʼéí 224.7di yiniiʼnadah (Nahasdzáán bikáaʼgi anáʼatʼáhígíí beeʼnaalkáágoʼ). Eʼeʼaahgo Biinis yéigo yiitʼį́ (−4.6 magnitudedi siʼą́ą́h łééh). Biinis Jóhonaaʼéí yinádahgo, łahgo 47.8° naʼdlééh (atiisgoʼ), áádóó Jóhonaaʼéí tʼáá yiitsʼiidiʼ ałhéʼhadah. Nahasdzáán bikáaʼgi eʼeʼaahgo éí doodaiiʼ éí tʼáá abinigo sǫʼ naʼhalingo yéigo adéístiin łééh, áádóó azhí nidiʼ tʼáá akwii tʼéigo beeʼwoozhí.

Łaʼ bílaʼashdlaʼí Biinis, Nahasdzáán bikʼis déíłníʼgo daʼyoozhí, biniináʼígíí éí tʼáá ałhééʼniłtsóʼ (asdą́ą́), áádóó bigravity ałdóʼ tʼáá Nahasdzáán asdą́ą́ naʼhalin, áádóó atʼéʼígíí ałdóʼ asdą́ą́ ałhééłtʼé. Biinis biníłchʼiʼ éí sulfuric acid beeʼłíbago bikʼééstiʼ, áádóó díí biniiná kéyahígíí dooyiitʼíʼdaʼ. Níłchʼiʼígíí naalkááhgo tʼáá nidaz, áádóó káábin dioxide tʼáá yéigo niłchʼiʼ biyiihólǫ́ʼ. Áádóó Biinis bikáaʼgi éí káábin cycle beeʼadéín áádóó éí hólǫ́ǫgo éí káábin yootʼą́ʼ łééh (Tsin adazʼááhígíí akwii tʼį́į́h łeeh éí doodaiiʼ éí tsé biyiiʼ góneʼ káábin yootʼą́ʼ łeeh). Áádóó organic life ałdóʼ adéín Biinis bikáaʼgi, éí hólǫ́ǫgo éí káábin yootʼą́ʼ łeeh. Ndaʼałkaahí adahnį́go éí Biinis daʼtsíʼ tʼáá Nahasdzáán naʼhólingo bikáaʼgi tó nitéél hólǫ́ nitʼééh^[1]. Áádóó kéyahígíí sidwo silį́į́hgo tóʼígíí ałtsó siil silį́į́h, áádóó kéyahígíí tʼóh naaltséé. Naaná Biinis bimagnetic field doo ayoolǫ́ʼdaʼ. Naaná Biinis bikáaʼgi Háájiʼjin hólǫ́ʼígíí ałdóʼ ałtsó biłnidiijóól, áádóó Yágháhoníkáán biyiidiʼ niyól hólǫ́ʼígíí ałtsó biłyooʼiiyol^[2]. Áádóó Biinis biniłchʼiʼ atmospheric pressureígíí atiis, naalkáágo 92 beeʼaláh; Nahasdzáán bikáaʼgi éí tʼáá achʼį́ʼ.

Biinis bikáaʼgi kéyah ánólingiʼ doo beeʼhózindaʼ nitʼééh (Níłchʼiʼígíí éí sulfuric acidigi kéyah beeʼłíbago bikʼééstiʼ), 1990–1991 biyihah yę́ędą́ą́ʼ Yágháhookáán biyiidiʼ natʼáʼiʼ Project Magellan woolyégo iindaʼ naaltsoos bikáaʼgi kéyah ánólinígíí neezhchʼááʼ. Áádóó kéyahígíí naalkááhgo volcano bikáágo hólǫ́ʼgiʼ átʼé áádóó Łeetsoii níłchʼiʼ biyiihólǫ́ʼ. Łeetsoiiʼígíí naalkááhgo bináhjíʼ volcano hólǫ́ʼígíí beeʼbeehózin ^[3] ^[4]. Akódiʼ tsé lava flow woolyéʼígíí adooʼyiiltsééʼda. Biinis bikáaʼgi dooʼayoo kéyah bikáaʼgi adaʼhósdzáádaʼ, Biinis éí yéigo damiiltsoh dóó ałnį́į́h binahah ^[5]. Biinis bikáaʼgi éí kéyah dooʼnáʼhanádaʼgiʼ átʼé daʼnį́ʼ ndaʼałkaahí daʼnį́ʼ. Biinis biyiidiʼ kǫ́ʼ hólǫ́ʼígíí, háʼshį́į́h nahótʼį́į́hgo tsé lava nilį́į́hgo hánagoh (Yéigo akwii nátʼį́į́h)^[6]

Kéyah Biinis woolyéʼígíí éélkid, kéyahígíí tʼéiyá áádóó sulfuric acid kósígíí éí tʼáá gééd. Yágháhookáán biyiidiʼ natʼáʼiʼ Project Magellan, ayiiskid.

bitsʼą́ą́dóó ééhózinii

^ Hashimoto, G. L.; Roos-Serote, M.; Sugita, S.; Gilmore, M. S.; Kamp, L. W.; Carlson, R. W.; Baines, K. H. (2008). "Felsic highland crust on Venus suggested by Galileo Near-Infrared Mapping Spectrometer Data". Journal of Geophysical Research, Planets 113: E00B24. doi:10.1029/2008JE003134. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.
^ "Caught in the wind from the Sun". ESA (Venus Express). 2007-11-28. https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Venus_Express/Caught_in_the_wind_from_the_Sun. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.
^ Esposito, Larry W. (1984-03-09). "Sulfur Dioxide: Episodic Injection Shows Evidence for Active Venus Volcanism". Science 223 (4640): 1072–1074. doi:10.1126/science.223.4640.1072. https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.223.4640.1072. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.
^ Bullock, Mark A.; Grinspoon, David H. (March 2001). "The Recent Evolution of Climate on Venus". Icarus 150 (1): 19–37. doi:10.1006/icar.2000.6570. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.
^ Strom, R. G.; Schaber, G. G.; Dawsow, D. D. (1994). "The global resurfacing of Venus". Journal of Geophysical Research 99: 10899–10926. doi:10.1029/94JE00388. Bibcode: 1994JGR....9910899S. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.
^ Nimmo, F.; McKenzie, D. (1998). "Volcanism and Tectonics on Venus". Annual Review of Earth and Planetary Sciences 26: 23–53. doi:10.1146/annurev.earth.26.1.23. Bibcode: 1998AREPS..26...23N. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

Yágháhookáán biiʼ Hólónígíí

Jóhonaaʼéí	Mókiwii	Biinis	Nahasdzáán Ooljééʼ	Máaz	Séwes	Jíbitoo	Séetin	Yoowéinis	Néʼtoon	Tłóotoo	Haʼooméya Maakiimaakii	Ééwis

[1] Hashimoto, G. L.; Roos-Serote, M.; Sugita, S.; Gilmore, M. S.; Kamp, L. W.; Carlson, R. W.; Baines, K. H. (2008). "Felsic highland crust on Venus suggested by Galileo Near-Infrared Mapping Spectrometer Data". Journal of Geophysical Research, Planets 113: E00B24. doi:10.1029/2008JE003134. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[2] "Caught in the wind from the Sun". ESA (Venus Express). 2007-11-28. https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Venus_Express/Caught_in_the_wind_from_the_Sun. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[3] Esposito, Larry W. (1984-03-09). "Sulfur Dioxide: Episodic Injection Shows Evidence for Active Venus Volcanism". Science 223 (4640): 1072–1074. doi:10.1126/science.223.4640.1072. https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.223.4640.1072. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[4] Bullock, Mark A.; Grinspoon, David H. (March 2001). "The Recent Evolution of Climate on Venus". Icarus 150 (1): 19–37. doi:10.1006/icar.2000.6570. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[5] Strom, R. G.; Schaber, G. G.; Dawsow, D. D. (1994). "The global resurfacing of Venus". Journal of Geophysical Research 99: 10899–10926. doi:10.1029/94JE00388. Bibcode: 1994JGR....9910899S. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[6] Nimmo, F.; McKenzie, D. (1998). "Volcanism and Tectonics on Venus". Annual Review of Earth and Planetary Sciences 26: 23–53. doi:10.1146/annurev.earth.26.1.23. Bibcode: 1998AREPS..26...23N. Biniʼantʼą́ą́tsózí 07, 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]