Skomakar

Skomakearverkstad. Tresnitt av Jost Amman frå Das Ständebuch (1568)

Ein skomakar er ein handverkar som lagar og vøler skotøy.

Skomakarane var ei dominerande yrkesgruppe i Noreg frå 1200-talet. Skomakaren utførte heile arbeidsprosessen; han garva skinn, sydde sko og støvlar og hadde direkte kontakt med kundane. Det norrøne ordet for desse skomakarane var sútari som ein finn igjen i finsk, suutari.

Fram til byrjinga av 1600-talet var skomakarane relativt velståande. Deretter blei garvarane ei eiga yrkesgruppe, og dei tok mykje av fortenesta.

Fabrikksydde sko blei vanlege i andre halvdel av 1800-talet, då ein tok til å bruka maskinar i produksjonen. Etter at lauga blei oppløyste i 1870 blei det grunnlagd skomakarlag i byane, og i 1908 blei Norges Skomakermester-forbund oppretta.

Skomakarar i kulturen

Crispinus og Crispinianus er vernehelgenar for skomakarar.

Skomakarar er nemnde i ordtak som «skomakar, bli ved din lest» og «skomakaren sine barn har ikkje sko.»

I litteraturen er ein skomakar hovudperson i Tolstoj si novelle «Der det er kjærleik, der er Gud». Jens Petrus Andersen, spela av Henki Kolstad, er hovudperson i den norskejulekalenderserien Jul i Skomakergata

Kjende skomakarar

• Raymond Lewis Wildsmith, fann op loaferskoen.
• Ravidas, nordindisk religiøs leiar frå den marginaliserte chamar-kasten av skomakarar og andre lêrarbeidarar
• Salvatore Capezio, byrja produksjonen av danseskorne Capezio.
• Salvatore Ferragamo, italiensk skodesignar
• Jimmy Choo, malaysisk kinesisk designar basert i London
• Christian Louboutin, fransk fottøydesignar

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Skomakar» frå Wikipedia på bokmål, den 3. november 2018.

• Denne artikkelen bygger på «Shoemaking» frå Wikipedia på engelsk, den 3. november 2018.

Bakgrunnsstoff

• Design og håndverk - Skomaker Arkivert 2007-09-27 ved Wayback Machine.
• Plus-skolen i Fredrikstad gir opplæring i faget

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Skomakar

Denne samfunnsartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.