Samiske kommunar

Samiske kommunar er kommunar i Noreg, Finland, Sverige og Russland der eitt eller fleire samiske språk har ein offisiell status.

Tradisjonelle grenser for dei samiske språkregionane: 1. Sørsamisk, 2. Umesamisk, 3. Pitesamisk, 4. Lulesamisk, 5. Nordsamisk, 6. Skoltesamisk, 7. Enaresamisk, 8. Kildinsamisk, 9. Tersamisk. Mørkare område representerer kommunar der samisk er eit offisielt språk. På norsk side manglar kommunane Hamarøy, Hattfjelldal, Røros, Røyrvik og Tjeldsund på dette kartet.

Desse kommunane er:

Finland

• Enontekiö (nordsamisk)
• Inari (nordsamisk, enaresamisk, skoltesamisk)
• Sodankylä (nordsamisk)
• Utsjoki (nordsamisk)

Sverige

Kart over alle kommunar i Noreg, Sverige og Finland som høyrer til under det samiske forvaltningsområdet i desse tre landa. På norsk side manglar kommunane Hamarøy, Hattfjelldal, Røros og Tjeldsund på dette kartet.

I det opphavlege samiske forvaltingsområdet var det fire kommunar, Arjeplog, Jokkmokk, Gällivare og Kiruna. Sidan har det vore fire utvidingar av forvaltingsområdet, hhv. i 2010, 2012, 2018 og 2019. Med den siste utvidinga 1. februar 2019 utgjer forvaltingsområdet for dei samiske språka no 25 kommunar. Lova presiserer ikkje kva samisk(e) språk som er offisielt språk innanfor kvar kommune.

• Arjeplog (lulesamisk)
• Arvidsjaur
• Berg
• Dorotea (2012)
• Gällivare (nordsamisk)
• Härjedalen
• Jokkmokk (lulesamisk, nordsamisk)
• Kiruna (nordsamisk)
• Krokom (sørsamisk)
• Luleå (2018)
• Lycksele
• Malå
• Sorsele
• Stockholm (2019)
• Storuman
• Strömsund
• Sundsvall (2018)
• Umeå
• Vilhelmina
• Vindeln (2019)
• Åre
• Åsele (2018)
• Älvdalen
• Örnsköldsvik (2019)
• Östersund

Frå 1. januar 2024 vil òg Skellefteå inngå i det samiske språkforvaltingsområdet i Sverige, som kommune nr. 26.

Noreg

I det opphavlege forvaltningsområdet for samisk språk frå 1.1.1992 var det berre seks kommunar, alle frå nordsamisk område, fem i Finnmark og éin (Kåfjord) i Troms. I dag består forvaltningsområdet av følgjande 13 kommunar, og alle dei tre ulike samiske språka som blir bruka i Noreg er representerte:

• Hamarøy (lulesamisk, frå 1.1.2020)
• Hattfjelldal (sørsamisk, frå 1.7.2017)
• Karasjok (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Kautokeino (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Kåfjord (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Lavangen (nordsamisk, frå 1.1.2009)
• Nesseby (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Porsanger (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Røros (sørsamisk, frå 1.7.2018)
• Røyrvik (sørsamisk, frå 1.1.2013)
• Snåsa (sørsamisk, frå 1.1.2008)
• Tana (nordsamisk, frå 1.1.1992)
• Tjeldsund (nordsamisk, frå 1.7.2020)

Potensiell ny samisk kommune

• Bodø vedtok i bystyret 9.12.2021 å søka innlemming i forvaltningsområdet for samisk språk. Det er uklart om søknaden er send, og ev. når det vil verta gjort vedtak om innlemming av Kongen i Statsråd. Det litt spesielle med Bodø sin situasjon er at kommunen strekkjer seg over to samiske språkområde, lulesamisk og pitesamisk, og kommunen ønskjer derfor å søkja innlemming for begge språka. Bodø vil i så fall verta den fyrste samiske kommunen med to offisielle samiske språk, den andre lulesamiske kommunen (etter Hamarøy), og den aller fyrste pitesamiske kommunen.

Tidlegare samisk kommune

• Tysfjord (lulesamisk, frå 1.1.2006 til 31.12.2019) er frå 2020 delt i to, og inngår i dag i høvesvis nye Hamarøy og Narvik kommunar. Nye Hamarøy kommune vart med dette innlemma i språkforvaltningsområdet, men ikkje nye Narvik kommune.

Russland

• Lovozerskij rajon (kildinsamisk er skulespråk, men ikkje administrasjonsspråk)

Sjå også

• Samiske område i Noreg

Bakgrunnsstoff

Noreg

• Lov om Sametinget og andre samiske rettsforhold (sameloven)
• Rapport fra gjennomgang av samelovens språkregler. Fornyings-, administrasjons- og kirkedepartmenetet 2014

Sverige

• Minoritetsreformen och samerna
• Lag (2009:724) om nationella minoriteter och minoritetsspråk