Léon Foucault

Léon Foucault
Léon Foucault (1819-1868)
Fødd	Jean Bernard Léon Foucault 18. september 1819 Paris i Frankrike
Død	11. februar 1868 (48 år) Paris
Bustad	Frankrike
Nasjonalitet	fransk
Område	fysikar
Yrke	fysikar, astronom
Institusjonar	Paris observatorium
Alma mater	Collège Stanislas de Paris
Kjend for	Foucaultpendelen
Medlem	Royal Society Société philomathique de Paris Det prøyssiske vitskapsakademiet Det franske vitskapsakademiet Det russiske vitskapsakademiet Vitskapsakademiet i St. Petersburg

Jean Bernard Léon Foucault (18. september 1819–11. februar 1868) var ein fransk fysikar som særleg er kjent for dei målingane han i samarbeid med Fizeau gjorde av lysfarten og om skilnaden mellom lysfarten i vatn og i luft. Lysfarten i vatn er 3/4 av lysfarten i luft og i vakuum. Foucault utførte det kjende pendelforsøket, som direkte viser at jorda dreier seg om sin polakse. I 1852 konstruerte han eit gyroskop.

Foucaults pendelforsøk

Vincenzo Viviani (1622–1703) gjorde i 1661 nokre laboratorieforsøk med pendel, som lét seg forklare ved å tenkje seg at jorda roterer. I 1851 gjorde Foucault det same forsøket med ei stor kule i ein 67 m lang metalltråd hengt opp i toppen av kuppelen i Pantheon i Paris, ein såkalla foucaultpendel.

Svingeplanet til pendelen sin dreiar seg langsamt i same retning som rørsla til sola og stjernene. Om ein tenkjer seg pendelen hengt opp over ein av polane til jorda, ville pendelsvingningene gå i eit plan som ligg fast i tilhøve til stjernene, medan Jorda roterer under, ei hel omdreiing på 24 timar. Pendelen ville i tilhøve til jorda dreie seg 15° i timen. Stadig lenger vekk frå polane vil dreiinga minke og bli null ved ekvator.

Den store tilstrøyminga til Pantheon og den publisiteten eksperiment til Foucault fekk, gjorde at namnet hans vart knytt til det.

Kjelder

• Jean Bernard Léon Foucault. (28.02.2013) I Store norske leksikon.