scherp

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  scherp    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈsxɛr^əp / (1 of 2 lettergrepen)

Woordafbreking

• scherp

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord, via Middelnederlands scharpe / scarp van Oudnederlands skarp, in de betekenis van ‘puntig’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	scherp	scherper	scherpst
verbogen	scherpe	scherpere	scherpste
partitief	scherps	scherpers	-

Bijvoeglijk naamwoord

scherp

1. goed snijdend

   • Vlees snijden gaat enkel met een scherp mes. 

   ▸ Het laatste stuk baanden we ons een weg door hoog gras en scherpe struiken.

2. (van een hoek) van minder dan 90°

   • Er werd een vraag gesteld over een scherpe hoek tijdens de wiskundeles. 

3. beter dan gemiddeld

   • De uitverkoop zat weer vol met scherpe prijzen. 

   ▸ Verder merkte ik dat mijn smaak iets scherper werd zodat ik me onmiddellijk stoorde aan de chemische smaak van het kraanwater in de stad na weken uit de rivier te hebben gedronken.

4. de zintuigen sterk, vaak negatief, prikkelend

   • Hij kon niet meer tegen die scherpe geluiden. 

5. sterk smakend, hartig, pikant, pittig

   • Zij eet vaak scherpe knoflooksaus. 

6. heel afkeurend

   • Er kwam scherpe kritiek op plannen van minister Eurlings. 

7. duidelijk weergegeven

   • Ik heb een aantal foto's met scherpe contouren. 

8. scherpzinnig

   • Hij heeft nog altijd een scherpe blik. 

9. heel precies

Bijwoord

scherp

1. heel precies afgesteld

   ▸ Mijn zintuigen stonden helemaal op scherp tijdens die eerste kilometers.

2. heel duidelijke

   ▸ De kandidatuur van Omtzigt heeft de race ook weer helemaal op z'n kop gezet, stelt Van der Wulp. "Het CDA is van oudsher een bestuurderspartij. Omtzigt is een kandidaat die juist strijdt tegen te veel macht voor de overheid. Ook hierdoor moeten de CDA-leden scherp kiezen."

Antoniemen

• [1] bot
• [2] stomp
• [4] welluidend
• [5] flauw, laf
• [6] mild
• [7] onscherp, troebel, wazig

Hyponiemen

• haarscherp, laserscherp, messcherp, vlijmscherp

Afgeleide begrippen

   

scherpaarde scherpen scherpgras scherpheid scherphoek scherphoekig scherpkruid scherpnagel scherpomlijnd scherprechter scherpriekend scherpschutter (9) scherpslijper scherpstelling scherpte scherpzinnig

Vertalingen

    1. goed snijdend   

Afrikaans: skerp (af) Albanees: mprehtë (sq) Catalaans: esmolat (ca) Chinees: 銳利 (zh) (ruìlì) Deens: skarp (da) Duits: scharf (de) Engels: sharp (en) Esperanto: akra (eo) Estisch: terav (et) Fins: terävä (fi) Frans: affilé (fr) Hebreeuws: חד (he) Hindi: तेज़ (hi) Hongaars: éles (hu) IJslands: skarpur (is) Indonesisch: tajam (id) Italiaans: affilato (it) Japans: 鋭い (ja) (surudoi)

Koreaans: 날카로운 (ko) (nalkaroun) Latijn: acer (la) Limburgs: sjèrp (li) Lets: ass (lv) Litouws: aštrus (lt) Noors: skarp (no) Oekraïens: гострий (uk) (hostryy̆) Perzisch: تیز (fa) Pools: ostry (pl) Portugees: afiado (pt) Roemeens: ascuțit (ro) Russisch: острый (ru) (óstryj) Spaans: afilado (es), agudo (es) Tsjechisch: ostrý (cs) Turks: keskin (tr) Vietnamees: nhọn (vi) Welsh: miniog (cy) Zweeds: skarp (sv)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	scherp	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

het scherp o

1. punt of snijdende rand van een wapen of gereedschap

   ▸ De jongen is mooi, het afgeslagen hoofd van Goliath is een zelfportret van Caravaggio, en op het scherp van het zwaard heeft hij in het Latijn woorden geschilderd die betekenen: nederigheid overwint de hoogmoed.

2. voorwerp met een punt of snijdende rand als kenmerkende eigenschap
3. (militair) projectielen uit een vuurwapen die bedoeld zijn om een doelwit te beschadigen

   ▸ De politie waarschuwde zondagavond Nederlandse tijd in een verklaring met scherp te gaan schieten als de demonstranten dodelijke wapens en ander geweld blijven gebruiken.

4. harde, kantige, of snijdende voorwerpen die in de maag van het vee terecht kunnen komen met het voedsel, of de daardoor ontstane ontsteking

Antoniemen

• [3] losse flodder

Typische woordcombinaties

• [3] met scherp schieten

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] op het scherp van de snede
  waarbij bewust veel risico wordt genomen of voor een grote tegenstelling wordt gekozen

Werkwoord

vervoeging van
scherpen

scherp

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van scherpen
   

   • Ik scherp. 

2. gebiedende wijs van scherpen
   

   • Scherp! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van scherpen
   

   • Scherp je? 

Gangbaarheid

• Het woord scherp staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "scherp" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.