Thalassomedon
| Thalassomedon Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Thalassomedon Welles, 1943 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Thalassomedon haningtoni | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Skelet in het American Museum of Natural History | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Thalassomedon op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Thalassomedon[1][2][3] is een geslacht van uitgestorven zeereptielen behorend tot de Plesiosauria. De soort leefde gedurende het Laat-Krijt in de zeeën van Noord-Amerika. Fossiele vondsten van Thalassomedon zijn gedaan in de Amerikaanse staten Colorado en Montana en dateren uit het Cenomanien, ongeveer honderd miljoen jaar geleden.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In Maart 1939 tijdens werkverschaffing door de Works Progress Administration werden arbeidskrachten ingezet op land twintig kilometer ten noorden van Pritchett. Een van de arbeiders, Fred Roth, zag wat fossielen uit een leisteenwand steken die waren blootgelegd door een recente overstroming. Roth waarschuwde de landeigenaar, Vernon Van Campen, die op zijn beurt Andrew A. Weresh inlichtte, een natuurkundeleraar en de directeur van Pritchett High School. Weresh nam contact op met het Colorado Museum of Natural History (het latere Denver Museum of Natural History). Het museum zond een team bestaande uit de assistentpreparateur Robert L. Landberg en de conservator Harvey C. Markman. Het bleek dat vandalen al veel botten hadden ingepikt en de rest verspreid. Toch lukte het een belangrijk deel van een plesiosauriërskelet te bergen. Het werd voorlopig geïdentificeerd als een exemplaar van Elasmosaurus.
De typesoort Thalassomedon haningtoni werd in 1943 benoemd door Samuel Paul Welles. De geslachtsnaam is afgeleid van het Grieks thalassè, "zee" en medoon, "heer". De soortaanduiding eert Charles H. Hanington, de directeur van het Colorado Museum of Natural History.
Het holotype DMNH 1588 is gevonden in de Granerosschalie van Baca County, Colorado, die dateert uit het vroege Cenomanien. Het bestaat uit een skelet met schedel. Vooral de linkerzijde van de romp is bewaard gebleven. Er zijn in totaal zes exemplaren van verschillende staat van bewaring te zien in verschillende musea in de Verenigde Staten. Hun identiteit is echter omstreden.
Alzadasaurus riggsi is volgens Kenneth Carpenter een jonger synoniem.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Grootte
[bewerken | brontekst bewerken]Thalassomedon is een van de grootste langhalzige vormen uit de Elasmosauridae, met een holotype van 10,86 meter lang en een gewicht van meer dan 4,44 ton. Er is echter nog een grotere schedel bekend die duidt op een veel groter dier, mogelijk tot 11,6 meter.
Skelet
[bewerken | brontekst bewerken]De nek is ook erg lang; deze omvat tweeënzestig wervels en is ongeveer 5,9 meter lang - meer dan de helft van de totale lengte. De atlas en draaier hebben korte en hoge wervellichamen. De schedel is zevenenveertig centimeter lang, met vijf centimeter lange tanden. De neusgaten zijn cirkelvormig en liggen boven de derde tot vijfde maxillaire tanden. De wervelkolom telt naast de tweeënzestig halswervels, drie borstwervels, vijfentwintig ruggewervels, drie sacrale wervels en eenentwintig staartwervels.
De vinnen waren ongeveer anderhalf tot twee meter lang. De schoudergordel en het bekken zijn middenin gescheiden. Opperarmbeen en dijbeen zijn relatief slank.
Er zijn stenen gevonden in het maaggebied, waarom sommigen denken dat ze werden gebruikt voor ballast of spijsvertering. Als het laatste het geval is, zou de werking van de maag ervoor zorgen dat de stenen het ingenomen voedsel hielpen vermalen.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Thalassomedon zijn naaste verwant is Elasmosaurus; beide behoren tot de Elasmosauridae.
Literatuur
- Welles, S. P., 1943, Elasmosaurid Plesiosaurs with description of new material from California and Colorado: Memoirs of the University of California, v. 13, n. 3, p. 125-254.
- Zawisha, P. H. and Lee, I.; 1995; The preparation, design, fabrication, engineering and installation of a mount for Thalassomedon haningtoni (long-necked plesiosaur); Journal of Vertebrate Paleontology; 15(3, Suppl.) pp.61; University of Oklahoma
- Carpenter, K. (1999). "Revision of North American elasmosaurs from the Cretaceous western interior." Paludicola, 2(2): 148-173.
- Sachs, S.; Lindgren, J.; Madzia, D.; Kear, B. P. (2021). "Cranial osteology of the mid-Cretaceous elasmosaurid Thalassomedon haningtoni from the Western Interior Seaway of North America". Cretaceous Research. 123: Article 104769. doi:10.1016/j.cretres.2021.104769. S2CID 234055157.
Noten
- ↑ Thalassomedon. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- ↑ (en) Thalassomedon. Plesiosaur Directory. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- ↑ Fossilworks: Thalassomedon. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Thalassomedon op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.