Smaug (geslacht)

Smaug
	Reuzengordelstaarthagedis (Smaug giganteus)
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Reptilia (Reptielen)
Orde:	Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:	Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:	Scincomorpha (Skinkachtigen)
Familie:	Cordylidae (Gordelstaarthagedissen)
Geslacht
	Smaug; Stanley, Bauer, Jackman, Branch & Le Fras Nortier Mouton, 2011
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Smaug op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Herpetologie

Smaug is een geslacht van hagedissen uit de familie gordelstaarthagedissen (Cordylidae).^[2] Het geslacht is vernoemd naar de fictieve draak Smaug.

Indeling

De groep werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Edward L. Stanley, Aaron Matthew Bauer, Todd R. Jackman, William Roy Branch en Pieter Le Fras Nortier Mouton in 2011. De soorten behoorden eerder tot het niet meer erkende geslacht Zonurus en werden later tot de echte gordelstaarthagedissen uit het geslacht Cordylus gerekend. Er zijn tegenwoordig acht verschillende soorten. Lange tijd waren er zes soorten, maar in 2014 werden twee ondersoorten van Warrens gordelstaarthagedis (Smaug warreni) als aparte soorten erkend. Dit betreft de soorten Smaug barbertonensis en Smaug depressus.

Naam

De huidige geslachtsnaam Smaug is vernoemd naar de draak Smaug uit de The Hobbit-verhalen van J.R.R. Tolkien. Deze naam werd voor het eerst geopperd in 2011, bijna veertig jaar na de dood van Tolkien. Het is echter niet zo dat de draak toevallig lijkt op een gordelstaarthagedis. Tolkien heeft de draak zelfs gebaseerd op de gordelstaarthagedissen en meer specifiek de reuzengordelstaarthagedis. Tolkien werd namelijk geboren in Oranje Vrijstaat (tegenwoordig Vrijstaat), in deze provincie komt van alle soorten alleen de reuzengordelstaarthagedis voor. Niet alleen de koppen van de draak en de hagedis zijn gelijkend, ook het feit dat de draak een sterk bepantserde huid heeft, ondergronds leeft en diepe holen graaft zijn duidelijke overeenkomsten met de hagedis^[2].

De soorten uit dit geslacht staan in het Nederlands bekend als gordelstaarthagedisen.

Uiterlijke kenmerken

De totale lichaamslengte bedraagt ongeveer twintig centimeter, de grotere soorten worden tot veertig cm lang. Net als de echte gordelstaarthagedissen hebben alle soorten stekels op de staart, het lichaam en de kop. Bij sommige soorten, zoals Smaug mossambicus, zijn de stekels minder goed ontwikkeld. De meeste soorten hebben een bruine tot zwarte kleur, de buikzijde is lichter. Mannetjes vertonen soms felle kleuren in de paartijd.

Verspreiding en habitat

Alle soorten komen voor in delen van zuidelijk Afrika. Veel soorten zijn endemisch in Zuid-Afrika. Het zijn bewoners van rotsige en droge streken zoals halfwoestijnen. Alle soorten leven van kleine ongewervelden zoals insecten.

Soortenlijst

Soorten uit het geslacht Smaug
Afbeelding	Naam	Auteur	Verspreidingsgebied
	Smaug barbertonensis	Van Dam, 1921	Swaziland en Zuid-Afrika
	Smaug breyeri	Van Dam, 1921	Zuid-Afrika
	Smaug depressus	FitzSimons, 1930	Zuid-Afrika
	Reuzengordelstaarthagedis (Smaug giganteus)	Smith, 1844	Zuid-Afrika
	Smaug mossambicus	FitzSimons, 1958	Mozambique, Zimbabwe
Plaats uw zelfgemaakte foto hier	Smaug regius	Broadley, 1962	Zimbabwe
	Smaug vandami	FitzSimons, 1930	Zuid-Afrika
	Warrens gordelstaarthagedis (Smaug warreni)	Boulenger, 1908	Botswana, Mozambique, Swaziland, Zuid-Afrika

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties

Referenties

↑ Stanley et al. (2011) Between a rock and a hard polytomy: rapid radiation in the rupicolous girdled lizard (Squamata: Cordylidae). Molecular Phylogenetics and Evolution, 58(1), January 2011: 53-70.
↑ ^a ^b Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database – Smaug.

Bronnen

(en) Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database – Smaug - Website Geconsulteerd 18 december 2017

[1] Stanley et al. (2011) Between a rock and a hard polytomy: rapid radiation in the rupicolous girdled lizard (Squamata: Cordylidae). Molecular Phylogenetics and Evolution, 58(1), January 2011: 53-70.

[EMBL-2] Peter Uetz & Jakob Hallermann, The Reptile Database – Smaug.

[1]

[2]