Raad van Vijfhonderd

De Raad van Vijfhonderd (Frans: Conseil des Cinq-Cents) was het lagerhuis van het Franse parlement tijdens de tweede helft van de Franse Revolutie. Het werd ingesteld na de Franse Grondwet van 1795. In deze periode (1795-1799) was een vijfkoppig bestuur (het Directoire) aan de macht in Frankrijk. De Raad van Vijfhonderd was gebaseerd op de Boulè, in de Griekse oudheid een raad van 400 (later 500) leden in Athene.

De Raad van Vijfhonderd zetelde vanaf 28 oktober 1795 in de Salle du Manège van het Tuilerieënpaleis in Parijs en vanaf 21 januari 1798 in het Palais Bourbon. De Raad was onder meer verantwoordelijk voor het initiëren van wetgeving en het samenstellen van een lijst van 50 kandidaten waaruit de Raad der Ouden de vijf leden van het Directoire koos.

Om na de Terreur het Franse politieke systeem meer stabiel te maken, werden de vijfhonderd leden van de Raad verkozen door indirecte verkiezingen waaraan alleen de rijkste burgers deel konden nemen. De leden werden gekozen door zo'n 20.000 kiesmannen, die op hun beurt werden gekozen door (mannelijke) burgers met censuskiesrecht; alleen de Fransen die de meeste belastingen betaalden (en dus het rijkst waren) hadden stemrecht.

Leden moesten minstens 25 jaar oud zijn (later verhoogd tot 30 jaar) en dienden voor een periode van drie jaar; elk jaar werd een derde van de Raad vervangen. Er was een strikte scheiding der machten: leden van het parlement (de wetgevende macht) mochten niet lid van het Directoire (de uitvoerende macht) zijn, en Directoire-leden mochten niet eens aanwezig zijn bij de vergaderingen van de Raad.

De Raad had een roterend voorzitterschap; elke voorzitter diende maar enkele maanden. Pierre Daunou was de eerste voorzitter. Enkele andere voorzitters waren Jean-Charles Pichegru, Jean-Jacques-Régis de Cambacérès, Jean-Baptiste Jourdan en Lucien Bonaparte.

Geschiedenis

De Raad verving de Nationale Conventie, dat sinds 1792 als wetgevend orgaan van revolutionair Frankrijk had gefungeerd. De Raad werd ingesteld door de Franse Grondwet van 1795 die op 22 augustus 1795 werd geratificeerd door de Nationale Conventie. De grondwet stelde ook een hogerhuis in, de Raad van Ouden (Conseil des Anciens).

Tijdens de staatsgreep van 18 Brumaire door Napoleon Bonaparte in 1799 verhuisde de Raad van Vijfhonderd tijdelijk van Parijs naar Château de Saint-Cloud, ten westen van de hoofdstad. Toen Bonaparte verscheen in de Oranjerie van het Château waar de Raad van Vijfhonderd in sessie was, werd hij aangevallen door woedende parlementsleden, en alleen door ingrijpen van zijn lijfwachten lukte het hem te ontsnappen. Napoleons broer Lucien Bonaparte, destijds voorzitter van de Raad, glipte de zaal uit en meldde aan de troepen die buiten stonden dat de Raad bedreigd werd door een groep met dolken gewapende afgevaardigden. Hierop marcheerden de troepen de Oranjerie in en ontruimden de zaal.

Na de staatsgreep drukte Napoleon een nieuwe grondwet door, de Grondwet van het Jaar VIII (aangenomen op 24 december 1799), waarbij het Directoire vervangen werd door een nieuw regeringssysteem, het Consulaat, met Napoleon als eerste consul. De Raad van Vijfhonderd en de Raad der Ouden werden vervangen door een nieuw vierkamerig parlement.

Voorzitters

Naam	van	tot
Pierre Daunou	28 oktober 1795	21 november 1795
Marie-Joseph Chénier	22 november 1795	21 december 1795
Jean-Baptiste Treilhard	22 december 1795	20 januari 1796
Armand-Gaston Camus	21 januari 1796	19 februari 1796
Antoine Claire Thibaudeau	20 februari 1796	20 maart 1796
Louis-Gustave Doulcet de Pontécoulant	21 maart 1796	19 april 1796
Aaron Jean François Crassous	20 april 1796	19 mei 1796
Joseph (of Jacques) Defermon des Chapelières	20 mei 1796	18 juni 1796
Jean Pelet de la Lozère	19 juni 1796	18 juli 1796
François-Antoine de Boissy d'Anglas	19 juli 1796	17 augustus 1796
Claude-Emmanuel de Pastoret	18 augustus 1796	21 september 1796
Charles Antoine Chasset	22 september 1796	21 oktober 1796
Jean-Jacques-Régis de Cambacérès	22 oktober 1796	20 november 1796
Nicolas-Marie Quinette	21 november 1796	20 december 1796
Jean Antoine Debry	21 december 1796	19 januari 1797
François Marie Joseph Riou de Kersalaün	20 januari 1797	18 februari 1797
Pierre-Antoine Lalloy	19 februari 1797	20 maart 1797
Michel Mathieu Lecointe-Puyraveau	21 maart 1797	21 april 1797
François Lamarque	21 april 1797	19 mei 1797
Jean-Charles Pichegru	20 mei 1797	18 juni 1797
Pierre François Joachim Henry Larivière	19 juni 1797	18 juli 1797
Joseph Vincent Dumolard	19 juli 1797	17 augustus 1797
Joseph Jérôme Siméon	18 augustus 1797	21 september 1797
François Lamarque	(interim)	fructidor jaar V
Jean-Baptiste Jourdan	22 september 1797	21 oktober 1797
François-Toussaint Villers	22 oktober 1797	20 november 1797
Emmanuel-Joseph Sieyès	21 november 1797	20 december 1797
Antoine Boulay de la Meurthe	21 december 1797	19 januari 1798
Jacques-Charles Bailleul	20 januari 1798	18 februari 1798
Antoine-François Hardy	19 februari 1798	20 maart 1798
Alexis François Pison de Galand	21 maart 1798	19 april 1798
Joseph Clément Poullain de Grandprey	20 april 1798	19 mei 1798
Jacques Antoine Creuzé-Latouche	20 mei 1798	18 juni 1798
Marie-Joseph Chénier	19 juni 1798	19 juli 1798
Michel Mathieu Lecointe-Puyraveau	20 juli 1798	17 augustus 1798
Pierre Daunou	18 augustus 1798	21 september 1798
Jean-Baptiste Jourdan	22 september 1798	21 oktober 1798
Dieudonné Dubois	22 oktober 1798	20 november 1798
Jean Julien Michel Savary	21 november 1798	20 december 1798
Théophile Berlier	21 december 1798	19 januari 1799
Jean-Baptiste Leclerc	20 januari 1799	18 februari 1799
Gabriel Malès	19 februari 1799	20 maart 1799
Philippe-Laurent Pons	21 maart 1799	19 april 1799
Jean-Marie Heurtault de Lamerville	20 april 1799	19 mei 1799
Jean Antoine Debry	20 mei 1799	18 juni 1799
Jean-Joseph-Victor Genissieu	19 juni 1799	18 juli 1799
Jean-Baptiste Quirot	19 juli 1799	17 augustus 1799
Antoine Boulay de la Meurthe	18 augustus 1799	22 september 1799
Jean-Pierre Chazal	23 september 1799	22 oktober 1799
Lucien Bonaparte	23 oktober 1799	12 november 1799
Antoine Boulay de la Meurthe, Pierre Daunou en Jean-Ignace Jacqueminot	22 november 1799	21 december 1799 (met Daunou en Jacqueminot)

Zie ook

Raad van Ouden

Bronnen

Henry Morse Stephens, Revolutionary Europe, 1789-1815, BiblioBazaar, 2008, pp. 161-162