Gunther Schuller

Gunther Schuller
	Gunther Schuller (links) tijdens de ontvangst van de NEA Jazz Masters Award for Jazz Advocacy in 2008, met A. B. Spellman (rechts).
Algemene informatie
Volledige naam	Gunther Alexander Schuller
Geboren	22 november 1925
Geboorteplaats	New York
Overleden	21 juni 2015
Overlijdensplaats	Boston
Land	Verenigde Staten
Werk
Genre(s)	symfonische muziek, HaFaBramuziek
Beroep	componist, muziekpedagoog, musicoloog, dirigent, fluitist en hoornist
Instrument(en)	dwarsfluit, hoorn
	Officiële website; (en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Gunther Alexander Schuller (New York, 22 november 1925 – Boston, 21 juni 2015) was een Amerikaans componist, muziekpedagoog, musicoloog, dirigent, fluitist en hoornist. Zijn vader was violist in het New York Philharmonic Orchestra. Zijn ouders waren Duitse emigranten.

Levensloop

Jeugd, opleiding en eerste orkestervaring

Schuller ging van 1938 tot 1942 op de Saint Thomas Choir School en zong daar als jongenssopraan. Privé studeerde hij dwarsfluit en hoorn. Aan de Manhattan School of Music studeerde hij muziektheorie. In 1943 speelde hij hoorn in het Ballet Theater Orchestra en werd al op 17-jarige leeftijd 1e hoornist in het Cincinnati Symphony Orchestra. In de jaren 1945-1959 was hij tevens hoornist in het Metropolitan Opera Orchestra in New York. Naast zijn verplichtingen in het orkest werkte hij ook zo veel mogelijk met twee grote kunstenaars uit de jazzwereld: Miles Davis en Gil Evans.

De dirigent

In de jaren 1950 begon hij ook een carrière als dirigent, waarbij hij zich voornamelijk richtte op eigentijdse muziek. Later dirigeerde hij vooraanstaande orkesten over de hele wereld met een uitgebreid repertoire, inclusief zijn eigen werken. Hij creëerde de zogenoemde Third Stream, een stilistische verbinding van progressieve technieken van de jazz en de klassieke muziek en werkte samen in de ontwikkeling en de stijl met John Lewis, Dizzy Gillespie, Charles Mingus, Jimmy Giuffre het Modem Jazz Quartet en anderen.

Muziekpedagoog

Hij was professor aan de Manhattan School of Music en aan de Yale School of Music in New Haven (Connecticut) werd hij hoofd van de eigentijdse muziek activiteiten. Verder was hij van 1970 tot 1985 directeur van het Berkshire Music Center in Tanglewood en van 1967 tot 1977 was hij president van het New England Conservatory in Boston, (Massachusetts) en richtte daar een jazz programma op, dat ook vandaag nog als een van de beste der wereld aangezien wordt. Hij schreef en publiceerde verschillende boeken, onder andere in 1968 zijn eerste volume van zijn monumentale geschiedenis van de jazz. In 1997 publiceerde hij The Compleat Conductor, een analyse van acht symfonische werken aan de hand van recente cd-uitvoeringen. Tot zijn leerlingen behoren onder anderen Eduardo Mata, Eric Ewazen en Irwin Swack.

Muziekuitgever en -producent

Schuller was hoofdredacteur van Jazz Masterworks Editions en codirecteur van het Smithsonian Jazz Masterworks Orchestra in Washington D.C.. In 1980 was hij oprichter van de muziekuitgave GM RECORDINGS.

Componist

Zijn eerste werken schreef hij in het midden van de jaren 1940. Grote bekendheid en reputatie als componist kreeg hij met zijn werk Seven Studies on Themes of Paul Klee uit 1959. Als componist schreef hij tot nu meer dan 180 werken, die van vele orkesten in de hele wereld uitgevoerd werden. In 1994 werd hij voor zijn werk Of Reminiscences and Reflections met de Pulitzer-prijs voor muziek onderscheiden. In zijn werken uit hij zich zelf als grote orkestrator met complete controle over het serialisme, geïnspireerd door Anton Webern. Zijn eerste opera was in heel Europa een groot succes. In 1993 ontving Schuller de prestigieuze Hall of Fame award van het Down Beat magazine en de Lifetime Achievement award. In 1997 kreeg hij de gouden medaille voor muziek van de American Academy of Arts and Letters. Hij is aan twaalf verschillende Amerikaanse universiteiten eredoctor.

De familie

Hij heeft samen met zijn echtgenote ook twee muzikale kinderen, de jazzslagwerker George Schuller en de bassist Ed Schuller.

Composities

Werken voor orkest

1945 Vertige d’Eros
1947 Meditation, symfonische studie voor groot orkest
1951 Dramatic Overture, voor orkest
1957 Little Fantasy, voor orkest
1958 Spectra, voor groot orkest
1959 Seven Studies on Themes of Paul Klee, voor orkest
1960 Capriccio, voor tuba en orkest
1. Slow – Allegro
2. Adagio
3. Molto adagio
1962 Journey to the Stars, voor spreker en orkest
1963 Composition in Three Parts, voor groot orkest
1964 Five Bagatelles, voor orkest
1. study in contrasting sonorities, exploiting the rich timbral variety inherent in the modern orchestra
2. study in dynamic contrast
3. study in Klangfarbenmelodie
4. study in rhythm
5. summation of the previous four
1965 American Triptych, voor orkest
1965 Symphony, voor groot orkest
1966 Concerto for Orchestra No. 1 – Gala Music, voor orkest
1966 Five Etudes, voor orkest
1967 Triplum I, voor orkest
1969 Consequents, voor orkest
1969 Shapes and Designs, voor orkest
1971 Concerto da camera, voor orkest
1972 Capriccio Stravagante, voor orkest
1973 Three Nocturnes, voor orkest
1975 Four Soundscapes – Hudson Valley Reminiscences, voor groot orkest
1975 Triplum II – Three Lyric Pieces for Instrumental Trios, voor groot orkest
1976 Concerto for Orchestra No. 2
1984 Jubilee Music, voor groot orkest
1985 Farbenspiel (Concerto for Orchestra No. 3), voor groot orkest
1989 Chamber Symphony
1. Calmo — Animando — Calmo
2. Arioso
3. Vivo
1992 And They All Played Ragtime, voor orkest
1992 Festive Music, voor orkest
1993 Of Reminiscences and Reflections, voor groot orkest
1993 Ritmica-Melodica-Armonia, voor orkest
1994 The Past is in the Present; voor groot orkest
1996 An Arc Ascending, voor groot orkest
2002 Concerto da camera No. 2, voor orkest
2003 Encounters, voor zes zang solisten, altsaxofoon solo, tenorsaxofoon solo, trompet solo, jazz band (16 instrumentalisten), en groot orkest

Concerten voor instrumenten en orkest

1942 Concerto Nr. 1, voor hoorn en orkest
1. Andante
2. Nocturno
3. Scherzo – Finale
1945 Concerto, voor cello en orkest
1954 Recitative and Rondo, voor viool en orkest
1960 Variants, voor jazzkwartet en orkest
1961 Contrasts, voor blazerskwintet en orkest
1962 Concerto Nr. 1, voor piano en orkest
1. Andante molto
2. Scherzo
3. Moderato, "Quasi Una Fantasia"
1962 Journey into Jazz, voor spreker, jazzkwintet en orkest
1962 Movements, voor dwarsfluit en strijkorkest
1963 Threnos, voor hobo en orkest
1964 Diptych, voor koperkwintet en orkest
1968 Concerto, voor contrabas en kamerorkest
1. Introduction – Moderato – Tempo commodo
2. Presto
3. Adagio
4. Molto tranquillo
5. Andante sostenuto
6. Presto
7. Tempo commodo – Coda
1970 Museum Piece, voor Renaissance instrumenten en orkest
1970 Suite from the Opera "The Visitation", voor jazzensemble en orkest
1975 Concerto, voor contrafagot en orkest
1975 Concerto Nr. 2, voor hoorn en orkest
1976 Concerto (Nr. 1), voor viool en orkest
1979 Concerto, voor trompet en orkest
1981 Concerto Nr. 2, voor piano en orkest
1983 Concerto, voor altsaxofoon en orkest
1984 Concerto Festivo, voor koperkwintet en orkest
1984 Concerto Quaternio, voor vier solo-instrumenten (viool, dwarsfluit, hobo, trompet) en vier orkestgroepen
1985 Concerto – "Eine kleine Fagottmusik", voor fagot en orkest
1. Ballade
2. Berceuse
3. Burlesca
4. Blues
5. Badinerie
1985 Concerto, voor altviool en orkest
1988 Concerto, voor dwarsfluit (piccolo) en orkest
1988 Concerto, voor strijkkwartet en orkest
1990 Concerto, voor twee piano's (driehandig) en kamerorkest
1991 Concerto Nr. 2, voor viool en orkest
1994 Concerto, voor orgel en orkest
1994 Lament for M, voor tenorsaxofoon solo en orkest

Werken voor harmonieorkest

1948 Jumping in the Future, voor harmonieorkest
1950 Symfonie, voor koperensemble en slagwerk, op. 16
1963 Meditation, voor harmonieorkest
1964 Diptych, voor koperkwintet en harmonieorkest
1966 Study in Texture, voor harmonieorkest
1968 Fanfare for St. Louis, voor harmonieorkest
1980 Eine Kleine Posaunenmusik, voor trombone solo en harmonieorkest
1. Allegro
2. Recitative
3. Scherzo
4. Chorale
5. Allegro energico
1981 In Praise of Winds – Symphony, voor groot harmonieorkest
1985 Eine kleine Fagottmusik
1989 Parody from Divertimento "On winged Flight", voor 3 cello's en harmonieorkest
1990 Song and Dance, voor viool en harmonieorkest
1997 Blue Dawn into White Heat, voor harmonieorkest
1998 Witchi-Tai-To: The Music of Jim Pepper, voor jazzensemble en orkest
2006 Refrains, voor groot koperensemble (10 eufoniums en 12 tuba's) en slagwerk
2008 Nature's Way, voor harmonieorkest
Headin’ Out, Movin’ In, voor tenorsaxofoon en jazzensemble
Tribute to Rudy Wiedoeft, voor altsaxofoon en harmonieorkest

Oratoria, cantates en gewijde muziek

1966 Sacred Cantata (Psalm 98), cantate voor gemengd koor, orgel, dwarsfluit, hobo, fagot, trompet, hoorn, trombone, viool, cello, contrabas twee slagwerkers
1971 The Power Within Us, oratorium voor spreker, bariton, gemengd koor en orkest
1987 Thou Art the Son of God, voor gemengd koor en dwarsfluit (piccolo), althobo, klarinet, hoorn, trompet, slagwerk, viool, cello en contrabas
The Black Warrior, oratorium voor spreker, sopraan, bariton, gemengd koor en orkest – tekst: van de componist, naar Martin Luther King Jr., "Letter from Birmingham City Jail"

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1966	The visitation	3 aktes	12 oktober 1966, Hamburg	van de componist, naar motieven van Franz Kafka, "Het Proces"
1970	The Fisherman and His Wife	13 scènes	7 mei 1970, Boston	John Updike, naar de Gebroeders Grimm, "Van de visser en zijn vrouw"
1989	A Question of Taste		24 juni 1989, Cooperstown (New York)

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1957	Traitor (naar: Symfonie, voor koperensemble en slagwerk), op. 16			José Limon
1960	Variants		4 januari 1961, New York	George Balanchine

Werken voor koren

1972 Poems of Time and Eternity, voor gemengd koor, dwarsfluit (piccolo), klarinet, fagot, hoorn, viool, altviool, cello en piano
1980 Music for a Celebration, voor gemengd koor, samenzang en orkest
1994 Magnificat and Nunc Dimittis, voor gemengd koor
1994 Mondrian’s Vision, voor kamerkoor en orkest

Vocale muziek

1944 Six Early Songs, voor sopraan en orkest
1962 Six Renaissance Lyrics, voor tenor, dwarsfluit, hobo, piano, viool, altviool, cello en contrabas
1. Sonnet, 87, Farewell, thou art too dear for my possessing – voor hobo en strijkkwartet – tekst: William Shakespeare
2. Noche Oscura – voor strijkkwartet en piano – tekst: Juan de la Cruz
3. Under der Linden – voor hobo, altviool en cimbaal – tekst: Walther von der Vogelweide
4. Sonnet 126 – voor cello, contrabas en piano – tekst: Francesco Petrarca
5. La continuation des amours – voor tenor, dwarsfluit en contrabas – tekst: Pierre de Ronsard
6. O notte, O dolce tempo, – sonnet voor tenor, dwarsfluit, hobo, piano, viool, altviool, cello en contrabas – tekst: Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni
1964 Five Shakespearean Songs, voor bariton en orkest
1978 Deaï (Encounters), voor 2 sopranen, mezzosopraan, alt, tenor, 2 baritons, bas en drie orkesten met 3 dirigenten
A Medieval Christmas, voor 8 zangstemmen en 12 instrumentalisten

Kamermuziek

1942-1946 Trois Hommages, voor hoorn, saxofoon, piano en slagwerk
1. Intermezzo – Hommage à Frederick Delius
2. Pavane – Hommage à Maurice Ravel
3. Chanson – Hommage à Darius Milhaud
1947 Kwartet, voor contrabassen
1. Allegro moderato
2. Allegro scherzanzdo
3. Adagio
1948 Trio, voor hobo, hoorn en altviool
1949 Duo Sonata, voor klarinet en basklarinet
1952 Five Pieces for Five Horns
1. Largamente e maestoso
2. Adagio e con tenerezza
3. Tranquillo
4. Con moto e agitato — Adagio
5. Toccata (Energico)
1956 Transformation, voor dwarsfluit, klarinet, tenorsaxofoon, fagot, hoorn, trombone, vibrafoon, harp, piano, contrabas en slagwerk
1957 Symbiosis, voor viool, piano en slagwerk
1958 Blazerskwintet
1960 Lines and Contrasts, sonate voor 16 hoorns
1960 Lifelines, voor dwarsfluit, slagwerk en gitaar
1961 Double Quintet, voor blazers- en koperkwintetten
1961 Music for Brass Quintet
1962 Automation – music for a real or imagined film score, voor dwarsfluit, klarinet (basklarinet), fagot, hoorn, 2 slagwerkers, harp, piano, viool en contrabas
1965 Strijkkwartet Nr. 2
1967 Aphorisms, voor dwarsfluit, viool, altviool en cello
1967 Tear Drop, voor dwarsfluit, klarinet (altsaxofoon (=baritonsaxofoon)), hoorn, trompet, trombone, tuba, gitaar, contrabas en drums
1968 A Bouquet for Collage, voor dwarsfluit, klarinet, slagwerk, piano, viool en cello
1972 Tre Inventioni, voor kamer-ensembles
1973 Five Moods, voor vier tuba's
1979 Octet, voor klarinet, fagot, hoorn, 2 violen, altviool, cello en contrabas
1983 Duologue (4 Characteristic Pieces), voor viool en piano
1984 On Light Wings, voor viool, altviool, cello en piano
1984 Piano Trio, voor viool, cello en piano
1988 Chimeric Images, voor dwarsfluit, klarinet, fagot, trompet, hoorn, harp, piano (celesta), viool, altviool, cello en contrabas
1989 Five Impromptus, voor althobo en strijkkwartet
1989 Phantasmata, voor viool en marimba
1990 A Trio Setting, voor klarinet, viool en piano
1990 Hommage à Rayechka, voor 8 cello's (of een veelvoud ervan 24, 32, of 40)
1990 Impromptus and Cadenzas, voor hobo (althobo), klarinet, fagot, hoorn, viool en cello
1991 Music for Young People, voor dwarsfluit, piano, viool en cello
1991 Paradigm Exchanges, voor dwarsfluit, klarinet, viool, cello en piano
1993 Brass Quintet No. 2
1994 Sextet, voor piano (linke hand) en blazerskwintet
1997 Bright and Sassy, voor 2 hoorns, trompet in C, trompet in Bes, 2 trombones en tuba
1999 Ohio River Reflections, voor hoorn, viool, altviool en piano
1999 Sonata, voor altsaxofoon en piano
2001 Quodlibet, voor hobo, hoorn, viool, cello en harp
2002 Strijkkwartet Nr. 4
2005 Grand Concerto, voor slagwerk (8 slagwerkers) en toetseninstrumenten (harp, celesta en piano)
Fantasy, voor cello solo op. 19
Studies for Unaccompanied Horn

Werken voor orgel

1976 Triptych
1981 Symphony
1986 Orgelwalzer
1992 Sonata-Fantasia
1994 Concerto, voor orgel en orkest

Werken voor harp

1994 Fantasy

Werken voor gitaar

1994 Fantasy Suite

Werken voor slagwerk

1993 Marimbology, voor marimba

Publicaties

Gunther Schuller: Horn Technique, 1st edition, 1962; 2nd edition 1991, Oxford University Press
Gunther Schuller: Early Jazz: Its Roots and Musical Development. 1968, Reprint 1986. vol. 1 van The history of jazz
Gunther Schuller: The Swing Era: The Development of Jazz 1930-1945, 1989, vol. 2 van The history of jazz
Gunther Schuller: Musings – the musical worlds of Gunther Schuller, 1986, Oxford University Press
Gunther Schuller: The Compleat Conductor. Oxford University Press 1998

Bibliografie

David Ewen: The World of Twentieth-century Music, 1968
Gilbert Chase: The American Composer Speaks, 1966
Down Beat magazine, uitgave september 1993 met een uitgebreide Biografie
Mark Tucker: Schuller, Gunther (Alexander), in: Barry Kernfeld (Uitg.): The New Grove Dictionary of Jazz, Macmillan, London 1988, S. 1096
Ian Carr: Gunther Schuller, in: Ian Carr et al. (Uitg.: The Rough Guide to Jazz. Rough Guides, London 2004, S. 704

Bronnen, noten en/of referenties

(en) Biografie van de muziekuitgave Schirmer
(en) Biografie van de internetpagina van de Horn Society
(en) Biografie van ProArte
(en) Biografie van de NEA pagina
(en) Biografie en presentatie