ABC Motors

ABC Motors
Oprichting	1912
Opheffing	1951
Oprichter(s)	Ronald Charteris
Land	Verenigd Koninkrijk
Hoofdkantoor	Hersham, Surrey, Engeland
Industrie	auto-industrie, lucht- en ruimtevaartkunde
Portaal	Economie

ABC Motors Ltd (All British (Engine) Company) was een Engelse fabrikant van vliegtuigmotoren, motorfietsen, auto's en één vliegtuig.

De bedrijfsnamen waren All British (Engine) Company, Hersham, Surrey, later ABC Motors Ltd., Walton-on-Thames, Surrey, A.B.C. Motors (1920) Ltd., Walton-on-Thames, Surrey en The Sopwith Aviation & Engineering Co. Ltd., Kingston upon Thames, Surrey en ABC Road Motors Ltd.

Jaren tien

ABC 8 HP ingebouwd in een English Electric Wren

Vliegtuigmotoren

Het bedrijf werd in 1912 opgericht door Ronald Charteris, die Granville Bradshaw als hoofdontwerper in dienst nam. Bradshaw had in het jaar ervoor een succesvolle vlucht gemaakt met een door hem zelf ontworpen vliegtuig dat door Star in Wolverhampton was gebouwd. Voor ABC ontwierp hij een groot aantal stermotoren, in 1912 kon men al vliegtuigmotoren van 30, 60 en 100 pk leveren. Het Britse Ministerie van Oorlog nam er een aantal af en liet andere fabrikanten vliegtuigen bouwen die geschikt waren voor de motoren van ABC. De motoren waren zeer modern, maar ze kenden veel kinderziekten, waardoor ze niet werden ingezet tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het ontwerp werd overgenomen door het Royal Aircraft Establishment, een onderdeel van het ministerie. Daar wilde men de problemen oplossen, maar toen de oorlog eindigde werden deze pogingen gestaakt.

In 1914 werd de motorenproductie overgebracht naar Walton-on-Thames. ABC maakte ook veel motoren voor generatoren, meestal tweecilinder kop/zijklep-boxermotoren. Het meest gebruikelijk waren in die tijd de zogenaamde "Inlet Over Exhaust" motoren, met de inlaatklep als kopklep en de uitlaatklep als zijklep, maar bij de ABC motoren was dat andersom. Een dergelijke motor werd in 1916 als generator voor de radio van de Coastall class blimp en de Supermarine Nighthawk ("Zeppelin Killer") uit 1917 had er een aan boord voor de elektriciteit van het zoeklicht.

De ABC Wasp zevencilinder stermotor uit 1916 had koperbekleding op de koelribben om de warmtegeleiding te verbeteren, maar ook deze motor was onbetrouwbaar. Hij werd weliswaar doorontwikkeld en in 1918 verscheen de eerste versie, 160 pk Wasp I, en in 1919 kwam de Wasp II die 200 pk leverde. In 1917, toen de Wasp motor nog veelbelovend was, was Bradshaw al begonnen met de ontwikkeling van de negencilinder ABC Dragonfly, die 340 pk moest leveren bij een gewicht van 273 kg. Deze motor had per cilinder drie kopkleppen (twee inlaat en één uitlaat). Bradshaw claimde dat het koperbeslag op de koelribben zo goed werkte dat water er niet op kon koken. Sir William Weir, een industrieel die tijdens de oorlog in dienst was van het Ministerie van Oorlog, bestelde meteen een groot aantal van deze motoren. In juni 1918 hadden dertien vliegtuigfabrikanten in totaal 11.500 van deze motoren besteld om er vliegtuigen voor de Royal Air Force mee uit te rusten. Kandidaten voor de motor waren de Sopwith Dragon, de Nieuport Nighthawk en de Siddeley Siskin. Er werden echter slechts 1147 motoren gemaakt, waarvan er aanvankelijk slechts negen daadwerkelijk vlogen. Ook de Dragonfly was bijzonder onbetrouwbaar en door het einde van de oorlog was er ook geen behoefte meer aan. Het koperbeslag op de koelribben bleek nutteloos, de motor werd juist veel te warm, het brandstofverbruik was te hoog net als de trillingen door de eigenfrequentie van de krukas. De Dragonfly IA uit 1919 had andere zuigers en cilinderkoppen, maar uiteindelijk bleken de problemen onoplosbaar en werd de productie gestaakt. De motor was al toegepast in een aantal militaire prototypen en militaire en civiele vliegtuigen.

Motorfietsen

ABC kopklepmotor (ca. 1920) met buitenliggende stoterstangen en klepveren

Sopwith 390 cc

ABC werkte al lang samen met Sopwith Aviation Company, en in 1919 presenteerden beide bedrijven samen de Sopwith 390 cc motorfiets met een luchtgekoelde langsgeplaatste kopklep-boxermotor. Het was een bijzonder modern ontwerp, met voor- en achtervering met bladveren, trommelremmen, een wet-sump smeersysteem, vier versnellingen en een dubbel wiegframe. De machine had geen startmechanisme, maar moest worden aangefietst of aangelopen. Voor een dergelijke motorfiets zou cardanaandrijving nu logisch zijn, maar in 1919 was die nog niet in zwang, waardoor het prototype en ook het definitieve model kettingaandrijving kregen. De productie van de motorfiets begon al in 1919, maar hij werd onder de merknaam "ABC" op de markt gebracht.

ABC Skootamota

De Skootamota uit 1919 was een door Granville Bradshaw ontwikkelde gemotoriseerde step. Bij de Skootamota zat een 123 cc eencilinder-kop/zijklepmotor boven het iets grotere achterwiel. Daarboven weer een tankje en ervoor een eenpersoons zadel. Je kon even makkelijk op het plankje blijven staan, wat voor postbodes en telegrambestellers ideaal was. De productie van de Skootamota duurde van kort na de Eerste Wereldoorlog tot 1922 en werd uitbesteed aan Gilbert Campling Ltd. op het eiland Wight.

Jaren twintig

Bedrijf

In 1920 werd A.B.C. Motors (1920) Ltd., Walton-on-Thames opgericht. De Engelse regering trok haar steun aan ABC in. Het nieuwe bedrijf zou vliegtuigmotoren, auto's en motorfietsen gaan produceren, die allemaal een luchtgekoelde tweecilinder boxermotor kregen. In 1926 vocht Granville Bradshaw de toepassing van zijn gepatenteerde langsgeplaatste boxermotoren door BMW aan.

Motorfietsen

ABC 400 cc

De nieuwe ABC motorfiets, die nu een 398 cc motor had, werd in licentie gebouwd bij Sopwith Engineering. Dat was nodig om de 3.500 werknemers daar aan het werk te houden, nadat de vliegtuigbouw na het einde van de Eerste Wereldoorlog sterk was gedaald. Er werden 2.200 motorfietsen gebouwd. Ze kregen uiteindelijk een verbeterde aandrijving van de kleppen, snelheidsmeters en elektrische verlichting. Men kon ze ook als zijspancombinatie kopen. De ABC motorfiets bleek echter veel te duur en onbetrouwbaar, waardoor Sopwith in moeilijkheden kwam na garantieclaims van klanten. In 1923 stopte men met de motorfietsproductie. Die werd overgenomen door Gnome et Rhône in Parijs. Zo ontstond de Société Française des Moteurs A.B.C.. In 1924 verdween de merknaam ABC ook in Frankrijk van het toneel toen deze machines Gnome et Rhône gingen heten.

ABC Skootamota

De Skootamota kreeg in 1920 een kopklepmotor, maar verder bleef het ontwerp ongewijzigd. Na 1923 werd het model niet alleen onder verantwoordelijkheid van Gilbert Campling geproduceerd (waarschijnlijk door de Selsdon Aero and Engineering Company) maar ook als Gilbert Campling Skootamota verkocht.

Vliegtuigmotoren

In 1921 verscheen de ABC Scorpion I, die een 30 pk tweecilinder boxermotor had. In 1924 werd deze verbeterd (Scorpion II) en kreeg hij een grotere motor, waardoor hij 34 pk leverde. In 1929 kwam er een viercilinder boxermotor, de Hornet, die feitelijk was opgebouwd als twee Scorpion motoren. Deze motor leverde 80 pk en werd in 1931 herzien, toen er hidiminium (een legering van aluminium) werd gebruikt voor het carter, de uitlaatspruitstukken en de zuigers.

ABC Robin vliegtuig

De Robin was een eenpersoons vliegtuigje dat was ontworpen door A.A. Fletcher. Het werd in 1929 gebouwd. Het was een eendekker met hoge vleugels, de ABC Scorpion II motor en het had al een voor die tijd moderne gesloten cockpit. De eerste vlucht vond plaats in juni 1929 op Brooklands, en er werd een demonstratievlucht gemaakt tijdens de Olympia Aero Show in juli. Later in het jaar werd de voorruit naar achteren verplaatst om de tankdop aan de buitenkant te kunnen plaatsen. Ook kreeg het vliegtuig een grote kielvlak en een groter richtingsroer. Er werd slechts één exemplaar gebouwd, en dat werd in 1932 in Brooklands gesloopt.

Auto's

In 1920 bouwde ABC haar eerste auto, een 1.230 cc tweezitter met een luchtgekoelde boxermotor. De auto woog slechts 305 kg, maar was moeilijk te starten, maakte veel lawaai, had een slecht smeersysteem en leed onder veel kinderziekten, vooral door de lange, buitenliggende stoterstangen. In 1920 kostte hij £ 414, maar die prijs werd snel lager en in 1923 kostte de vierzitter nog slechts £ 265. Intussen werd de kwaliteit snel verbeterd. Men werkte samen met Bean Cars, dat gietwerk, plaatwerk en smeedwerk leverde. Uiteraard had de auto vanwege zijn luchtkoeling geen radiateur, maar uiterlijk leek dat wel zo. De "radiateurdop" was in werkelijkheid de tankdop. Dat leverde weleens problemen op, omdat monteurs die niet gewend waren aan luchtgekoelde motoren de tank weleens vulden met water. In 1925 kwam er een nieuwe versie met een verbeterde klepaandrijving, een beter smeersysteem en ingesloten stoterstangen. Remmen op de voorwielen werden als extra leverbaar. In hetzelfde jaar kwam de Super Sports, die een 1.320 cc motor had. Deze bleef tot aan het einde van de autoproductie in 1929 leverbaar.

ABC ging door met haar activiteiten totdat het werd opgenomen binnen Vickers, in 1951. In 1970 werd het gesloten.

Lijst van ABC vliegtuigmotoren

Type	Jaar	Motortype	Vermogen	Toepassing
ABC 30 HP	1912	onbekend	30 pk	onbekend
ABC 60 HP	1912	onbekend	60 pk	onbekend
ABC 100 HP	1912	onbekend	100 pk	onbekend
ABC Gnat	1916	tweecilinder boxermotor	45 pk	BAT Crow
ABC Mosquito	1916	zescilinder stermotor	120 pk	BAT Bantam
ABC Gadfly	1918	stermotor	60 pk	Bristol Babe
ABC Wasp I	1918	zevencilinder stermotor	160 pk	Avro 504 K, BAT Bantam, BAT Baboon, Sopwith Snail, Westland Wagtail.
ABC Dragonfly I	1918	negencilinder stermotor	320 pk	Austin Greyhound, Avro 533 Manchester, BAT Basilisk, Sopwith Bulldog
ABC Wasp II	1919	zevencilinder stermotor	200 pk	Avro 504 K, BAT Bantam, Saunders Kittiwake, Sopwith Snail, Westland Wagtail
ABC Dragonfly IA	1919	negencilinder stermotor	340 pk	Armstrong Whitworth Ara, Boulton Paul Bourges, Bristol Badger, De Havilland Oxford, Nieuport Nighthawk, Nieuport London, Siddeley Siskin, Sopwith Copham, Sopwith Dragon, Sopwith Rainbow, Sopwith Snapper, Sopwith Snark, Westland Weasel
ABC Scorpion I	1921	tweecilinder boxermotor	30 pk	De Haviland Humming Bird, Farman Moustique
ABC 8 HP	1923	tweecilinder boxermotor	8 pk	English Electric Wren, Handley Page H.P. 22
ABC Scorpion II	1924	tweecilinder boxermotor	34 pk	ABC Robin. Boulton Paul Phoenix, Comper Swift, Hawker Cygnet, Heath Parasol, Henderson-Glenny Gadfly, Hendy Hobo, Kay Gyroplane, Luton Minor, Messerschmitt M19, Messerschmitt M23a, Messerschmitt M23b, MGI Snyder Buzzard, Mignet HM.14 "Pou-du-Ciel", SAI KZ1, Short Satellite, Westland Woodpigeon, Wheeler Slymph
ABC Hornet	1929	viercilinder boxermotor	80 pk	Civilian Coupé, Robinson Redwing, Southern Martlet, Westland Widgeon III

Zie ook

Voor andere motorfietsmerken met de naam ABC zie: ABC (Aston) - ABC (Berlijn) - ABC (Parijs)

Bronnen, noten en/of referenties

Erwin Tragatsch Alle Motorräder 1894-1981: Eine Typengeschichte. 2500 Marken aus 30 Ländern, Stuttgart 1997. ISBN 3-87943-410-7
Erwin Tragatsch The Illustrated Encyclopedia of Motorcycles, Secaucus 1985. ISBN 0890098689
Moto 73
Roland Brown Classic Motorcycles, the complete book of motorcycles and their riders, Annes Publishing Ltd 1996, 1999, ISBN 1-84081-174-9
Gracesguide.co.uk
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel ABC Motors op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.