[go: up one dir, main page]
WikiWoordenboek

ei

Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • ei
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘vrouwelijke geslachtscel, kiem’ aangetroffen vanaf 1230 [1] [2]
Middelnederlands: ei, ey, mv eyere o
Oudsaksisch: ei
Germaans: *ajją, (genitief) *ajjaz, *ajjiz (mv + -en)
Indo-Europees: *h₂ōwyó- lett. ‘bij de vogel behorend’, evt. met voorzetselverbinding *h1o- 'dichtbij', *h1o-h₂(e)uyó- ‘wat zich bij de vogel bevindt’
  • Verwant in Germaans:
West: Engels: ey (verouderd), (mv eyren (verouderd) (Angelsaksisch: ǣġ), Duits: Ei o, mv Eier (Oudhoogduits: ei), Fries aai
Noord: Zweeds: ägg, Deens: æg, Noors: egg (Oudnoords: egg)
Oost: Gotisch: (Krim) ada
  • Verwant in andere, oudere Indo-Europese talen
Oudgrieks: ᾠόν (ōión) o
Avestisch: aēm
Latijn: ovum
Klassiek Armeens: ju
Oudkerkslavisch: jaje
enkelvoud meervoud
naamwoord ei eieren
verkleinwoord eitje eitjes, eiertjes

Zelfstandig naamwoord

het ei o

betekenissen geordend van meest gangbaar naar meest omvattend
  1. (voeding) dierlijk voedingsmiddel voor de mens in een schaal
    • Ik lust wel een lekker zachtgekookt ei. 
    ▸ Haar fles cannabisolie stond doodleuk tussen de mayo en de eieren in de ijskast.[5]
  2. (dierkunde) (vogels) ovaal voorwerp met harde schaal waarin een kuikentje groeit
    • De kip zat op een ei te broeden. 
  3. (dierkunde) min of meer ronde huls met daarin een embryo en voedingsstoffen, zoals die door vrouwelijke dieren wordt gelegd of afgezet
    • Een kruisspin maakt een cocon om haar eitjes te beschermen. 
  4. (plantkunde) haploïde cel in de zaadknop
  5. (biologie) vrouwelijke kiemcel die met de mannelijke samensmelt voor de voortplanting
    • Het eitje komt vrij bij de eisprong. 
  •  
    [1]. Een kippenei
  •  
    [2]. Verschillende eieren van vogels.
Synoniemen
Hyponiemen
   
Afgeleide begrippen
   
Verwante begrippen
[2] termen uit de ornithologie:
Uitdrukkingen en gezegden
   
(noodgedwongen) met minder genoegen nemen dan men eerder wilde
  • Beter een half ei dan een lege dop
Iets, al is het weinig, is nog steeds beter dan niets.
  • De kip met gouden eieren slachten
Een iets met veel rendement wegdoen
  • Het ei wil wijzer zijn dan de kip
Het kind denkt het beter te weten dan de ouder
  • In mei legt ieder vogeltje een ei
In mei doet het weer aan de zomer denken
  • Je kan geen omelet maken zonder eieren te breken
Om iets te bereiken moet je kosten maken of moeite doen
  • Met het zout komen als het ei op is
Pas met een oplossing komen als het probleem waar het om ging er niet meer is
  • Zijn ei niet kwijt kunnen (raken)
Niet kunnen zeggen wat iemand wil zeggen
  • Het ei van Columbus
Een erg simpele en tegelijk geniale oplossing
  • Op eieren lopen
zeer voorzichtig te werk gaan
  • Zijn ei kwijt zijn
Niet meer weten waar men mee bezig was
  • Zijn ei [niet] kwijt kunnen
[niet] de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit te kunnen gebruiken
  • Dat is het hele eiereneten
Dat is alles (met de bijgedachte dat het al met al niet moeilijk is)
  • Dat is een eitje
Gezegd van iets heel eenvoudigs
Vertalingen
    1. dierlijk voedingsmiddel voor de mens in een schaal   

Tussenwerpsel

ei!

  1. (verouderd) uitroep van verbazing oei, o!
    • "Ei, ei!" riep hij op een' spottenden toon uit, "wildet gij dan, dat het nijmphen, of godinnen waren, of toovergodinnen, zoo als gij ze noemt?"[6] 
Uitdrukkingen en gezegden
  • ei zo na
op een haartje na, bijna, net niet
  1. «Zij belandde ei zo na onder een vrachtwagen.»
    Zij belandde op een haar na onder een vrachtwagen.

Gangbaarheid

99 % van de Nederlanders;
99 % van de Vlamingen.[7]

Meer informatie

Verwijzingen

  1. ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  2. ↑ 2,0 2,1 "ei" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org    ; ISBN 90 204 2045 3
  3. ↑ ei op website: Etymologiebank.nl
  4. ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  5. ↑
    Tim Voors
    “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers  
  6. ↑ blz 254 Herman of Natuur en Beschaving. H.G. Mokke 1833
  7. ↑   Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be


Estisch

Bijwoord

ei

  1. nee


Faeröers

Bijwoord

ei

  1. niet
Synoniemen


Fins

Bijwoord

ei

  1. nee


IJslands

Bijwoord

ei

  1. (archaïsch) niet
Synoniemen


Latijn

Uitspraak
  • IPA: /ˈɛ.jiː/
enkelvoud meervoud
mannelijk vrouwelijk onzijdig mannelijk vrouwelijk onzijdig
nominatief is ea id eī, iī eae ea
accusatief eum eam eōs eās
genitief eius eōrum eārum eōrum
datief eī eīs, iīs
ablatief eō eā eō

Persoonlijk voornaamwoord

ĕī

  1. zij; deze/die (nominatief mannelijk meervoud van de derde persoon)
  2. aan/voor hem; aan/voor deze/die (datief mannelijk enkelvoud van de derde persoon)
  3. aan/voor haar; aan/voor deze/die (datief vrouwelijk enkelvoud van de derde persoon)
  4. eraan, ervoor; hieraan/hiervoor, daaraan/daarvoor (datief onzijdig enkelvoud van de derde persoon)


Lets

Tussenwerpsel

ei

  1. hé


Limburgs

Uitspraak
  • IPA: /ɛɪ/ (Etsbergs)

Zelfstandig naamwoord

ei o

  1. ei.
Verbuiging
enkelvoud meervoud
geheel gemuteerd verkleind gemuteerd verkleind geheel gemuteerd verkleind gemuteerd verkleind
nominatief ei èè ijke èèke eier ijjer ijkes èèkes
genitief eis èès ijkes èèkes eier ijjer ijkes èèkes
locatief ijjes ijjes ijjeske ijjeske ijjese ijjese ijjeskes ijjeskes
datief ijje ijje ijke èèke eier ijjer ijkes èèkes
accusatief ei èè ijke èèke eier ijjer ijkes èèkes
Synoniemen


Nynorsk

Telwoord (nno)
0
1
1
1 		11 10 100 103
2 12 20 200 106
3 13 30 300 109
4 14 40 400 1012
5 15 50 500 1015
6 16 60 600 1018
7 17 70 700 1021
8 18 80 800 1024
9 19 90 900 1027
Uitspraak

Hoofdtelwoord

ei

  1. een
Schrijfwijzen
  • ein (voor mannelijke en vrouwelijke woorden)
  • ett (voor onzijdige woorden)


Savoenees

Zelfstandig naamwoord

ei

  1. water
Overgenomen van "https://nl.wiktionary.org/w/index.php?title=ei&oldid=4974104"