Shimon Peres

Shimon Peres
Handtekening
5e minister van Defensie
Aangetreden	4 november 1995
Einde termijn	18 juni 1996
Premier	Shimon Peres
Voorganger	Yitzhak Rabin
Opvolger	Yitzhak Mordechai
Aangetreden	3 juni 1974
Einde termijn	20 juni 1977
Premier	Yitzhak Rabin
Voorganger	Moshe Dayan
Opvolger	Ezer Weizman
12e minister van Financiën
Aangetreden	22 december 1988
Einde termijn	15 maart 1990
Premier	Yitzhak Shamir
Voorganger	Moshe Nissim
Opvolger	Yitzhak Shamir
8e minister van Binnenlandse Zaken
Aangetreden	13 september 1984
Einde termijn	24 december 1984
Premier	Shimon Peres
Voorganger	Yosef Burg
Opvolger	Yitzhak Peretz
Lid van de Knesset
Aangetreden	3 november 1959
Einde termijn	13 juni 2007
Portaal	Politiek

Shimon Peres ; שמעון פרס
	Shimon Peres in 2007
Geboren	2 augustus 1923; Visjneva (Oblast Minsk)
Overleden	28 september 2016; Tel Aviv
Politieke partij	Mapai (1959–1965) ; Rafi (1965–1968) ; Arbeidspartij (1968–2005) ; Kadima (vanaf 2005)
Partner	Sonya Gelman (1945–2011)
Beroep	Politicus ; Ambtenaar ; Diplomaat ; Auteur
Religie	Joods
Handtekening
9e president van Israël
Aangetreden	15 juli 2007
Einde termijn	24 juli 2014
Premier	Ehud Olmert (2007–2009) ; Benjamin Netanyahu (2009–2014)
Voorganger	Moshe Katsav
Opvolger	Reuven Rivlin
8e premier van Israël
Aangetreden	4 november 1995
Einde termijn	18 juni 1996
President	Ezer Weizman
Voorganger	Yitzhak Rabin
Opvolger	Benjamin Netanyahu
Aangetreden	13 september 1984
Einde termijn	20 oktober 1986
President	Chaim Herzog
Voorganger	Yitzhak Shamir
Opvolger	Yitzhak Shamir
Aangetreden	22 april 1977
Einde termijn	21 juni 1977
President	Ephraim Katzir
Voorganger	Yitzhak Rabin
Opvolger	Menachem Begin
8e minister van Buitenlandse Zaken
Aangetreden	7 maart 2001
Einde termijn	2 november 2002
Premier	Ariel Sharon
Voorganger	Shlomo Ben-Ami
Opvolger	Benjamin Netanyahu
Aangetreden	14 juli 1992
Einde termijn	22 november 1995
Premier	Yitzhak Rabin
Voorganger	David Levy
Opvolger	Ehud Barak
Aangetreden	20 oktober 1986
Einde termijn	23 december 1988
Premier	Yitzhak Shamir
Voorganger	Yitzhak Shamir
Opvolger	Moshe Arens
Portaal	Politiek

Shimon Peres^[1] (Hebreeuws: שמעון פרס), geboren als Szymon Perski (Visjneva (Oblast Minsk), 2 augustus 1923 – Tel Aviv, 28 september 2016), was een Israëlisch politicus van de Arbeidspartij en Kadima. Hij was premier van Israël van 1984 tot 1986 en opnieuw van 1995 tot 1996, alsook waarnemend premier in 1977. Hij was de 9e president van Israël van 2007 tot 2014.

Video door de Israeli News Company

Peres was van 1959 tot 2007 lid van de Knesset en ook meerdere malen staatssecretaris en minister. Peres was de partijleider van de Arbeidspartij van 1977 tot 1992, van 1995 tot 1997 en van 2003 tot 2005.

In 1994 werd Peres samen met Yitzhak Rabin en Yasser Arafat onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede.

Jeugd

Shimon Peres met zijn vriendin, later vrouw, Sonia Gelman in 1939

Shimon Peres en Levi Eshkol in 1965

Peres werd als Pool geboren in het dorp Visjneva, waar indertijd de meerderheid Joods was. Zijn vader was houthandelaar en vaak weg. Het was opa Perski die hem onderrichtte over het jodendom en zijn voorliefde voor poëzie aanwakkerde. Uit zijn autobiografie komt het beeld naar voren van een jongen die zich liever thuis in zijn boeken verdiepte dan met zijn vriendjes speelde. Wanneer hij gepest en geslagen werd, verdedigde hij zich niet. Als zijn moeder hem vroeg waarom niet, kwam hij met de wedervraag: "Waarom slaan ze mij?"^[2]

In 1934 vertrok hij met zijn ouders naar Tel Aviv in het voormalige Mandaatgebied Palestina. Hij ging naar de plaatselijke Geula School en daarna naar de landbouwschool van Ben Shemen. In 1945 trouwde Peres met Sonia Gelman. Het paar kreeg drie kinderen, waaronder dochter Zvia Walden-Peres, die op zijn begrafenis zou spreken.

Hagana

In 1947 werd hij lid van de Hagana, de voorloper van het Israëlisch defensieleger (IDF). President Levi Eshkol nodigde hem in dat jaar uit toe te treden tot de staf in het zogenaamde "Rode Huis" in Tel Aviv.^[3]

Nucleair Project

David Ben-Gurion, Ernest David Bergmann en Peres stonden aan de wieg van Israëls nucleaire programma. De eerste had een groot vertrouwen in de wetenschap en was vol bewondering voor het Amerikaanse kernwapenprogramma. De tweede, diens vertrouweling en een vriend van Chaim Weizmann, liet hem weten dat zoiets voor Israël mogelijk zou kunnen zijn. Maar het was Peres die hem in de jaren 1956-1957 overtuigde. Ben-Gurion gaf hem daarop de opdracht het nucleaire project van Israël op touw te zetten.^[4]

Politieke carrière

Zijn politieke loopbaan begon in 1959 toen hij werd verkozen in de Knesset. Decennialang zat hij in het parlement. Ook bekleedde hij diverse ministeriële posten, onder meer die van Defensie en Buitenlandse Zaken, en was hij lange tijd partijleider.

Nederzettingen

Yitzhak Rabin en Peres hielden zich aan het Yigal Allon plan. In de Zesdaagse oorlog van 1967 bezette Israël de Westelijke Jordaanoever. Peres stond in 1975 uiteindelijk de permanente bewoning van nederzetting Kedumim/Qedumim toe.^[5] Aanvankelijk was het Israëlische kabinet tegen geweest. Het IDF verwijderde ook enkele malen kolonisten van deze op de Westbank bij Nabloes gelegen legerpost. Uiteindelijk mocht een aantal blijven.

Tweemaal premierschap

Shimon Peres en Yitzhak Shamir in 1988.

Peres was tweemaal premier van Israël. Vanaf 13 september 1984 gaf hij leiding aan een 'eenheidsregering' met de Likoed van Yitzhak Shamir, met wie hij volgens een 'rotatieverdrag' op 20 oktober 1986 het premierschap inruilde voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. Vanaf 1995 tot 1996 werd hij opnieuw premier, ditmaal aan het hoofd van een linkse regering.

Voorts was hij tweemaal plaatsvervangend premier. Vanaf 7 april tot 20 juni 1977 was hij plaatsvervanger van Yitzhak Rabin, die zich terugtrok als premier maar niet kon aftreden omdat hij leiding gaf aan een demissionair kabinet.

Oslo-akkoorden

Als minister van Buitenlandse Zaken was hij met premier Yitzhak Rabin betrokken bij de totstandkoming van de Oslo-akkoorden in 1993. Groot was de vreugde toen deze akkoorden gesloten werden (op maandag 13 september 1993 was er een plechtigheid in de tuin van het Witte Huis in Washington), omdat eindelijk vrede tussen Israël en de Palestijnen binnen handbereik leek. Rabin, Arafat en Peres ontvingen er de Nobelprijs voor de Vrede van 1994 voor.

Premier

Na de moord op Rabin op 4 november 1995 werd hij opnieuw waarnemend minister-president. De dag erop werd hij als volwaardig premier beëdigd. In 1996 werden er voor het eerst directe verkiezingen voor het premierschap gehouden. Aanvankelijk leek Peres deze te winnen maar naarmate er meer uitslagen binnenstroomden, slonk zijn winst totdat hij met een verschil van slechts één procent het tegen rivaal Benjamin Netanyahu van Likoed moest afleggen. Zijn premierschap eindigde op 18 juni 1996.

Verlies partijleiderschap in 2005

In 2004 besloot de partijtop om nieuwe leidersverkiezingen uit te schrijven. De persoon die dit won, mocht de lijsttrekker worden namens de partij bij de parlementsverkiezingen van 2006. In de polls stond Peres ruim boven alle andere kandidaten. Tot ieders verbazing werd hij op 9 november 2005 echter niet herkozen, maar de vakbondsleider Amir Peretz. Peres kreeg 40% van de stemmen, Peretz 42,4%. Het was de vijfde verkiezing die Peres verloor.

Overgang naar Kadima eind 2005

Op 30 november 2005 maakte Peres bekend dat hij, na zestig jaar lid van de Arbeiderspartij te zijn geweest, de partij verliet om zich aan te sluiten bij Kadima, de partij die Ariel Sharon toen had opgericht. "Mijn tijd van dienst voor de Arbeidspartij is voorbij", zei Peres. Sharon beloofde Peres na een overwinning van Kadima bij de verkiezingen van maart 2006 te zullen opnemen in een nieuw kabinet.

Toen Sharon op 4 januari 2006 werd getroffen door een zware beroerte en een hersenbloeding, gingen de geruchten de ronde dat Peres de nieuwe leider van Kadima zou gaan worden. Volgens een peiling zou de partij onder leiding van Peres 42 zetels behalen, en onder Olmerts leiderschap 40 zetels. Vele oud-leden van de Likoed gaven hun steun echter aan Olmert. Peres verklaarde dat hij Olmert steunde, en dat hij lid bleef van Kadima.

Bij de verkiezingen voor de Knesset van maart 2006 stond Peres op de tweede plaats, onder Ehud Olmert en boven Tzipi Livni.

2007-2016

Shimon Peres en Mark Rutte in 2013.

Peres werd op 13 juni 2007 verkozen tot president van Israël. Hij versloeg Reuven Rivlin en Colette Avital. In deze functie was hij de opvolger van Moshe Katsav. Katsav had per 25 januari 2007 verlof genomen na beschuldigingen van seksuele en frauduleuze misdrijven. Parlementsvoorzitster Dalia Itzik nam de functie tijdelijk waar. Peres was de negende president van de staat Israël. Zijn beëdiging vond op 15 juli 2007 plaats.

Als eerste president van Israël sprak Peres in 2010 de Duitse Bondsdag toe. Van 30 september tot 2 oktober 2013 bracht hij een officieel bezoek aan Nederland. Hij had ontmoetingen met koning Willem-Alexander en premier Rutte en hield in het gebouw van de Eerste Kamer een toespraak tot leden van de Staten-Generaal. Daarin ging hij in op de in de zomer van 2013 hervatte onderhandelingen met de Palestijnen, de burgeroorlog in Syrië en de nucleaire dreiging die ook na het aantreden van de ogenschijnlijk meer gematigde president Hassan Rohani volgens Israël blijft uitgaan van Iran.

Op 8 juni 2014 – daartoe uitgenodigd door de paus – kwam hij samen met Mahmoud Abbas, paus Franciscus en de Grieks-Orthodoxe patriarch Bartolomeus in de tuinen van het Vaticaan bijeen om te bidden / stil te staan bij de noodzaak van vrede in de regio. Bij die gelegenheid plantten zij een olijfboompje, symbool van de vrede.

Op 24 juli 2014 werd Peres opgevolgd door Reuven Rivlin van Likoed.^[6] In zijn laatste ambtsjaar was hij als negentigjarige het oudste staatshoofd ter wereld.

Jaar van ziekte en overlijden

Peres woonde in Ramat Gan. In januari 2016 werd Peres twee keer in het ziekenhuis opgenomen vanwege hartproblemen. Daaropvolgend kreeg hij een halfjaar later een pacemaker vanwege een hartritmestoornis. Op 13 september werd Peres getroffen door een beroerte met veel bloedingen tot gevolg. Hij werd eerst nog in een kunstmatig coma gehouden.^[7] Op 28 september 2016 overleed hij op 93-jarige leeftijd in het Sheba Medical Center te Tel Aviv.^[8]

Vrijdag 30 september kreeg hij een staatsbegrafenis op de Herzlberg (Mount Herzl),waarbij familie, vrienden, president Reuven Rivlin, premier Benjamin Netanyahu en andere Israëlische politici en vele gasten uit binnen- en buitenland, onder wie de Amerikaanse president Barack Obama en ex-president Bill Clinton en de Palestijnse president Mahmoud Abbas aanwezig waren. Onder de sprekers was de Israëlische schrijver Amos Oz met wie hij bevriend was.

Onderscheidingen

In 1994 ontvingen hij, Yitzhak Rabin en Yasser Arafat samen de Nobelprijs voor de Vrede voor hun inzet bij de Oslo-akkoorden. Het jaar ervoor, in 1993 dus, had het drietal ook de Félix Houphouët-Boigny-Vredesprijs van de UNESCO ontvangen. Verder ontving hij in 1996 de Four Freedoms Award voor vrijwaring van vrees.

In 2002 hebben leden van het Noorse comité dat de Nobelprijzen uitreikt uitgesproken dat zij de toekenning van deze prijs aan Peres nu achteraf betreurden, wegens zijn latere medeverantwoordelijkheid voor de her-bezetting van Palestijns gebied en voor schendingen van mensenrechten. Volgens hen had hij zich niet gehouden aan de idealen die hij bij de uitreiking van de prijs beleden had.^[9]

Trivia

Shimon Peres is een neef van de Amerikaanse actrice Lauren Bacall.

Bibliografie

Peres is de auteur van vele boeken, die onder meer in het Engels en Nederlands zijn uitgegeven:

The Next Step (1965)
David's Sling (1970) (ISBN 0-297-00083-7)
And Now Tomorrow (1978)
From These Men: seven founders of the State of Israel (1979) (ISBN 0-671-61016-3)
Entebbe Diary (1991)
Yoman Entebeh (1991) (ISBN 965-248-111-4)
Het Nieuwe Midden-Oosten: Mijn Verhaal (1993) Utrecht: Kosmos-Z&K (ISBN 90-215-2272-1), vertaling van The New Middle East
Battling for Peace: a memoir (1995) (ISBN 0-679-43617-0)
For the Future of Israel (1998) (ISBN 0-8018-5928-X)
The Imaginary Voyage: With Theodor Herzl in Israel (1999) (ISBN 1-55970-468-3)

Slechts een van zijn boeken, Het Nieuwe Midden-Oosten, verscheen (tot 2004) in het Nederlands. Voorts publiceerde hij poëzie in het Hebreeuws.

Externe link

(en) Officiële website

Zie de categorie Shimon Peres van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ De lijst van Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands spelt zijn naam als Sjimon Peres.
↑ Inez Polak, Shimon Peres, de havik die zich ontpopte als vredesduif, Trouw, 28 september 2016
↑ Cohen, Avner; Israel and the Bomb, Hoofdstuk 1, Columbia University Press, USA
↑ Cohen, Avner; Israel and the Bomb, Columbia University Press, USA , hoofdstuk 1
↑ Elzen, Sus van; In lood gegoten, Israël en de tragedie van de joodse staat, 2011
↑ (en) Outgoing President Peres at Rivlin`s inauguration: ”No permanent security without permanent peace”, Knesset-website, 24 juli 2014
↑ Shimon Peres (93) in ziekenhuis, toestand 'zeer ernstig' NOS, 13 september 2016
↑ Oren Liebermann, Israeli statesman Shimon Peres dies at 93, CNN, 28 september 2016
↑ "Nobel's regrets on Peres award" bbc.co.uk, 5 april 2002

Voorganger: Eerste	Staatssecretaris van Defensie 1959–1965	Opvolger: Zvi Dinstein
	Minister zonder portefeuille 1969
Voorganger: Yigal Allon	Minister van Immigratie 1969–1970	Opvolger: Natan Peled
Voorganger: Elimelekh Rimalt (als Minister van Posterijen)	Minister van Communicatie 1970–1974	Opvolger: Aharon Uzan
Voorganger: Ezer Weizman	Minister van Vervoer 1970–1974	Opvolger: Aharon Yariv
Voorganger: Moshe Nissim	Minister van Defensie 1974–1977	Opvolger: Ezer Weizman
Voorganger: Yitzhak Rabin	Partijleider van de Arbeidspartij 1977–1992	Opvolger: Yitzhak Rabin
Voorganger: Yitzhak Rabin	Premier van Israël 1977	Opvolger: Menachem Begin
Voorganger: Yosef Burg	Minister van Religieuze Zaken 1984	Opvolger: Yosef Burg
Voorganger: Yosef Burg	Minister van Binnenlandse Zaken 1984	Opvolger: Yitzhak Peretz
Voorganger: Yitzhak Shamir	Premier van Israël 1984–1986	Opvolger: Yitzhak Shamir
Voorganger: Yitzhak Shamir	Minister van Buitenlandse Zaken 1986–1988	Opvolger: Moshe Arens
Voorganger: Moshe Nissim	Minister van Financiën 1988–1990	Opvolger: Yitzhak Shamir
Voorganger: David Levy	Minister van Buitenlandse Zaken 1992–1995	Opvolger: Ehud Barak
Voorganger: Yitzhak Rabin	Premier van Israël 1995–1996	Opvolger: Benjamin Netanyahu
Voorganger: Yitzhak Rabin	Minister van Defensie 1995–1996	Opvolger: Yitzhak Mordechai
Voorganger: Yitzhak Rabin	Partijleider van de Arbeidspartij 1995–1997	Opvolger: Ehud Barak
Voorganger: Eerste	Minister van Regionale Samenwerking 1999–2001	Opvolger: Tzipi Livni
	Vicepremier 2001–2002
Voorganger: Shlomo Ben-Ami	Minister van Buitenlandse Zaken 2001–2002	Opvolger: Benjamin Netanyahu
Voorganger: Amram Mitzna	Partijleider van de Arbeidspartij 2003–2005	Opvolger: Amir Peretz
Voorganger: Eerste	Assistent-premier 2005	Opvolger: Zichzelf
Voorganger: Zichzelf	Assistent-premier 2006–2007	Opvolger: Haim Ramon
Voorganger: Eerste	Minister van Ontwikkeling 2006–2007	Opvolger: Yaakov Edri
Voorganger: Moshe Katsav	President van Israël 2007–2014	Opvolger: Reuven Rivlin

[1] De lijst van Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands spelt zijn naam als Sjimon Peres.

[2] Inez Polak, Shimon Peres, de havik die zich ontpopte als vredesduif, Trouw, 28 september 2016

[3] Cohen, Avner; Israel and the Bomb, Hoofdstuk 1, Columbia University Press, USA

[4] Cohen, Avner; Israel and the Bomb, Columbia University Press, USA , hoofdstuk 1

[5] Elzen, Sus van; In lood gegoten, Israël en de tragedie van de joodse staat, 2011

[6] (en) Outgoing President Peres at Rivlin`s inauguration: ”No permanent security without permanent peace”, Knesset-website, 24 juli 2014

[7] Shimon Peres (93) in ziekenhuis, toestand 'zeer ernstig' NOS, 13 september 2016

[8] Oren Liebermann, Israeli statesman Shimon Peres dies at 93, CNN, 28 september 2016

[9] "Nobel's regrets on Peres award" bbc.co.uk, 5 april 2002

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]