ओट
| ?ओट | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ओट
| ||||||||||||||
| वैज्ञानिक वर्गिकरण | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Avena sativa कारोलस लिनियस (१७५३) |
ओट छगू कथंया बुलि कि ख: । थ्व मनूतयेसं नैगु छगु परिकार नसा ख:। थ्व नसायात विशेषकथं सुथय् कउलायाये बिलय् नयेगु या। थुकिया मायात थुकिया सिया निंतिं बुइकीगु छगू प्रजातिया अन्न ख। थुकिया मायात थ्व हे नामं म्हसीकिगु या। ओटयात मनूतय्सं नयेगु निंतिं ओटमिलया रुपय् छ्यली , गुकी स्टील कट ओट्स वा रोल्ड ओट्सया रुप नं लाः। थुकिया बीज मेमेगु अनाजया बीजलिसे यक्व हे ज्वःलाःगुलिं थुकियात द्वितीयक बालीया रुपय् सयेकेगु यानातःगु खनेदु। ओट छगू पोषक तत्व-समृद्ध नसा खः गुकिं हिइ कोलेस्ट्रोल म्हो जुइ व नियमित रुपं सेवन यायेबलय् मनूया नुगःचुया ल्वय् जुइगु जोखिम म्हो जुइ । ओट्सया छगू दकलय् अप्व छ्येलेज्या पशुया नसाया रुपय् नं जुइ। थुकिया बालियात ग्राउन्डकभरया रुपय् नं बुइके फइ अले वाउँगु मलया रुपय् बुइके फइ।
उत्पत्ति
[सम्पादन]फाइलोजेनी
[सम्पादन]
आणविक डीएनए व फाइलोजेनिक एनालाइसिस छ्येला वंशावली विश्लेषणं ओट जीनस एभेनायात Pooideae उपपरिवारय् तइ। थुकिलि मेमेगु बुलि छ्व, जौ, व राइ ला। थुपिं मेमेगु बुलि Triticeae त्राइबय् दुथ्यानातःगु दु धाःसा Avena Poeae य् दु। Poeae दुने ब्रिजा व एग्रोस्टिस थें न्याःगु घाँय् नं ला। एभेना सातिभा व थुकिया लिक्कया स्वापू दूगु चिधंगु बाली – ए.बाइजान्टिनाया जंगली पुर्खा ए स्टेरिलिस (A. sterilis) ख। थ्व जंगली पुर्खा छगू प्राकृतिक रुपय् दयाच्वनिगु हेक्साप्लोइद जंगली ओट ख, गुकिया दिएनए खु ज्वः क्रोमोजमय् दयाच्वन। जेनेतिक दसुकथं थ्व घाँय् निकट पूर्वया फर्टाइल क्रेसेन्टय् बुयावःगु ख।
योंग-बी फूपाखें २५ एभेना प्रजातिया मातृ वंशया २०१८ विश्लेषणं क्लोरोप्लास्ट व माइटोकन्ड्रियाल डीएनएया जाँच याःगु खः । थुकिलिं क्यंगु दु कि ए. सातिभाया हेक्साप्लोइद AACCDD जिनम स्वंगु दिप्लोइद ओट प्रजातिं वइ (प्रत्येकय् निज्व क्रोमोजोम दूगु)। थ्व स्वंगु दिप्लोइदया नां CC A. ventricosa, AA A. canariensis, व AA A. longiglumis ख। थ्व नापं, निगु तेत्राप्लोइद ओट (प्रत्येकय् प्यज्व क्रोमोजोम दूगु)या नां AACC A. insularis व AABB A. agadiriana ख। टेट्राप्लोइडय् १०.६ mya, व हेक्साप्लोइड ७.४ mya खनेदु।
ओट सयेकेगु विकासक्रम
[सम्पादन]सन् २०२३ य् जिनसेङ नान व वया सहकर्मीतय्सं याःगु जीनोमिक अध्ययनं भुसा दूगु ओट A. sativa व भुसा मदूगु ओट A. sativa var. nuda करिब ५१,२०० दँ न्ह्यः, थुकिया गृहस्थीकरण न्ह्यः हे विभाजित जुल। थुकिं थ्व निगू प्रजातिया ब्यागलं मनूतेसं सयेकूगु खं क्यनी।
ओट द्वितीयक बालीया रुपय् पिनेगु जुइफूगु अनुमान विज्ञतेगु दु। थुकिया अर्थ खः, इपिं प्राथमिक अनाजया गथेकि छ्वया घाँय्या नापं दयाच्वनिगु झाःया कथं सयेके शुरु जूगु ख। इपिं नवपाषाण युगया मनुतेसं प्राथमिक बाली स्वया छुटे यायेत थाकुगु अन्न जूगुलिं ओटं भाभिलोभियन मिमिक (Vavilovian mimic) छ्यला म्वानाच्वनेफत।
ओट्सयात मनूतेसं बुंज्या यासें सयेके स्वया यक्व न्ह्यः निसें नसाया कथं छ्येलातःगु खनेदु। प्रि-पोटरी नियोलिथिक मध्यपूर्वया जोर्डन स्वनिगलय् करिब ११,४०० निसें ११,२०० दँ न्ह्यःया छगू अन्न भण्डारय् यक्व ल्याखय् जंगली जौ व जंगली ओटया अन्न (१२०,००० जंगली ओटया बीज, A. sterilis) दुगु खनेदु। थ्व मात्रा जंगलं जक मुंकूगु जुइमफुगु जुलिं ओट्सयात जंगली झाःया कथं मुंका बिकसित यायेगु व नसाया कथं स्वथनेगु चलन बुंज्या यासें सयेके स्वया द्वलंद्वः दँ न्ह्यः निसें जूगु खं खनेदु। बुंज्या यासें दयेकिगु ओटया अन्नया दकलय् न्हापांगु पुरातात्विक अभिलेख धाःसाअ मध्यपूर्व स्वया तापाःगु युरोपय् ४,००० दँ स्वया म्हो ई न्ह्यः खनेदत।
विवरण
[सम्पादन]ओट छगू तःब्याःगु दँ दूगु घाँय् ख व Poaceae परिवारया सदस्य ख। थ्व थ्यंमथ्यं १.८ मिटर (५.९ फिट) तजाः जुइ। थुकिया हः ताःहाकः, चिब्या, व च्वकाःगु जुइ, अले च्वय्पाखे ब्वलनी; इमिगु हाकः करिब १५ निसें ४० सेन्टिमिटर (५.९ निसें १५.७ इन्च) जुइफु, व करिब ५ निसें १५ मिलिमिटर (०.२० निसें ०.५९ इन्च) ब्या जुइफु। तनाया च्वय्, थुकिया मा छपुचः प्यानिकल स्पाइकलेतय् कचाना वनि। थुकी फसं परागण याइगु स्वां दइ, गुगु ओटया पुसा बाय् अन्नय् परिपक्व जुइ। वनस्पति कथं थ्व अन्न छगू क्यारियोप्सिस ख, छाय् धाःसा फलया भुंसा वास्तविक बीजय् स्वानाच्वनि। मेमेगु अनाजया अन्न थें, क्यारियोप्सिसय् पिनेया भुंसा वा ब्रान, स्टार्चयुक्त खाद्य भण्डार वा एन्डोस्पर्म दइ गुकिलिं बीजया यक्व थाय् कयाच्वनि, व प्रोटिन-समृद्ध पु दइ गुकियात बुँइ तल धाःसा न्हुगु वनस्पतिइ बुयावइ।
-
बोतानिकल किपा -
ओट स्पाइकलेट गुकिलि फसं परागण याइगु चिचिधंगु स्वां दु -
पुसा दुगु स्पाइकलेट दुगु पानिकल -
१ A. sterilis, २ A. sativa, स्पाइकलेट व पिनेया अन्नया आधार
स्वयादिसँ
[सम्पादन] |
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Avena sativa |