Nilgoos
| Nilgoos | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||||
| Alopochen aegyptiacus | ||||||||||||||||
| Linnaeus 1766 |
De Nilgoos (Alopochen aegyptiacus) is de eenzigst Goos vun ehr Geslecht, de hüdigendags vörkamen deit. Se warrt meist to de Halfgöse torekent. An un for sik stammt se ut Afrika un leevt dor an Binnenseen un Ströme in de Subtropen.
In de lesten Johrteinte hett sik de Nilgoos in Middeleuropa utbreet. Dor is se vun de Nedderlannen ut den Rhien langs kamen. Se leevt midderwielen ok in Stadtparks, an Badesseen un annere Stäen, wo faken Minschen langs kaamt.
Naam
[ännern | Bornkood ännern]De Naam „Nilgoos“ kummt vun den Stroom Nil in Ägypten her. Dor wiest ok de wetenschoppliche Naam for de Aart, „aegyptiacus“, up hen. De Naam for dat Geslecht kummt ut de ooldgreeksche Spraak: „Alopochen“ heet „Vossgoos“. Düsse Naam warrt in de öllere Literatur towielen ok for de Bargaante bruukt, vunwegen, datt se hen un wenn in Vosskuhlen bröden deit. For de Nilgoos passt düsse Naam an un for sik nich, vunwegen, datt se nich unner de Eer brott, man ehrder up Böme. [1] Unner Umstänn betreckt sik düsse Naam avers ok up de Goos ehre Farv. De rootbrunen Feddern up’n Ruggen slaht in’e Farv na dat Fell vun’n Rootvoss.
Utsehn
[ännern | Bornkood ännern]
Wie de utwussen Vagel utsütt
[ännern | Bornkood ännern]De Nilgoos hett man hoge Been un dunkere Placken um de Ogen rüm. Ganner un Goos verscheelt sik nich groot, man de Ganner is en beten grötter. Ehre „bunte“ Farv billt de adulten Deerter na veer bit fiev Maande ut. Denn hefft sik de Placken um de Ogen un up de Bost vull entwickelt. Neven de normole Farv kann de Goos ok en beten wat grieser utfallen. De Farv vun den Snavel kann vun blassroot bit deeproot gahn. Vagels, de ut Gefangenschaft utbüxt sünd, hefft meist bannig rode Snavels.
Ruden
[ännern | Bornkood ännern]Dat Ruden bi de adulten Vagels fangt an, wenn de Eier leggt wurrn sünd. Toeerst weert de lüttjen Fedder uttuuscht, achterna weert de groten Feddern an de Flunken afsmeten un de Stüerfeddern wesselt. De Jungen ruut, wenn se bi dree Maande oold sünd. Dor warrt toeerst de brune Ogenplacken dörruut un wenn de Vagels bi fiev Maande oold sünd, kummt de Bostplacken an’e Reege.[2]
Wo de Nilgöse vörkaamt
[ännern | Bornkood ännern]Wo se vun Natuur ut tohuse sünd
[ännern | Bornkood ännern]Toeerst weer de Nilgoos in ganz Afrika tohuse, man bloß nich, wo dat extrem dröge is. In histoorsche Tied hett se ok up’n Balkan leevt, man dor is se hüdigendags utrott‘. In dat 19. Johrhunnert weer se noch faken in Ungarn un Bulgarien to sehn. Wohrschienlich hett se dor ok brott, man genau weet wi dat nich.[3] In Afrika leevt se meist in de Sümpe vun de Savannen un an de groten Ströme in Oostafrika. Ok in Süüdafrika hett se sik utbreet, sunnerlich vunwegen de groten Waterbeckens, de dor künstlich anleggt wurrn sünd. In Westafrika is de Goos roor un up’n Nilstroom is se ok nich mehr faken to sehn.[4] In Afrika leevt se vun de Waters in dat Siedland bit hen to Waters in en Hööchde vun bi 4.000 m.[5]
Wo se sik later utbreet hefft
[ännern | Bornkood ännern]
Vun dat 18. Johrhunnert af an warrt de Nilgoos in Europa to’n Pläseer holen. In Grootbritannien hett dat al an’t Enne vun’t 18. Johrhunnert free Populatschonen vun Nilgöse geven, de dor ok bröden döen. Bit an dat Enne vun’t 19. Johrhunnert hefft sik düsse Göse vermehrt up bit hen to veer-, fiefhunnert Stück.[6] Bit in de 1970er Johre is dat dorbi bleven. Vun dor af an hefft sik de Nilgöse unbannig slank utbreet vun de Nedderlannen her. Dor geev dat en Populatschoon vun Vagels, de utsett oder utknepen weern. Se hefft sik over den Rhienstroom un siene Nevensarms utbreet un sünd midderwielen in’n Süden an de Grenz vun de Swiez ankamen un in’n Osten over den Donaustroom weg bit na Öösterriek hen. In Düütschland bröödt se in all Bundslänner, bloß in Berlin bitherto noch nich.[7] In‘t Johr 2011/12 sünd bi de Jagd 90% mehr Vagels afschaten wurrn, as in den Döörsnitt vun de fiev Johre vördem. Dat weern bi meist 11.000 Stück.[8]
Freten un Bestand
[ännern | Bornkood ännern]Sunnerlich freet de Nilgöse allerhand Aarden Gras, man regelmatig sünd se ok in Koornfeller to finnen. Parkvagels freet ok Broot, just so, as Graue Aanten. Ok in harte Winters, as 1995/6 un 1996/7 is de Bestand an Nilgöse nich ringer wurrn. Vunwegen, datt se veel Lüttje kriegt, is an to nehmen, datt de Nilgöse sik ok fudderhen utbreden doot un eens Dags allerwegens in Düütschland sien Siedland bröden doot. Se breet sik sunnerlich vundeswegen so slank ut, datt se sik goot anpassen könnt, veel Junge kriegt un gegen annere Deerter over aggressiv tokehr gaht. Sunnerlich in de Städer könnt de Nilgöse ok as Plaag ankeken weern.[9][10][11] Wat de Nilgöse for de Populatschonen vun Vagels bedüden doot, de an sik in Düütschland tohuse sünd, mutt eerst noch tokeken weern. In de USA gifft dat Nilgöse midderwielen in Florida un Arkansas. Ok in Israel un an’n süüdlichen Wall vund en Golf vun Persien hefft se sik ansiedelt.
Wie se sik upföhren doot
[ännern | Bornkood ännern]
In de Brödeltied kiekt de Nilgöse bannig up ehr Territorium. Se laat keen annern Aantenvagels (Anatidae) in ehr Revier. Wat de Stäen angeiht, wo se ehre Nester boen doot, sünd de Nilgöse bannig flexibel. Nester weert in’t Reit boot, man hen un wenn ok mank Felsensteene. Se bruukt ok Boomhöhlen un in Afrika bröödt se woll ok mol up de groten Nester vun de Schaddenvagels. Hen un wenn bröödt se 20 m over de Eer. In Europa gaht se ok in Nester vun Griepvagels oder Kreihen.[12]
Dat Nest warrt utpolstert mit Dunen. Wenn de eerste Slag Eier upgeven oder tweimaakt warrt, leegt de Göse normolerwiese noch mol Eier. De Eier sünd witt mit’n swacken Glimmer. Dat Bröden duert 30 Dage. De Küken weegt bi 54 Gramm, wenn se ut’n Ei krapen sünd.[13] Ganner un Goos befaat sik mit de Gössel. De Ollern bringt se na Siedwaterzonen un up Wischen mit Gras, de nich wiet af sünd. Dor treckt se jem groot. Mit bi negen bit tein Weken sünd de Jungvagels groot un könnt flegen.
Kiek ok bi
[ännern | Bornkood ännern]Belege
[ännern | Bornkood ännern]Enkelte Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Viktor Wember: Die Namen der Vögel Europas – Bedeutung der deutschen und wissenschaftlichen Namen, Aula-Verlag, Wiebelsheim 2007, ISBN 978-3-89104-709-5, S. 82
- ↑ Kolbe, S. 147
- ↑ Kolbe, S. 147
- ↑ Kolbe, S. 147
- ↑ Kolbe, S. 147
- ↑ Bauer et al., S. 73
- ↑ Deutscher Jagdverband (DJV), Wildtier-Informationssystem der Länder Deutschlands (WILD) Ergebnisse 2010 S. 23 https://www.jagdverband.de/sites/default/files/WILD%20Bericht%202010.pdf
- ↑ https://www.jagdverband.de/sites/default/files/4509_pressegrafik_jagdstatistik_gaense_0.jpg
- ↑ Hessenschau: Nilgänse nehmen am Main überhand https://www.youtube.com/watch?v=Dysun5GlPWA
- ↑ http://www.welt.de/wissenschaft/umwelt/article119010211/Aggressive-Nilgaense-breiten-sich-aus.html
- ↑ http://www.welt.de/wissenschaft/tierwelt/article131841596/Nilgaense-werden-in-Deutschland-zur-Plage.html
- ↑ Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie (Rutg.): Wildlebende Gänse und Schwäne in Sachsen – Vorkommen, Verhalten und Management, Dresden 2006, Veröffentlichung im Rahmen der Öffentlichkeitsarbeit des Sächsischen Landesamtes für Umwelt und Geologie, S. 20
- ↑ Kolbe, S. 147
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Rutg.): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647-2
- T. Bartlett: Ducks And Geese - A Guide To Management. The Crowood Press, 2002, ISBN 1-85223-650-7
- Hartmut Kolbe: Die Entenvögel der Welt. Ulmer Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-8001-7442-1
- Janet Kear (Rutg.): Ducks, Geese and Swans. Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-854645-9
Nilgoos as Neozoon
- Kenmogne, Bienvenu & Schindler, Werner (2012): Das Aggressionsverhalten der Nilgans (Alopochen aegyptiacus) und dessen Auswirkungen auf andere Wasservogelarten im Stadtgebiet von Frankfurt am Main. Vogel & Umwelt 19: 67-81.
