Kiowa
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Kiowa (Mehrdüdig Begreep).
De Kiowa (Hööftlüüd) sünd en Indianerstamm ut de Kiowa-Spraakfamilie.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]Nah de Överleeferungen vun de Kiowa hett de Stamm fröher in dat Quellrebeet vun de Yellowstone River leevt, bevör se later henn in de deeper liggend Ebenen tüschen de Missouri River in Noord-Montana un de Arrow River in’t süüdlich Kanada trucken. Dor hebbt se denn eng mit de Sarcee tosommenleevt. De Sarcee weern en vun de eerste Prärie-Indianers, de in Tipis leeven un Büffels jagen deen. De Kiowa hebbt sück gau anpasst un weern bald nich mehr Jäger un Sammler, sonnern wurrn en nomaadsch leevend Volk vun Prärie-Indianer.
Vermutlich um dat Johr 1700 herüm sünd de Kiowa, de wahrschienlich nie mehr as 4.000 Angehörigen harrn, nah de Black Hills trucken. Worüm dat so weer, weet man nich, aber old Vertellsels vun de Kiowa seggen, dat sück twee Hööftlinge in de Wull kregen hebbt, de Stamm sück deswegen spalten de un de grötter Deel süüdööstlich afwannert is. In de Black Hills hebbt sück de Kiowa mit de Absarokee verbünd, vun de se nu vullends de Oort un Wies to leeven annemmen deen. Dör de Absarokee, de ok Crows nömmt wurrn, keemen se ok in de Besitt vun Peer, de se to de Jagd bruken deen. Ok de Sünnendanzzeremonie hebbt se vun de Crows övernommen. As Nomaden vun de Prärie leeven de Kiowa nu meest vun de Jagd up Bisons. Later henn weern de Kiowa för ehr groot Peerkoppels bekannt un för ehr Roovöverfälle berüchtigt. Mit ehr Peer kunnen se dorbi wiet Distanzen torüchleggen (bit nah Kanada oder bit wiet in de Süüden vun Mexiko). In de 19. Johrhunnert gellen de Kiowa as "notorisch Räuber", de alles un jeden överfallen deen, egal of Witten, Mexikaners oder anner Stämme. Meest weer dat aber ok so, dat de Kiowa blots reageeren deen. Den, wiels de Kiowa so völ Peer harrn, wurrn se sülvst ok vun anner Indianerstämme överfallen.
Nahdem de Lakota (Sioux), Arapaho un Cheyenne vun Oosten her in de Black Hills keemen, mussen de Kiowa in de Süüden wieken. Över de North un de South Platte River keemen se üm 1790 in de nöördlich Deel vun de hüdige US-Bundsstaat Texas un hebbt versöcht, dor to siedeln. Mit de Comanche, de dor all wahnen deen, kreegen se eerst Moid aber tüschen 1790 und 1800 hebbt se en düürsamen Freedensverdrag afslooten. Dornah kontrolleren de beid Stämme mit Erfolg dat bannig groote Rebeet, wat sück över de Bundsstaaten Kansas, Oklahoma, New Mexico un Texas verdeelen de. Dat Rebeet wurr of sien meest nahtloos Kontroll dör de beid Stämme ok as Comancheria betekend.
Zwar leevten de Kiowa eng mit de Comanchen tosommen, de beid Stämme hebbt ehr kulturelle Ünnerscheeden aber dorbi bewahrt. Bi de Kiowa leevten ok de Prärie-Apachen, de Kiowa-Apachen, de kulturell to de Kiowa tellen, spraaklich aber den Apachen torekend wurrn. Disse eegenoortig Verbinnen bewark, dat de Kiowa tegen de Fiendschap tüschen Comanche un Apachen Neutralität bewahren kunnen. In de Johren van 1800 bit 1850 hebbt sück de Kiowa mit anner Indianerstämme bekämpft, de versöcht hebbt, in de Comancheria rintokommen. So geev dat Utnannersetten mit de Cheyenne, Arapaho, Osage, Ute, Diné un Pawnee, allens olde Fiende vun de Kiowa bzw. de Comanchen. Sogor Raubtöög bit to de Sioux in’ Noorden un langs de Mississippi/Missouri tegen de Sauk & Fox, de Kansa un de Oto sünd bekannt. 1840 wurr dat Bündnis vun de Kiowa un Comanche üm de nah den Süüden drängend (Southern) Arapaho un ok (Southern) Cheyenne wieder makt, mit de man nah johrenlangen Kämpfen en Freedensverdrag sloten harr.
Af 1850 geev dat immer mehr Kämpfe mit de US-Armee, de en 1837 mit de Kiowa vereenbarten Verdrag breken dee. För en lütt Sett mussen eenige Landstreker in Texas vun de Witten weer hergeeven wurrn, aber um 1855 kunn de US-Armee de Gegend weer ruhig stellen. As de Börgerkrieg to Ennen weer, fung de Armee weer an, Druck up de Kiowa to maken. 1867 weern de Kiowa denn, tosommen mit de Comanche un de Southern Cheyenne so wiet, dat se de Verdrag vun Medicine Lodge ünnerschrieben deen. De Verdrag seeg dat Ümsiedeln vun de Prärieindianer in en Reservatschoon bi Fort Sill vör. En grooten Deel vun de Kiowa gung ok all in de Reservatschoon. Aber in de Winter 1868 geev dat dat Washita- Massaker an de Cheyenne. Doruphenn hebbt eenig Kiowa-Hööftlinge ehr Stamm upfördert, weer torüch to kommen, wat prompt dorto föhren de, dat dat in Texas vun 1869 bit 1871 weer Överfälle un Kämpfe geev. Eerst, as de Hööftlinge Satanta, Satank un Big Tree fastnommen wurrn sünd, sünd de Kiowa weer in ehr Reservatschoon torüchgahn.
Upsteernaatsch bleven se liekers. To’n letzten Mal hebbt de Kiowa tosommen mit de Comanche 1874/75 versöcht, sück tegen de amerikaansch Bövermacht to wehren. Wichtigst Grund weer nu, de Bisonheerden vör de Vernichtung to bewohren, aber Satanta muss sück nah de verheerend Nedderlaag in de Palo Duro Canyon in’ November 1874 ergeben. Lütt Sett dornah muss ok Lone Wolfe mit de letzt 252 free Kiowa in’ Mai 1875 den Wedderstand upgeeven, so dat dat de US-Regierung bit to’n Sömmer 1875 gelung, de Kiowa wedder komplett in de Reservatschoon bi Fort Sill in Oklahoma ümtosiedeln.
1878 leevte dor ruch weg 1.200 Kiowa. An’ 6. August 1901 wurr dat Land vun de Kiowa to’n Besiedeln dör de Witten freegeeven, de facto wurr dormit de Reservatschoon uplööst. Jeder Böverhoop vun en Familie kreeg domols 80 acres. Bit 1990 wuss de Tall vun de Kiowa, de in dat Rebeet vun de ehmalge Reservatschoon leeven, weer up ruch weg 5.500 an. In de gesamt USA leeven hüdtodag etwa 8.000-10.000 Nahfohren vun de Kiowa-Indianer.
Kiek ok
[ännern | Bornkood ännern]List van Indianer up de noordamerikaansche Kontinent
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- John R. Swanton: The Indian Tribes of North America. Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology, Bulletin 145, Smithsonian Press, Washington D.C., 1969
- W. W. Newcomb, Jr.: The Indians of Texas. University of Texas Press, Austin, Tx, 1961
