Haak

Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Haak (Mehrdüdig Begreep).

Haak an en Schiev, de an Wierroop hangt

En Haak oder Haken is en böögt Stück van hard Material (so as Metall, Plastik oder Holt), de dorto deent Saken to griepen oder to böhren. Tomehrst slütt sück de Haak nich full (anners as een Öös of Krink) of – wenn fullslaten - lött sück een Stück altieds noch apen doon en sluten, soas bi een Karabinerhaak. Haken warrt von Minschen maakt, man ok binnen de Natuur kümmt dat Prinzip vör. To’n Bispill sett sück Klieven mit Haken an en Objekt fast.

Dat Ding wat dor to griepen is, mutt in de Haak fastsitten. To sitten in de Haak kümmt it, indem dat een dat Ding van de Sied dör dat Rund of van vörn dör dat apen Stück dörstickt. Dat Ding sitt denn in dat böögt Enn van de Haak en blifft dor besitten, dewiel de Swoorkraft oder dat Gewicht van dat Ding mit Kraft dat Ding in de Haak rintreckt.

Mit de Haak kann een wat uphangen (denn sitt de Haak an dat Ding fast, wat een uphangen wüll – een Bispill is de Haak, wat an de Bögel för de Kledaasch ansitt) - oder een kann an den Haken jichtenswat uphangen (denn sitt de Haak min oder mehr fast in en Steed – Bispill is de Haak, woneem een sien Slöteln uphangt).

Haken hebbt mennig Funkschonen. In fröher Tieden würren se gebruukt as Prothees en schüllen en Hand rampelseren. Seerövers würren in de Literatuur en Kunst faken mit en Haak in Steed van en Hand afbillt. Vandaag hebbt Prothesen nipp so as natürlich Hannen van Minschen en Apen mehr de Foorm van een Tang.

Lütte Hakens warrt ok bruukt, üm Kledaasch dicht to holen. Klievenband besteiht uut bannig lütte Hakens.

Karabinerhaak

Karabinerhaken mit schuuvbor Ünnerdeel (links) en mit Scharneer (rechts)

En Haak kann full rund lopen en de Form van en Öös of Krink hebben. In den Fall is dor en Deel van de Haak, wat apen maakt en slaten warrn kann. So en Reedschop warrt Karabinerhaak nöömt. Tomehrst sünd disse Hakens nich rund, man langstreekt. Dat beweglich Ünnerdeel van de Haak kann dör en Scharneer rögt warren: för’t Apendoon in de Binnenruum rin en för’t Sluten wedder trüch, so dat it wedder Deel van de Krink warrt. Dor sünd ok Karabinerhaken, wor een dat beweglich Deel in en holl Deel van de Haak rin- en wedder ruutschuven kann. Dat de Haak sück denn jümmers wedder slütt, drückt en Fedder dat Ünnerdeel hooch.

Karabinerhakens warrt bruukt, wenn dat wichtig is, dat en Saak in de Haak binnen blifft: to’n Bispill för Slöteln en för dat Fastbinnen van Deerten.