Dato'

Dato' merupakan gelaran kehormat di Malaysia yang dianugerahkan oleh ketua negara atau negeri seperti Yang di-Pertuan Agong, Sultan, dan Yang di-Pertua Negeri kepada orang tertentu sebagai penghargaan terhadap jasa atau khidmatnya kepada negara.^[1] Gelaran ini dibahagikan kepada dua iaitu gelaran Dato' dan Datuk dimana Dato' merupakan gelaran yang diberikan oleh 9 raja Melayu di Malaysia iaitu negeri Johor, Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan, Pahang, Perak, Perlis, Selangor, Terengganu manakala Datuk diberikan oleh Yang di-Pertuan Agong bagi Wilayah Persekutuan serta darjah kebesaran tambahan di peringkat persekutuan dan Yang di-Pertua Negeri untuk Melaka, Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak.

Sebelum kedatangan pengaruh Hindu-Buddha gelaran Dato' atau Datuk di gunakan oleh Raja Pemerintah bagi sesuatu wilayah berdasarkan catatan sejarah secara lisan.

Di Brunei, terdapat juga gelaran Dato atas penganugerahan gelaran Pembesar diraja Brunei dalam golongan Wazir, Cheteria dan Manteri.

Penggunaan

Terdapat perbezaan dari segi ejaan dalam penggunaan gelaran ini serata Nusantara. Secara amnya, gelaran dengan ejaan "Datuk" didapati di kedua-dua Malaysia dan Indonesia, "Dato'" dengan tanda ' khusus digunakan di Malaysia sementara "Dato" dan "Datu" digunakan di Brunei dan di Sarawak. Walau bagaimanapun, isteri kepada penerima mana-mana gelaran tersebut diberi gelaran "Datin".

Indonesia

Gelaran ini didapati dalam budaya Minangkabau melalui pelafalan ia dalam dialek bahasa suku tersebut iaitu "Datuak", ia adalah gelar adat dalam Adat Minangkabau yang diberikan kepada seseorang melalui kesepakatan suatu kaum atau suku yang ada di wilayah Minangkabau (provinsi Sumatra Barat sekarang) dan selanjutnya disetujui sampai ke tingkat rapat adat oleh para tokoh pemuka adat setempat (Kerapatan Adat Nagari, biasa disingkat dengan KAN).

Sebelum gelar ini disandang seseorang, mesti dilakukan suatu upacara adat atau malewakan gala (Bahasa Minang), dengan sekurangnya menyembelih seekor kerbau dan kemudian diadakan jamuan makan. Dan jika calon Datuk tersebut tidak mampu untuk mengadakan acara tersebut, maka dia tidak berhak untuk menyandang gelar Datuk tersebut.

Pewarisan gelar Datuk dalam tradisi Minangkabau, berbeda dengan tradisi Melayu yang lain, gelar datuk dapat diwariskan menurut sistem matrilineal. Bila seorang Datuk meninggal dunia, gelar Datuk tersebut dapat diberikan kepada saudara laki-lakinya, atau keponakan (kemenakan) yang paling dekat hubungan kekerabatannya dari garis ibu.

Malaysia

Gelaran dengan ejaan 'Datuk' diberikan kepada individu yang telah dianugerahi pingat oleh Yang di-Pertuan Agong Malaysia, Yang di-Pertua Negeri Melaka, Yang di-Pertua Negeri Sarawak dan Yang di-Pertua Negeri Sabah, gelaran dengan ejaan Dato' dikurniakan oleh Sultan, Raja, Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan dan Yang di-Pertua Negeri Pulau Pinang dan gelaran dengan ejaan Datu dan Dato dikurniakan oleh Yang di-Pertua Negeri Sarawak.

Penggunaan gelaran 'Dato' / Datuk' di Malaysia
Pemberi darjah	Nama darjah kebesaran	Singkatan	Gelaran dipakai
Pemberi darjah	Nama darjah kebesaran	Singkatan	Lelaki	Wanita	Isteri
Malaysia	Panglima Jasa Negara	PJN	Datuk		Datin
Malaysia	Panglima Setia Diraja	PSD	Datuk		Datin
Perlis	Darjah Dato' Bendahara Seri Jamalullail	DBSJ	Dato’ Bendahara Seri Diraja Negara		Tiada
	Darjah Setia Tuanku Syed Putra Jamalullail	SSPJ	[[Dato’ Seri Diraja		Datin Seri Diraja]]
	Darjah Seri Setia Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail	SSSJ	Dato’ Seri Diraja		Datin Seri Diraja
	Darjah Setia Paduka Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail	SPSJ	Dato’ Seri Setia Diraja		Datin Seri Setia Diraja
	Darjah Seri Paduka Mahkota Perlis	SPMP	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Dato' Setia Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail	DSSJ	Dato' Paduka		Datin Paduka
	Darjah Dato' Wira Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail	DWSJ	Dato' Wira		Datin Wira
	Darjah Dato' Paduka Mahkota Perlis	DPMP	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Setia Paduka Tuanku Syed Sirajuddin Jamalullail	DSPJ	Dato'		Datin
	Darjah Dato’ Panglima Putra Jamalullail	DPPJ	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Panglima Sirajuddin Jamalullail	DPSJ	Dato'		Datin
Kedah	Darjah Utama Seri Mahawangsa Yang Amat Dihormati	DMK	Dato' Seri Utama		To' Puan Seri Utama
	Darjah Utama Seri Maharaja Bintang Darul Aman Kedah	SMDK	Dato' Seri Utama		To' Puan Seri Utama
	Darjah Seri Setia Sultan Sallehuddin Yang Amat Dihormati	SSSK	Dato' Seri Diraja		To' Puan Seri Diraja
	Darjah Seri Setia Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah	SHMS	Dato' Seri Diraja		Datin Seri Diraja
	Darjah Seri Wira Gemilang Seri Mahkota Kedah Yang Amat Dihormati	SGMK	Dato' Seri Wira		Datin Seri Wira
	Darjah Seri Paduka Mahkota Kedah	SPMK	Dato' Seri		To' Puan
	Darjah Seri Setia Diraja Kedah	SSDK	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Paduka Seri Setia Sultan Sallehuddin Kedah Yang Amat Dihormati	DPSS	Dato' Paduka		Datin Paduka
	Darjah Dato’ Paduka Seri Setia Sultan Abdul Halim Mu’adzam Shah	DHMS	Dato' Paduka		Datin Paduka
	Darjah Maharaja Bintang Darul Aman Kedah	DMDK	Dato' Diraja		Datin Diraja
	Darjah Gemilang Seri Mahkota Kedah Yang Amat Dihormati	DGMK	Dato' Wira		Datin Wira
	Darjah Dato' Setia Pahlawan Negeri Kedah Yang Amat Dihormati	DSPK	Dato' Pahlawan		Datin Pahlawan
	Darjah Datuk Setia Sultan Sallehuddin Kedah	DSSS	Dato'		Datin
	Dato' Paduka Mahkota Kedah	DPMK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Setia Diraja Kedah	DSDK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Setia Pahlawan	DDSP	Dato'		Datin
Perak	Darjah Paduka Sultan Azlan Shah	SPSA	[[Dato' Seri Diraja		Datin Seri Diraja]]
	Darjah Seri Paduka Sultan Nazrin Shah	SPSN	Dato' Seri Diraja		Datin Seri Diraja
	Darjah Dato' Seri Azlanii	DSA	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Dato' Seri Paduka Cura Si Manja Kini	SPCM	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Seri Paduka Mahkota Perak	SPMP	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Dato’ Seri Panglima Taming Sari	SPTS	Dato' Seri Panglima		Datin Seri Panglima
	Darjah Dato’ Paduka Cura Si Manja Kini	DPCM	Dato'		Datin
	Darjah Dato’ Paduka Mahkota Perak	DPMP	Dato'		Datin
	Darjah Dato’ Pahlawan Taming Sari	DPTS	Dato' Pahlawan		Datin Pahlawan
Kelantan	Darjah Seri Paduka Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia (Al-Muhammadi I)	SPMK	Dato'		Datin
	Darjah Seri Paduka Jiwa Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia (Al-Ismaili I)	SJMK	Dato'		Datin
	Darjah Seri Paduka Kesateria Mahkota Kelantan Yang Amat Perkasa (Al-Yahyawi I)	SPKK	Dato'		Datin
	Darjah Seri Paduka Setia Mahkota Kelantan (Al-Ibrahimi I)	SPSK	Dato'		Datin
	Darjah Seri Paduka Jasa Mahkota Kelantan Yang Amat Setia (Al-Petrawi I)	SPJK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Mahkota Kelantan (Al-Muhammadi II)	DPMK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Jiwa Mahkota Kelantan (Al-Ismaili II)	DJMK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Kesateria Mahkota Kelantan (Al-Yahyawi II)	DPKK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Setia Mahkota Kelantan (Al-Ibrahimi II)	DPSK	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Jasa Mahkota Kelantan Yang Amat Setia (Al-Petrawi II)	DPJK	Dato'		Datin
Terengganu	Darjah Seri Utama Sultan Mizan Zainal Abidin Terengganu	SUMZ	Dato' Seri Utama		To' Puan Seri Utama
	Darjah Seri Setia Sultan Mizan Zainal Abidin Terengganu	SSMZ	Dato' Seri		To' Puan Seri
	Darjah Seri Setia Sultan Mahmud Terengganu	SSMT	Dato' Seri		To' Puan Seri
	Darjah Seri Paduka Mahkota Terengganu	SPMT	Dato' Seri		To' Puan Seri
	Darjah Dato' Setia Sultan Mizan Zainal Abidin Terengganu	DSMZ	Dato'		To' Puan
	Darjah Dato’ Setia Sultan Mahmud Terengganu	DSMT	Dato'		To' Puan
	Darjah Dato' Paduka Mahkota Terengganu	DPMT	Dato'		To' Puan
Pahang	Sri Diraja Sultan Ahmad Shah Pahang	SDSA	Dato’ Sri Diraja		Datin Sri Diraja
	Sri Sultan Ahmad Shah Pahang	SSAP	Dato' Sri		Datin Sri
	Darjah Sri Indera Mahkota Pahang	SIMP	Dato' Indera		Datin Indera
	Darjah Sri Sultan Ahmad Shah Pahang	DSAP	Dato’		Datin
	Darjah Indera Mahkota Pahang	DIMP	Dato'		Datin
Selangor	Darjah Kebesaran Seri Paduka Mahkota Selangor	SPMS	Dato' Seri	Datin Paduka Seri	Datin Seri
	Darjah Kebesaran Seri Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah	SSSA	Dato' Seri	Datin Paduka Seri	Datin Seri
	Darjah Kebesaran Dato' Setia Sultan Sharafuddin Idris Shah	SSIS	Dato' Setia	Datin Paduka Setia	Datin Seri
	Darjah Kebesaran Dato' Paduka Mahkota Selangor	DPMS	Dato'	Datin Paduka	Datin
	Darjah Kebesaran Dato' Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah	DSSA	Dato'	Datin Paduka	Datin
	Darjah Kebesaran Dato' Sultan Sharafuddin Idris Shah	DSIS	Dato'	Datin Paduka	Datin
Negeri Sembilan	Darjah Seri Paduka Negeri Sembilan	SPNS	Dato' Seri Utama		Datin Seri Utama
	Darjah Seri Utama Negeri Sembilan	SUNS	Dato' Seri Utama		Datin Seri Utama
	Darjah Seri Paduka Tuanku Ja’afar Yang Amat Terpuji	SPTJ	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Seri Setia Tuanku Muhriz Yang Amat Terbilang	SSTM	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Seri Setia Negeri Sembilan Yang Amat Cemerlang	SSNS	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Dato' Setia Negeri Sembilan	DSNS	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Negeri Sembilan	DPNS	Dato'		Datin
	Darjah Dato' Paduka Tuanku Ja'afar	DPTJ	Dato'		Datin
	Darjah Setia Tuanku Muhriz Yang Amat Gemilang	DSTM	Dato'		Datin
	Darjah Setia Bakti Negeri Sembilan	DBNS	Dato'		Datin
Johor	Dato’ Sri Paduka Mahkota Johor	SPMJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
	Dato' Sri Setia Sultan Ismail Johor	SSIJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
	Dato’ Sri Mulia Sultan Ibrahim Johor	SMIJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
	Dato’ Paduka Mahkota Johor	DPMJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
	Dato’ Setia Sultan Ismail Johor	DSIJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
	Dato’ Mulia Sultan Ibrahim Johor	DMIJ	Dato'	Datin Paduka	Datin Dato' (nama suami)
Pulau Pinang	Darjah Utama Pangkuan Negeri	DUPN	Dato' Seri Utama		Datin Seri Utama
	Darjah Panglima Pangkuan Negeri	DPPN	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Gemilang Pangkuan Negeri	DGPN	Dato' Seri		Datin Seri
	Darjah Yang Mulia Pangkuan Negeri	DMPN	Dato'		Datin
	Darjah Setia Pangkuan Negeri	DSPN	Dato'		Datin
Melaka	Darjah Utama Negeri Melaka	DUNM	Datuk Seri Utama		Datin Seri Utama
	Darjah Gemilang Seri Melaka	DGSM	Datuk Seri		Datin Seri
	Darjah Cemerlang Seri Melaka	DCSM	Datuk Wira		Datin Wira
	Darjah Mulia Seri Melaka	DMSM	Datuk		Datin
	Darjah Pangkuan Seri Melaka	DPSM	Datuk		Datin
Sabah	Seri Panglima Darjah Kinabalu	SPDK	Datuk Seri Panglima		Datin Seri Panglima
Sabah	Panglima Gemilang Darjah Kinabalu	PGDK	Datuk		Datin
Sarawak	Datuk Patinggi Bintang Kenyalang	DP	Datuk Patinggi		Datin Patinggi
	Datuk Amar Bintang Kenyalang	DA	Datuk Amar		Datin Amar
	Panglima Negara Bintang Sarawak	PNBS	Dato Sri		Datin Sri
	Panglima Gemilang Bintang Kenyalang	PGBK	Datuk		Datin
	Darjah Jasa Bakti Sarawak	DJBS	Datu	Datin Paduka	Datin
	Panglima Setia Bintang Sarawak	PSBS	Dato		Datin
Wilayah Persekutuan	Seri Utama Mahkota Wilayah	SUMW	Datuk Seri Utama		Datin Seri Utama
	Seri Mahkota Wilayah	SMW	Datuk Seri		Datin Seri
	Panglima Mahkota Wilayah	PMW	Datuk		Datin

Brunei

Dato

"Dato" ialah pangkal gelaran yang dianugerahkan oleh Sultan kepada individu yang telah dianugerahkan bintang-bintang kebesaran tertentu. Gelaran sebenar adalah "Dato" sentiasa diikuti dengan frasa tambahan mengikut bintang kebesaran dan darjahnya. Contoh gelaran Dato adalah "Dato Seri Setia", "Dato Laila Utama", "Dato Hamzah Pahlawan" dan "Dato Paduka".^[2] Bagi penerima perempuan, "Dato" adalah digantikan dengan "Datin". Tidak semua orang yang telah dianugerahkan bintang kebesaran diberi gelaran Dato.

Penggunaan gelaran Dato di Brunei
Nama	Darjah	Singkatan	Gelaran
Darjah Kerabat Laila Utama Yang Amat Dihormati	-	DK	Dato Laila Utama
Darjah Kerabat Seri Utama Yang Amat Dihormati	-	DK	Dato Seri Utama
Darjah Seri Ugama Islam Negara Brunei Yang Amat Bersinar	Darjah Pertama	PSSUB	Dato Paduka Seri Setia
Darjah Seri Ugama Islam Negara Brunei Yang Amat Bersinar	Darjah Kedua	DSSUB	Dato Seri Setia
Darjah Paduka Laila Jasa Keberanian Gemilang Yang Amat Cemerlang	Darjah Pertama	DPKG	Dato Paduka Seri
	Darjah Kedua	DLKG	Dato Laila
Darjah Paduka Keberanian Laila Terbilang Yang Amat Gemilang	Darjah Pertama	DPKT	Dato Paduka Seri
Darjah Paduka Keberanian Laila Terbilang Yang Amat Gemilang	Darjah Kedua	DKLT	Dato Laila
Darjah Pahlawan Negara Brunei Yang Amat Perkasa	Darjah Pertama	PSPNB	Dato Seri Pahlawan
Darjah Pahlawan Negara Brunei Yang Amat Perkasa	Darjah Kedua	DHPNB	Dato Hamzah Pahlawan
Darjah Setia Negara Brunei Yang Amat Bahagia	Darjah Pertama	PSNB	Dato Seri Setia
Darjah Setia Negara Brunei Yang Amat Bahagia	Darjah Kedua	DSNB	Dato Setia
Darjah Paduka Seri Laila Jasa Yang Amat Berjasa	Darjah Pertama	PSLJ	Dato Paduka Seri Laila Jasa
Darjah Paduka Seri Laila Jasa Yang Amat Berjasa	Darjah Kedua	DSLJ	Dato Seri Laila Jasa
Darjah Seri Paduka Mahkota Brunei Yang Amat Mulia	Darjah Pertama	SPMB	Dato Seri Paduka
Darjah Seri Paduka Mahkota Brunei Yang Amat Mulia	Darjah Kedua	DPMB	Dato Paduka

Datu

Dalam sistem gelaran pembesar diraja Brunei, "Datu" adalah pangkal gelaran bagi beberapa gelaran Manteri iaitu golongan pembesar selepas Cheteria dan yang terbawah sekali dalam hierarki tersebut. Gelaran sebenar adalah "Datu" sentiasa diikuti dengan frasa tambahan, contohnya "Datu Mahawangsa", "Datu Laila Diraja" dan "Datu Ratna".^[3] Walau bagaimanapun, "Datu" juga wujud sebagai sebahagian daripada gelaran berpangkal "Pehin", juga dalam golongan Manteri, seperti "Pehin Datu Singamanteri", "Pehin Datu Amar Setia Diraja" dan "Pehin Datu Imam".^[3]

Lihat juga

Tun
Tan Sri
Seri Setia
Pehin Sri
Datu - gelaran seakar

Rujukan

^ "Datuk", Pusat Rujukan Persuratan Melayu: Kamus Bahasa Melayu, DBP. Diambil pada 12-04-2011
^ "Senarai Bintang-Bintang Kebesaran dan Pingat-Pingat Kehormatan Negara Brunei Darussalam" (PDF). www.adat-istiadat.gov.bn. Dicapai pada 2018-01-31. Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (bantuan)
^ ^a ^b Al-Sufri, Mohd. Jamil (2002). Adat Istiadat Diraja Brunei. Bandar Seri Begawan: Jabatan Adat Istiadat Negara. m/s. 579–592. ISBN 9991734228.

Pautan luar

Rencana ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

Jika anda melihat rencana yang menggunakan templat {{tunas}} ini, gantikanlah dengan templat tunas yang lebih spesifik.

[1] "Datuk", Pusat Rujukan Persuratan Melayu: Kamus Bahasa Melayu, DBP. Diambil pada 12-04-2011

[2] "Senarai Bintang-Bintang Kebesaran dan Pingat-Pingat Kehormatan Negara Brunei Darussalam" (PDF). www.adat-istiadat.gov.bn. Dicapai pada 2018-01-31. Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (bantuan)

[:0-3] Al-Sufri, Mohd. Jamil (2002). Adat Istiadat Diraja Brunei. Bandar Seri Begawan: Jabatan Adat Istiadat Negara. m/s. 579–592. ISBN 9991734228.

[1]

[2]

[3]