Zakaiosy

I Zakaiosy na Zake dia olona resahina ao amin' ny Testamenta Vaovao ao amin' ny Baiboly kristiana, izay voalaza fa lehiben' ny mpamory hetra na poblikana niova finoana ka lasa mpianatr' i Jesoa efa talohan' ny fanomboana azy amin' ny hazo fijaliana (Lio. 19. 1-10).

Atao hoe Ζακχαῖος / Zakchaios izy amin' ny teny grika fa Zakkai (izay midika hoe "marina" na "madio") kosa amin' ny teny arameana. , avy amin' ny teny hebreo hoe זכי, izay midika hoe "madio", "tsy manan-tsiny"^[1]. Amin' ny teny frantsay dia atao hoe Zachée na Zacchée izy ka avy amin' izany ny fanoratana hoe Zake ao amin' ny Baiboly katôlika malagasy. Ny Baiboly prôtestanta malagasy kosa dia manoratra hoe Zakaiosy.

Ny mombamomba an' i Zakaiosy

Tahaka an' i Matio Levy, izay anisan' ny mpianatr' i Jesoa, dia mpamory hetra na poblikana i Zakaiosy talohan' ny fiovam-pony hanaraka an' i Jesoa, izany hoe izy no nandrindra ny fakana hetra ho an' ny Rômana teo amin' ny Jiosy. Mba hahatonga azy ho tonga mpianatr' i Jesoa dia nanaiky hizara ny antsasaky ny fananany no an' ny mahantra izy^[2]. Taranak' i Abrahama i Zakaiosy, ary ohatra momba ny asa nanirahana an' i Jesoa teto an-tany izay hitondra famonjena ho an' ny very^[3]. Noheverina ho mpamadika sy mpanao kolikoly ny mpamory hetra satria niasa ho an' ny Empira Rômana fa tsy ho an' ny Jiosy. Koa satria tany Jerikô no nifantohan' ny famokarana sy fanondranana balsama, dia nampanan-danja sy nampanan-karena an' i Zakaiosy ny toerany^[4]^[5].

Ao amin' ilay fitantarana dia tonga talohan' ny vahoaka izay hihaona amin' i Jesoa izy. I Jesoa tamin' izany fotoana izany dia nandalo an' i Jerikô ho any Jerosalema. Fohy izy ka tsy afaka nahita an' i Jesoa teo anivon' ny vahoaka (Lioka 19:3). Nihazakazaka any aloha i Zakaiosy ka nianika karazana amontana na aviavy (Ficus sycomorus)^[6] ^[7] teo amoron' ny lalana handalovan' i Jesoa. Nony tonga teo i Jesoa, dia niandrandra nijery ilay hazo, niantso an' i Zakaiosy tamin' ny anarany, ka nanasa azy hidina, satria nikasa hankany an-tranony izy. Taitra ny vahoaka raha nahita fa i Jesoa, izay mpampianatra ara-pivavahana na mpaminany, dia handoto tena amin' ny hivahiniany any amin' ny mpanota.

Lahatsoratra ao amin' ny Baiboly

*I Jesoa sy i Zakaiosy*, sary natan' i Jan Luyken.

Hita ao amin' ny Filazantsara araka an' i Lioka (Lioka 19:1-10) ny fitantarana momba an' i Zakaiosy, izay anisan' ireo lahatsoratra tsy hita afa-tsy ao amin' io filazantsara io:

Ao amin' ny Baiboly prôtestanta malagasy

1 Ary Jesosy niditra ka nandeha namaky an' i Jeriko. 2 Ary, indro, nisy lehilahy atao hoe Zakaiosy, izay lehiben' ny mpamory hetra sady nanan-karena. 3 Ary nitady hahita izay Jesosy izy, kanefa tsy afaka noho ny habetsahan' ny olona nifanety, satria fohy izy. 4 Dia nihazakazaka nialoha izy ka nananika aviavy^[7] hizaha an' i Jesosy; fa efa handalo tamin' izany lalana izany Izy. 5 Ary rehefa tonga teo Jesosy, dia niandrandra ka nanao taminy hoe: Ry Zakaiosy, midina faingana; fa tsy maintsy mitoetra ao an-tranonao Aho anio. 6 Dia nidina faingana izy ka nampiantrano Azy sady faly. 7 Ary raha nahita izany izy rehetra, dia nimonomonona ka nanao hoe: Lasa nandeha hiantrano amin' izay lehilahy mpanota Izy. 8 Fa Zakaiosy kosa nitsangana ka nanao tamin' ny Tompo hoe: Indro, Tompoko, ny antsasaky ny fananako omeko ho an' ny malahelo; ary raha misy zavatr' olona nalaiko tamin' ny fanambakana, dia honerako avy efatra heny izany. 9 Ary hoy Jesosy taminy: Anio no tonga eto amin' ity trano ity ny famonjena, fa izy dia zanak' i Abrahama koa. 10 Fa efa tonga ny Zanak' olona hitady sy hamonjy ny very. (Ny Baiboly).

Ao amin' ny Baiboly katôlika malagasy

1 Nony niditra tao Jerikao Jeso, dia namaky ny tanàna. 2 Ary indro nisy lehilahy anankiray atao hoe Zake, lehiben' ny poblikàna sady mpanan-karena, 3 nitady hahita an' i Jeso mba hahalala azy, fa tsy afaka noho ny habetsahan' ny olona satria fohy izy. 4 Koa nihazakazaka nialoha izy, dia nianika amontana^[7] anankiray hitazana azy, fa eo no handalovany. 5 Nony mby teo Jeso dia niandrandra ka nahita azy, ary nanao taminy hoe: Ry Zake, midìna haingana, fa tsy maintsy hiantrano ao aminao aho anio. 6 Dia nidina haingana izy ka nandray azy tamin-kafaliana. 7 Ary nony nahita izany ny olona, dia nimonomonona nanao hoe: Lasa niditra any an-tranon' ny mpanota izy. 8 Fa Zake kosa nijoro nanao tamin' ny Tompo hoe: Tompoko, indro ny antsasaky ny fananako omeko ny mahantra, ary raha misy zavatr' olona nalaiko tsy an-drariny dia honerako inefatra hoatra azy. 9 Dia hoy Jeso taminy: Tonga amin' ity trano ity androany ny famonjena, satria zanak' i Abrahama koa ity lehilahy ity, 10 fa ny hitady sy hamonjy ny very no nahatongavan' ny Zanak' olona. (Ny Baiboly Masina).

Lovantsofina taty aoriana

Ao Er-riha (Jerikô) dia misy tilikambo efa-joro lehibe, izay antsoina hoe "Tranon' i Zakaiosy", araka ny lovantsofina.

I Klemento avy any Aleksandria dia niresaka indray mandeha momba an' i Zakaiosy tamin' ny fomba azo adika ho toy ny milaza fa nisy ny nampitrovy azy tamin' ny apôstôly Matio na i Matia (na Matiasy)^[8]. Na izany aza, i Lioka dia milaza fa i Matia (na Matiasy) dia efa niaraka tamin' i Jesoa tany am-boalohany hatramin' ny nanaovan' i Joany na Jaona batisa azy (Asa 1:21–22)^[9]. Satria i Jaona dia nitory ny tokony hizaràna ny mihoatra amin' ny fananan' ny tena (Lioka 3:7–14)^[10], dia azo anazavana ny falala-tanan' i Zakaiosy izany. Nilaza koa i Joany na Jaona evanjelista fa maro tamin' ny mpianatr' i Jesoa no niverina ka tsy nanaraka azy intsony (Joany 6:60–66)^[11]. Ny Constitutiones Apostolorum ne Διαταγαὶ τῶν ἁγίων ἀποστολῶν / Diatagaì tô̄n hagíōn a̓postolô̄n taty aoriana dia manao an' i "Zakaiosy mpamory hetra" na "Zake poblikana" ho eveka voalohany tao Kaisarea na Kaisaria (7.46).

Ny angano tamin' ny Andro Antenatenany dia nanondro an' i Zakaiosy ho i Masindahy Amadour, ary manao azy ho ny mpanorina an' i Rocamadour izay fitoerana masina any Frantsa.

Fanao araka ny litorjia

Ao amin' ny Fiangonana Ôrtôdôksa Tatsinanana sy ao amin' ny Eglizy Katôlika Grika, ny fitantarana ara-pilazantsara momba an' i Zakaiosy dia vakiana amin' ny Alahady alohan' ny farany amin' ny vanim-potoanan' ny Karemy alohan' ny hanombohan' ny Karemy Lehibe, noho izany dia fantatra amin' ny anarana hoe "Alahadin' i Zakaiosy" na "Alahadin' i Zake" io Alahady io. Fahatsiarovana voalohany ny tsingerina vaovaon' ny Paska na Paka izany. Nofidina hanokatra ny vanim-potoan' ny Karemy ilay fitantarana noho ny lafiny roa ara-pamakafakana: ny fiantsoan' i Jesoa an' i Zakaiosy mba hidina avy eo amin' ilay hazo (manohatra ny antson' Andriamanitra ho amin' ny fanetren-tena), ary ny fibebahan' i Zakaiosy taorian' izay. Amin' ny taona izay ilatsahan' ny Paska, noho izany ny Karemy koa, dia atsahatra ny Alahadin' ny Vehivavy Kananita ary ny Alahadin' i Zakaiosy dia milatsaka avy hatrany alohan' ny Karemy Lehibe. Na izany aza, any amin' ny fiangonana tatsinanana sasany manaraka fombam-pivavahana grika/bizantina dia natsahatra ny Alahadin' i Zakaiosy, ary tsy tafiditra ao anatin' ny tsingerin' ny Karemy amin' io taona io. Ao amin' ny fombam-pivavahana rosiana, ny Alahadin' i Zakaiosy dia avy hatrany eo alohan' ny Karemy Lehibe rehefa izay nifanakalo toerana amin' ny Alahadin' ny Vehivavy Kananita.

Ao amin' ny kristianisma tandrefana, ny perikôpa ara-pilazantsara momba an' i Zakaiosy dia vakiteny atao amin' ny fanokanana fiangonana na ny tsingerintaonany. Any Bavaria Atsimo dia misy faneva mena misy lakroa fotsy azo ahefahefa any ivelan' ny trano fiangonana amin' ny fitsingerenan' ny taonany, izay antsoina hoe "fanevan' i Zakaiosy".

Fampianarana ara-panahy

Ny tantaran' i Zakaiosy dia ampiasain' ny mpitoriteny sasany^[12] mba ho fisehoan' ny tenin' i Jesoa hoe: "Sambatra ny madio am-po, fa izy no hahita an' Andriamanitra" (Matio 5:8 ), satria ny anarana hoe "Zakaiosy" na "Zake" dia midika hoe "madio". Lasa mifanohitra amin' ny toetran' ilay manampahefana mpanankarena koa ny an' i Zakaiosy (Lioka 18:18–23). Samy mpanankarena i Zakaiosy sy ilay manampahefana mpanankarena, nefa ny iray nanamarin-tena ka tsy nety nahafoy ny fananany, fa ny iray kosa nanome ny antsasaky ny fananany mba hamelomana ny mahantra^[13].

Loharano sy fanamarihana

↑ Milligan, Jim. "Lexicon :: Strong's G2195 - Zakchaios". Blue Letter Bible. Sowing Circle.
↑ Lioka 19:1-10
↑ Warfield, Benjamin Breckinridge. "Jesus' Mission, According to His Own Testimony". Monergism. CPR Foundation.
↑ Morris, Leon. Luke: An Introduction and Commentary. Wm. B. Eerdmans, 1988. p. 297.
↑ Rudolf Stier (1861). The Words of the Lord Jesus. Vol. 4. Translated by William Burt Pope. p. 314.
↑ "Bible Study Tools - Sycamore Definition and Meaning". www.biblestudytools.com. Salem Media Group. Notsidihina tamin' ny 17 Febroary 2018.
↑ ^7,0 ^7,1 et ^7,2 Ny zavamaniry lazaina eto hoe "aviavy" ao amin' ny Baiboly prôtestanta malagasy, na "amontana" ao amin' ny Baiboly katôlika malagasy dia karazana aviavy atao hoe συκομoραία / sukomoraia na συκομορέα / sukomorea amin' ny teny grika, izay nadika hoe "sycomore tree" amin' ny teny anglisy na "sycomore" amin' ny teny frantsay.
↑ Stromata Book 4 Ch 6 The New Advent Translation says "It is said, therefore, that Zaccheus, or, according to some, Matthew, the chief of the publicans, on hearing that the Lord had deigned to come to him, said, Lord, and if I have taken anything by false accusation, I restore him fourfold;" but the Greek (PDF) has 4.6.35.2 Ζακχαῖον τοίνυν, οἳ δὲ Ματθίαν φασίν, ἀρχιτελώνην, ἀκηκοότα τοῦ κυρίου καταξιώσαντος πρὸς αὐτὸν γενέσθαι, ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου δίδωμι ἐλεημοσύνην φάναι, κύριε, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, τετραπλοῦν ἀποδίδωμι. ἐφ' οὗ καὶ ὁ σωτὴρ εἶπεν· can just about be read as "by some said to be Matthias")
↑ 21 Koa amin' ireo lehilahy niaraka teto amintsika mandrakariva ireo, raha niditra sy nivoaka tamintsika Jesosy Tompo, 22 hatramin' ny batisan' i Jaona ka hatramin' ny andro nampiakarana Azy niala tamintsika, dia tokony hisy anankiray ho namantsika mba ho vavolombelon' ny nitsanganany. (Asan' ny Apôstôly 1:21-22, Ny Baiboly)
↑ "Ary namaly izy ka nanao taminy hoe: Izay manana akanjo roa dia aoka hanome ho an' ny tsy manana; ary izay manan-kanina, dia aoka hanao toy izany koa izy." (Lioka 3:11, Ny Baiboly)
↑ "Hatramin' izany dia maro tamin' ny mpianany no nihemotra ka tsy niara-nandeha taminy intsony." (Jaona 6:66, Ny Baiboly)
↑ Pastor Doug Bachelor, Study on the Wisdom of Jesus's teachings
↑ "A Contrast of Character | Zacchaeus and the Rich Young Ruler". Arsiva 13-5-2014. Notsidihina tamin' ny 26-11-2013.

[1] Milligan, Jim. "Lexicon :: Strong's G2195 - Zakchaios". Blue Letter Bible. Sowing Circle.

[2] Lioka 19:1-10

[3] Warfield, Benjamin Breckinridge. "Jesus' Mission, According to His Own Testimony". Monergism. CPR Foundation.

[4] Morris, Leon. Luke: An Introduction and Commentary. Wm. B. Eerdmans, 1988. p. 297.

[5] Rudolf Stier (1861). The Words of the Lord Jesus. Vol. 4. Translated by William Burt Pope. p. 314.

[6] "Bible Study Tools - Sycamore Definition and Meaning". www.biblestudytools.com. Salem Media Group. Notsidihina tamin' ny 17 Febroary 2018.

[:0-7] 7,0 ^7,1 et ^7,2 Ny zavamaniry lazaina eto hoe "aviavy" ao amin' ny Baiboly prôtestanta malagasy, na "amontana" ao amin' ny Baiboly katôlika malagasy dia karazana aviavy atao hoe συκομoραία / sukomoraia na συκομορέα / sukomorea amin' ny teny grika, izay nadika hoe "sycomore tree" amin' ny teny anglisy na "sycomore" amin' ny teny frantsay.

[8] Stromata Book 4 Ch 6 The New Advent Translation says "It is said, therefore, that Zaccheus, or, according to some, Matthew, the chief of the publicans, on hearing that the Lord had deigned to come to him, said, Lord, and if I have taken anything by false accusation, I restore him fourfold;" but the Greek (PDF) has 4.6.35.2 Ζακχαῖον τοίνυν, οἳ δὲ Ματθίαν φασίν, ἀρχιτελώνην, ἀκηκοότα τοῦ κυρίου καταξιώσαντος πρὸς αὐτὸν γενέσθαι, ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου δίδωμι ἐλεημοσύνην φάναι, κύριε, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, τετραπλοῦν ἀποδίδωμι. ἐφ' οὗ καὶ ὁ σωτὴρ εἶπεν· can just about be read as "by some said to be Matthias")

[9] 21 Koa amin' ireo lehilahy niaraka teto amintsika mandrakariva ireo, raha niditra sy nivoaka tamintsika Jesosy Tompo, 22 hatramin' ny batisan' i Jaona ka hatramin' ny andro nampiakarana Azy niala tamintsika, dia tokony hisy anankiray ho namantsika mba ho vavolombelon' ny nitsanganany. (Asan' ny Apôstôly 1:21-22, Ny Baiboly)

[10] "Ary namaly izy ka nanao taminy hoe: Izay manana akanjo roa dia aoka hanome ho an' ny tsy manana; ary izay manan-kanina, dia aoka hanao toy izany koa izy." (Lioka 3:11, Ny Baiboly)

[11] "Hatramin' izany dia maro tamin' ny mpianany no nihemotra ka tsy niara-nandeha taminy intsony." (Jaona 6:66, Ny Baiboly)

[12] Pastor Doug Bachelor, Study on the Wisdom of Jesus's teachings

[13] "A Contrast of Character | Zacchaeus and the Rich Young Ruler". Arsiva 13-5-2014. Notsidihina tamin' ny 26-11-2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]