[go: up one dir, main page]

Aller au contenu

Kalam

Avy amin'i Wikipedia

Ny Ilm al-kalam (كلام) na ilm al-lahut, izay matetika nohafohezina amin' ny hoe kalām, dia fandalinana ny finoana sy ny teôlôjia silamo (عَقِيدَة /ʿaqīdah), izay miezaka mitady ny foto-kevitra ara-teôlôjia amin' ny alalan' ny dialektika sy ny fanohanan-kevitra voasaina. Indraindray dia heverina ho teôlôjia silamo na teôlôjia mozilmana ity taranja ity, izany hoe ny fampiasana lahateny voasaina momba ny zava-masina momba an' Andriamanitra.

Azo faritana ho siansa mandalina ny foto-pampianarana lehibe momba ny finoana silamo (أصول الدين / usūl al-dīn) koa ny Kalām, izay miezaka manaporofo ny maha marina ireo foto-pampianarana ireo, na manohitra ny fisalasalana momba azy ireo. Milaza ny manam-pahaizana sasany fa ny kalām dia teraka noho ny filàna ny fametrahana sy ny fiarovana ny foto-kevitry ny finoana silamo hanoherana ny mpisalasala ara-pilôzôfia.

Zava-dehibe ny manamarika fa miova ny famaritana ny kalām arakaraka ny fotoana sy ny zava-misy ary ny olona nampiasa azy io. Midika hoe "lahateny", "kabary", "teny", na "fitenenana" ny teny hoe kalām. Maro ny fiheverana ny mety ho antony niantsoana an' io taranja io toy izany tany am-boalohany; anisan' izany ny adihevitra lehibe indrindra amin' ity taranja ity, niseho tamin' ny taonjato faharoa sy fahatelo taorian' ny Hijra, momba ny hoe "Tenin' Andriamanitra" (Kalām Allāh), araka ny voambara ao amin' ny Kor'any, izay toetra mandrakizain' Andriamanitra, ka miezaka mamantatra raha noforonina izany "teny" izany na tsy noforonina.

Antsoina hoe mutakallim (mutakallimun, raha maro) ny manam-pahaizana momba ny kalām izay asa izay tsy mitovy amin' ny an' ny filôzôfa sy mpahay lalàna silamo. Avy amin' ny fakana tahaka ny filôzôfia grika izany fomba fiasa izany nefa niezaka ny mutakallimun mba hiavahany amin' io taranja io, ary eken' ny sekoly sasany milaza ho ao amin' ny sonisma (indrindra fa ny motazilisma sy ny asarisma). Ny kalam dia mikatsaka ny hamaly fanontaniana momba ny teôdikea, ny eskatôlôjia, ny antrôpôlôjia, ny teôlôjia apôfatika, ny safidy malalaka (qadar), ary ny fampitahana ny fivavahana.