Stagn

Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

Stagn
50 Sn                                                                                                                                                                                                                                                               indio ← stagn → antimonio
Aspèt
Aspèt de l'elemènt Arzentàt, löster
Generalità
Nòm, sìmbol, nömer atòmich	stagn, Sn, 50
Serie	metall del blocch p
Grupo, periot, bloch	14 (IVA), 5, p
Densità	7 310 kg/m³
Dürèsa	1,5
Configürasiù dei eletrù	Configürasiù dei eletrù
Proprietà atomiche
Peso atòmich	118,710
Ragio atòmich (calc.)	145 (145) pm
Ragio covalènt	141 pm
Ragio de van der Waals	217 pm
Configürasiù dei eletrù	[Kr]4d10 5s2 5p2
e− per leèl energétich	2, 8, 18, 18, 4
Stàcc de osidasiù	4,2 (anfotero)
Strütüra cristalìna	tetragonàl
Proprietà fìziche
Stat de la matéria	solido
Pont de füziù	505,08 K (231,93 °C)
Pont de ebulisiù	2 875 K (2 602 °C)
Volüm molàr	16,29 × 10−6 m³/mol
Entalpia vapurizasiù	295,8 kJ/mol
Calùr de füziù	7,029 kJ/mol
Tensiù de vapùr	5,78 × 10−21 Pa a 505 K
Velocità del suono	2 500 m/s a 293,15 K
Otre proprietà
Nömer CAS	Modell:CAS
Eletronegatività	1,96 (Scala de Pauling)
Calùr specìfich	228 J/(kg·K)
Condücibilità elètrica	× 10Modell:Val/delimitnum /(m·Ω)
Condücibilità tèrmica	66,6 W/(m·K)
Energia de prìma iunizasiù	708,6 kJ/mol
En. de segónda iunizasiù	1 411,8 kJ/mol
En. de tèrsa iunizasiù	2 943,0 kJ/mol
En. de quàrta iunizasiù	3 930,3 kJ/mol
Energia de quìnta iunizasiù	7 456 kJ/mol
Izòtop piö stàbii
iso NA TD DM DE DP 112Sn 0,97% Sn l'è stàbil con 62 neütrù 114Sn 0,65% Sn l'è stàbil con 64 neütrù 115Sn 0,34% Sn l'è stàbil con 65 neütrù 116Sn 14,54% Sn l'è stàbil con 66 neütrù 117Sn 7,68% Sn l'è stàbil con 67 neütrù 118Sn 24,23% Sn l'è stàbil con 68 neütrù 119Sn 8,59% Sn l'è stàbil con 69 neütrù 120Sn 32,59% Sn l'è stàbil con 70 neütrù 121mSn sintétich 55 agn IT β− 0,006 0,394 121Sb 122Sn 4,63% Sn l'è stàbil con 72 neütrù 124Sn 5,79%  × 10Modell:Val/delimitnumagn β−β− 2,2870 124Te 126Sn sintétich  × 10Modell:Val/delimitnumagn β− 0,380 126Sb
iso: isotopo NA: bondànsa en natüra TD: tép de smezamènt DM: modalità de decadimènt DE: energia de decadimènt in MeV DP: prodót del decadimènt

El stagn l'è on element chimegh. El sò numer atomegh l'è 'l 50, e 'l sò simbol a l'è Sn.
L'è on metall de post-transizion putost ladin, dificil de ossidàss e che 'l resist a la corosion. L'è doperaa in d'ona motta de legh (la pussee importanta l'è 'l bronz), e per quattà alter metai che se coroden pussee facilment (per esempi piomb, zinch e azzal).
El stagn el se tira foeu soratutt de la cassiterite e de la stannite.
A l'è de color bianch argentaa e 'l gh'ha ona forma de cristall. L'è staa vun di primm metai a vess doperaa de l'omm, soratutt per fà su el bronz (insemma al ramm). I primm miner de stagn hinn nassuu in Cornovaja, e de lì el metall el s'è spantegaa in tutta l'Europa.

El nomm

La parolla stagn la riva del latin stannum, con l'istess significaa. L'è doperaa in tutt i lengov romanz (italian stagno, catalan estany, frances étain, spagnoeu estaño, romen staniu, portoghes estanho, sardegnoeu istangu). La parolla la s'è spantegada anca in di lengov celtegh goidelegh (irlandes stán, scozzes staoin, manx stainney) e in del basch (eztainu).