Mesozoa
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Mesozoa of Middebieskes zien 'n lesteg te plaotse gróp klein bieste of biesechtege wezes die es parasiete in oongewervelde ziebieste leve. Vaanajds zaog me de Mesozoa es 'n oonderriek vaan de bieste, tösse de Protozoa (microscopische wezes die me allewijl neet mie tot de bieste rekent) en de Metazoa (de 'echte' bieste). Allewijl goon väöl biologe devaan oet tot 't versumpelde ('gedegenereerde') Metazoa zien. Daan nog is hun positie neet dudelek. Wel wijs modern fylogenetisch oonderzeuk oet tot de mesazoa polyfyletisch zien: ze hure bij versjèllende, in de groond oonverwante gróppe.
De Mesozoa weure informeel nog altied wel same behandeld umtot hun fenotype good opein liekene: ze bestoon in de regel oet e boetelief (somatoderma, 'vel en lief inein') vaan trilhaordragende celle boebinne ein of mie veurtplantingscelle zitte. 't Inseg aander bies wat in de buurt kump vaan dezen einvoud is 't plakbieske (Trichoplax adhaerens).
Evolutie
[bewirk | brón bewèrke]Wie gezag zuut me de Mesozoa allewijl neet mie es tössestap in de riechting vaan complexer bieste, meh es degeneraote. Hun larve, die ouch al trilhaore höbbe, rappelere aon 't miracidium-stadium vaan Zókwörm (Trematoda, 'n klas vaan Platwörm), en hun innerleke vermierdering liekent op wat gebäört in 't sporocyste-stadium vaan dezelfde gróp. 't DNA vaan Mesozoa heet e lieg guanine-cytosinegehalte (40%). Dat deit dinke aon Ciliophora ('ne stam oet de Chromalveolata, e riek vaan Protozoa) meh in tegestèlling tot de Mesozoa zien de celle vaan Ciliophora miestens twiekerneg. Boete de Zókwörm en de Ciliophora zien de Mesozoa ouch gelink aon de Rinkwörm (Annelida),de Snoerwörm (Nemertea) en aon aander platwörm.
Gróppe
[bewirk | brón bewèrke]De twie hoofgróppe oonder de Mesozoa zien de Rhombozoa en de Orthonectida. Soms weure nog de Placozoa (de al geneumde plakbieskes) en de Monoblastozoa detouw gerekend.
De Monoblastozoa zien bekind vaan ein inkel negentienden-iewse besjrieving vaan 'n soort die sindsdeen niet mie is gezeen. Väöl oonderzeukers betwievele daan ouch of ze ech bestoon. Nao hun besjrieving (en wie de naom al zeet) höbbe dees bieste mer ein laog weefsel.
Rhombozoa
[bewirk | brón bewèrke]Rhombozoa of Dicyemida vint me in 't nefridium vaan inkvèsse. Ze zien e paar millimeter laank en umvatte twinteg tot daarteg celle, boe-oonder achterwaartse verbindingscelle en ein lang, centraol veurtplantingscel (de lengdeascel). Dees cel kin ziech aseksueel oontwikkele tot wörmvörmege joonge, of ze kin ei- en zaodcelle producere die daan mèt zelfbevröchting trilhaorege larve kinne producere (Rhombozoa zien dus twieslachteg).
Drei geslachte zien bekind: Dicyema, Pseudicyema en Dicyemennea.
Orthonectida
[bewirk | brón bewèrke]Orthonectida zitte in de liechaamshäöltes vaan versjèllende ziebewoenende oongewervelde, beveurbeeld in weefselruimtes, geslachskliere en sliembäörze. 't Zien pathogene (krenkdeverwèkkers) die versjèllende gashiere effectief kinne castrere. Ouch hun fylogenetische plaots is oonzeker; me heet gedach aon 'n zöstergróp vaan de Bilateria, 'ne verwant vaan plat- en roondwörm, parasiete nietelbieste of zelfs 'n gróp protiste, dus gaaroet gein bieste.
De bekindste vaan de Orthonectida is 'ne parasiet vaan slangstare (Ophiuroidea, 'n klas vaan Stekelhuiege (Echinodermata) en daomèt verwant aon de ziestare). In 't mierkerneg syncytisch stadium leef de soort in wezele en häöltes binne de geslachsklier meh kin ze ouch in de erm koume. Ze bringk verneteging vaan de slangstaar häör eier en eierstekke; de klitse blieve gemeinelek oonversjendeleerd. In 't plasmodisch stadium oontwikkelt 't bieske ziech door sumpel deiling in mier plasmodia; soms evels plante ze ziech seksueel voort. De syncytia die daan oontstoon zien einslachteg (maan of vrouw), meh jóng syncytia kinne wel samesmelte tot eint mèt bei geslachskinmerke. De mennekes zitte vol trilhäörkes en zien kleinder es de vruiwkes. De vruiwkes en mennekes verlaote veur de paring de slangstaar en doen 't in zie. Spermacelle mèt stert koume 't vruiwke in en bevröchte dao de väöl eicelle. Eder eicel bringk 'n klein larf voort, ouch weer vol mèt trilhaore, die daan weer 'nen aandere gashier opzeuk.
Bron
[bewirk | brón bewèrke]Dees paasj is vertaold vaanoet 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie.